Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι πρώτες Τουρκοκυπριακές Εφημερίδες εμφανίζονται κατά τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο. Τυπώνονται και κυκλοφορούν κυρίως από Τ/κ διανοούμενους.  Πρότυπο τους είχαν κατά κύριο λόγο την άνθηση του Τύπου στην Οθωμανική Τουρκία μετά την έναρξη των πρώτων Μεταρρυθμίσεων. Τό κίνητρο τους στην αρχή ήταν κυρίως Πολιτικό. ήθελαν να υψώσουν τη δική τους φωνή ένάντια στο αίτημα των Ελληνοκυπρίων για Ένωση με την Ελλάδα.

 

Το πρώτο τυπογραφείο, ήταν το Henry King Co, και ιδρύθηκε στη Λάρνακα το 1878, εκδίδοντας την πρώτη του εφημερίδα, Κύπρος- Cyprus  από το Θεόδουλο Κωνσταντινίδη.

 

Η πρώτη εφημερίδα που εκδόθηκε στην οθωμανική τουρκική γλώσσα ήταν η «idmid» με εκδότη τον  Aleksan Sarrafyan. Η idmid κυκλοφόρησε στη Λάρνακα, αλλά η κυκλοφορία της τερματίστηκε μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Ακολούθησε πάντα με οθωμανική γραφή το 1889 η εφημερίδα Saded.

 

Οι εφημερίδες που εκδόθηκαν εκείνη την περίοδο επηρεάστηκαν από τα πολιτικά γεγονότα στο νησί. Κύριος στόχος τους ήταν να ακουστεί η  φωνή των Τουρκοκυπρίων και να αποτραπεί η ένωση του νησιού με την Ελλάδα.

 

Ένας πολιτικός σύλλογος, με την ονομασία ‘Osmanlı Kıraathanesi’, εξέδωσε την εφημερίδα Zaman το 1891. Συνολικά στα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας κυκλοφόρησαν 24 τουρκοκυπριακές εφημερίδες, συμπεριλαμβανομένων των idmid, Saded, Zaman, Yeni Zaman, Kıbrıs, İslam, Vatan Seyf Ankebut και Kokonoz.

 

Κύριο αντικείμενο της θεματολογίας αυτών των εφημερίδων υπήρξε η πολιτική των Βρετανών έναντί της Κύπρου αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

 

Η αντιπαράθεση μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Ηνωμένου Βασιλείου κατά τον

Α 'Παγκόσμιο Πόλεμο το 1914 επηρέασε επίσης την Κύπρο, η οποία προσαρτήθηκε επίσημα από τη Βρετανία το 1914. Ο τουρκοκυπριακός τύπος βυθίστηκε  στη σιωπή από το 1914 έως το 1919. Επρόκειτο για μια περίοδο που η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ταχθεί με το μέρος των Γερμανών στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα και εκατοντάδες Ελληνοκύπριοι εθελοντές πολεμούσαν στο πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ και βεβαίως με το μέρος των Βρετανών.

 

Η επιστροφή 

Ο Τουρκοκυπριακός Τύπος επιστρέφει το 1919. Τότε εκδίδονται οι εφημερίδες Doğru Yol και μαζί με τις εφημερίδες Söz και Vatan, αρχισαν να γράφουν κυρίως για τον πόλεμο Kurtuluş, όπως τον αποκαλούσαν. Επρόκειτο βασικά για τον πόλεμο Ανεξαρτησίας που έδινε η Τουρκία υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ μετά τη συνθήκη των Σεβρών. Αυτές οι εφημερίδες άρχισα να παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στην Τουρκία και μάλιστα στράφηκαν προς το νέο τουρκικό αλφάβητο, εγκαταλείποντας το οθωμανικό,  ακολουθώντας την πρωτοβουλία των εφημερίδων  Söz και Masum Millet, των πρώτων που χρησιμοποίησαν τα νέα γράμματα.

 

Μεσοπόλεμος

Οι περισσότερες εφημερίδες που κυκλοφορούσαν κατά τη διάρκεια της βρετανικής κυριαρχίας περνούσαν από  λογοκρισία της βρετανικής κυβέρνησης,  κυρίως μετά την  εξέγερση των Ελληνοκυπρίων του Οκτωβρίου του 1931.

 

Οι Τουρκοκύπριοι εξέδωσαν 21 εφημερίδες μεταξύ των ετών 1934-1958. Μερικές  από αυτές ήταν οι  Haber, Ses, Vakit, Halkın Sesi, Yankı, ınkılap, Hürsöz και Ateş.

Η Χαλκίν Σεσί ιδρύθηκε από τον μετέπειτα ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Φαζίλ Κουτσιούκ και εξέφραζε τη θεωρία της εξεύρεσης μιας τελικής λύσης στο Κυπριακό που οδηγούσε στη διχοτόμηση της Κύπρου. Βλέπε λήμμα Τακσίμ.

 

Ο τουρκοκυπριακός τύπος άλλαζε τη θεματολογία του ανάλογα με τη ζωή και τις πολιτικές των Τουρκοκυπρίων.

 

Δεκαετίες 40-50

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο τουρκοκυπριακός τύπος επηρεάστηκε από τις πολιτικές εξελίξεις στη βρετανική περίοδο.

 

Οι Βρετανοί επανέφεραν τότε τις προτάσεις τους για παροχή Αυτοκυβέρνησης μέσω της Διασκεπτικής, από την άλλη οι Ελληνοκύπριοι όλο και περισσότερο επανέφεραν το αίτημα για Ένωση με την Ελλάδα.

 

 Στη δεκαετία του 1950, ο Τ/κ Τύπος, μετά το Ενωτικό Δημοψήφισμα και την έναρξη του  αγώνα της ΕΟΚΑ  άρχισε να αντιτίθεται στο διογκούμενο αίτημα των Ελληνοκυπρίων για Ένωση. 

 

Ανεξαρτησία

 

Μια ειδική περίπτωση τουρκοκυπριακής εφημερίδας υπήρξε  η εβδομαδιαία Τζουμχουριέτ  που κυκλοφόρησε στη Λευκωσία στις 15 Αυγούστου 1960, με την ευκαιρία της ανακήρυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκδότης της ήταν η Εταιρεία Τουρκικών Εκδόσεων Cumhuriyet και διευθυντές οι Τουρκοκύπριοι δημοσιογράφοι Αϊχάν Χικμέτ και Αχμέτ Γκουρκάν, αριστερών φρονημάτων. Η Τζουμχουριέτ ήταν εκφραστής των θέσεων του Κόμματος Τουρκοκυπριακού Λαού, του οποίου γενικός γραμματέας ήταν ο Γκουρκάν. Η εφημερίδα αυτή ήταν ίσως η μοναδική εξαίρεση στον Κυπριακό Τύπο γενικά που προωθούσε τη λύση που δόθηκε με τις συνθήκες του 1960 και πίστευε στην επιτυχία της νεότευκτης Κυπριακής Δημοκρατίας.

 

Διακοινοτικές ταραχές

Ο κυπριακός τουρκικός τύπος υπήρξε επίσης  η φωνή των Τουρκοκυπρίων κατά τη διάρκεια των Διακοινοτικών Ταραχών μεταξύ 1963 και 1974.

 

Σήμερα, ο κυπριακός τουρκικός τύπος περιλαμβάνει τους ακόλουθους τίτλους: Kıbrıs, Halkın Sesi, Havadis, Yenidüzen, Afrika, Kıbrıs Postası, Diyalog, Star Kıbrıs, Vatan, Detay, Güneş, Haberal Kıbrıslı, Demokrat Bakış, Ortam, Haberatör, Özgür Volkan και Yenibakış.

 

Εκτός από αυτές τις εφημερίδες, υπάρχουν πολλά εβδομαδιαία και μηνιαία περιοδικά, εφημερίδες και άλλες ειδησεογραφικές Πύλες  ειδήσεων στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα.

 

Ο Μπαιράκ

Το ραδιόφωνο Bayrak, το οποίο έχει σημαντική θέση στην ιστορία των Τ/κ ΜΜΕ  στην Κύπρο ως μέρος της εταιρείας ραδιοτηλεόρασης Bayrak, ξεκίνησε τη ζωή του στις 25 Δεκεμβρίου 1963. Δημιουργήθηκε για να λειτουργήσει ως φωνή των Τουρκοκυπρίων μετά τις Διακοινοτικές Ταραχές και την απομόνωση των Τ/κ στους Θύλακες.

 

Παρά το γεγονός ότι ξεκίνησε τη ζωή του σε ένα μικρό γκαράζ, χρησιμοποιώντας μπαταρίες αυτοκινήτων για να τροφοδοτήσει τον ηχητικό εξοπλισμό και τις αρχικές εκπομπές, το Bayrak Radio απέκτησε την ικανότητα να φτάσει σε όλο το νησί μέχρι το 1964. Στο πλαίσιο της διαδικασίας ανασυγκρότησης μετά την Τουρκική Εισβολη του 1974, το Ραδιόφωνο Bayrak ξεκίνησε Τηλεοπτική μετάδοση ζωής το 1976. Στις 19 Ιουλίου 1976, έγινε γνωστός ως Bayrak Radio and Television, και ξεκίνησε έγχρωμες τηλεοπτικές εκπομπές την 1η Ιουλίου 1979. Μετά το  1983, το ίδρυμα απέκτησε αυτόνομο καθεστώς και μετονομάστηκε σε  Bayrak Radio and Television Corporation.

 

Πρακτορείο

Το TAK (Τουρκικό Πρακτορείο Ειδήσεων), ιδρύθηκε από τον Sait Terzioğlu στις 21 Δεκεμβρίου 1973.  Συνεχίζει να τηρεί τις θεμελιώδεις αρχές της ακρίβειας και της αμεροληψίας μεταφέροντας τις θέσεις των Τουρκοκυπρίων σε διεθνές επίπεδο.

 

Το TAK δημοσιεύει περίπου 80 ρεπορτάζ, άρθρα  και ανακοινώσεις ημερησίως ενώ προβαίνει και σε ανασκόπηση του Τ/κ Τύπου.

 

Τα άρθρα διανέμονται επίσης στο πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, το πρακτορείο ειδήσεων lashlas και το πρακτορείο τύπου Azeri στο πλαίσιο πρωτοκόλλων συνεργασίας με τον τύπο.

 

Ιδεολογία 

Γενικά ομιλούντες ο Τ/κ Τύπος ξεκίνησε επί Αγγλοκρατίας ως αντίπαλο δέος στον Ελληνοκυπριακό Τύπο, με κύριο στόχο να μεταφέρει αρχικά τη διαφωνία για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Στη συνέχεια επηρεάστηκε σημαντικά από τις εξελίξεις στην Τουρκία μετά την κατάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ίδρυση Τουρκικού Κράτους από τον Κεμάλ Ατατούρκ. Σήμερα οι μεγαλύτερες σε κυκλοφορία εφημερίδες είναι η Kıbrıs και ακολουθούν οι  Halkın Sesi, Havadis, Yenidüzen, Afrika και Kıbrıs Postası.

 

Βασικός διαχωρισμός στην ιδεολογία των Τ/κ εφημερίδων σήμερα είναι μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν την Ανεξαρτησία των Τουρκοκυπρίων και την ίδρυση δικού τους κράτους και αυτών που πιστεύουν στην δημιουργία μιας Ομοσπονδιακής Κύπρου. Υπάρχει και η Αφρίκα του Σενέρ Λεβέντ η οποία υποστηρίζει την επιστροφή στο Ενιαίο Κράτος του 1960.