Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

O Iάκωβος (Jake) και Κωνσταντίνος (Dinos)  Chapman είναι Βρετανοί εικαστικοί καλλιτέχνες  γνωστοί ως Chapman Brothers. Το εικαστικό δίδυμο, γνωστό ως Chapman Brothers έχει καταγωγή κυπριακή, παιδιά τρίτης γενιάς, γεννημένοι στο Ηνωμένο Βασίλειο από Άγγλο πατέρα και Κύπρια μητέρα με καταγωγή την Πάφο. Ο Ιάκωβος γεννήθηκε το 1966 και ο Κωνσταντίνος το 1962. Ο πατέρας τους ήταν καθηγητής τέχνης Αγγλικών και η μητέρα τους Ελληνοκύπρια από την Πάφο. Ο Ντίνος σπούδασε στο Κολέγιο Τέχνης Ravensbourne (1980–83) και ο Τζέικ στο Πολυτεχνείο του Βορειοανατολικού Λονδίνου (1985–88) πριν εγγραφούν και οι δύο μαζί στο Βασιλικό Κολλέγιο Τέχνης (1988–90), όταν εργάστηκαν επίσης ως βοηθοί των καλλιτεχνών Gilbert και George.

Απόφοιτοι της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών του Λονδίνου (Royal School of Arts) άρχισαν να δημιουργούν τη δεκαετία του ΄90, μια εποχή που είχε αρχίσει και η πορεία ανανέωσης της Βρετανικής τέχνης. Οι Τζέικ και Ντίνος Τσάπμαν αναδύθηκαν ακριβώς  από την «ομάδα» των Young British Artists (YBAs), που, στη δεκαετία του 1990, έφεραν δυναμικά τη βρετανική τέχνη στην πρώτη γραμμή των διεθνών καλλιτεχνικών εξελίξεων.  Μια Μεγάλη Βρετανία τότε με έντονη πολιτική κατάσταση με τη Θάτσερ στο προσκήνιο και τους Εργατικούς  να παλεύουν για την επιβίωσή τους, μια μεγάλη Βρετανία με  τους Άγγλους να παραληρούν στα  ποδοσφαιρικά γήπεδα  και στη γκλάμουρ νυχτερινή ζωή με τις  δισκοθήκες και τα κλαμπ, απέναντι σε ένα κόσμο που αναζητούσε να βρει τη νέα του πορεία στην αλλαγή του αιώνα. Από τους Ελεν Τσάντγουικ και τον Ντέμιαν Χερστ έως τη Σάρα Λούκας και τον Μαρκ Τίτσνερ, η βρετανική τέχνη κατέγραψε τις κοινωνικές αλλαγές μέσα και από την άφιξη των φιλόδοξων Νέων Βρετανών Καλλιτεχνών. Ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά, το δίδυμο Chapman Brothers. Έθεσαν το δικό τους μανιφέστο σε αυτό το κίνημα το 1992  με την πρώτη κοινή τους εγκατάσταση στο περίφημο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης  ICA στο Λονδίνο «We Are Artists», ένα μανιφέστο το οποίο υπονομεύει το λογικό λόγο ως βάση της γνώσης και να υπογραμμίζει  την αντι- γνώση, το παράλογο και το ανόητο. 

Η πρώτη τους επιτυχία ήρθε με την παρουσίαση του έργου  Disasters of War, ένα γλυπτό που παράπεμπε σε  σκηνή της ομώνυμης σειράς χαρακτικών του Ισπανού ζωγράφου του ισπανικού στέμματος  Φραγκίσκο Γκόγια (1746–1828), ενός αντικαθεστωτικού καλλιτέχνη ο οποίος προτίμησε να διαμαρτυρηθεί για τον πόλεμο μέσα από το έργο του.  

«Αποκάλυψη- Ομορφιά και τρόμος στη σύγχρονη τέχνη»

Στο τέλος του αιώνα και την αυγή του 21^ου η Βασιλική Ακαδημία Τέχνης (Royal Academy of Arts) του Λονδίνου οργάνωσε μια έκθεση με τίτλο «"APOCALYPSE - Ομορφιά και τρόμος στη σύγχρονη τέχνη"» την οποία είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ όπου και είδα για πρώτη φορά το έργο των αδελφών Chapman. Η έκθεση είχε ήδη  προκαλέσει πολλά αντιφατικά σχόλια και αντιδράσεις στην κοινή γνώμη. Έργα που  αναπαριστούσαν σφαγές, ερωτικές συνευρέσεις, τεράστια βουνά από σκουπίδια, τον Πάπα να δέχεται το χτύπημα ενός μετεωρίτη, καθώς και μια αναπαράσταση της φρίκης του Ολοκαυτώματος, με τίτλο «Κόλαση» (Hell) των αδελφών Chapman, το οποίο αποτελούνταν από 5.000 στρατιωτάκια με στολές Ναζί που επιβάλλουν ανείπωτα βασανιστήρια το ένα στο άλλο. Το συγκεκριμένο έργο κάηκε στη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στις αποθήκες του συλλέκτη Τσαρλς Σάατσι το 2004. Αμέσως όμως κατασκεύασαν το «διάδοχό» του με τίτλο «Fucking Hell». Ο Σάατσι ήταν αυτός που τους είχε καθιερώσει όταν τους συμπεριέλαβε στη μεγάλη έκθεση των Young British Artists του 1997 με τίτλο «Sensation», με την οποία  έγιναν επίσης διάσημοι και άλλοι καλλιτέχνες της γενιάς τους, όπως  ο Ντάμιεν Χιρστ και η Τρέισι Εμιν, η οποία έχει επίσης κυπριακή καταγωγή, από τουρκοκύπριο πατέρα και αγγλίδα μητέρα.

Υποψήφιοι για το βραβείο Τέρνερ 2003

Στη γκαλερί Τέιτ εξέθεσαν το έργο «Θάνατος», δύο πλαστικές κούκλες σε ερωτική περίπτυξη, το οποίο είχε προκαλέσει αντιδράσεις πριν ακόμα γίνουν τα εγκαίνια της έκθεσης με τις τελικές υποψηφιότητες για το βραβείο Τέρνερ. Μάλιστα, η  γκαλερί Τέιτ συνέστησε σε γονείς και σχολεία να μην παίρνουν παιδιά κάτω των 16 ετών στην έκθεση. Το έργο υπογράμμιζε την φιλοσοφική άποψη των αδελφών Τσάπμαν για την ερωτική πράξη που κατ' αυτούς «αντανακλά το τέλος της ζωής». Οι δύο κούκλες πέρα από το σοκ που μπορεί να προκάλεσαν, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο τους είναι το γεγονός ότι ενώ έμοιαζαν απόλυτα να είναι κατασκευασμένες από πλαστικό, τελικά ήταν μπρούτζινες. Απέναντι, από το «Θάνατο» στεκόταν η  εγκατάσταση με  τίτλο «Σεξ» να  παριστάνει σκελετούς με έρποντα σκουλήκια που κρέμονται από ένα δένδρο, βασισμένη στα χαρακτικά έργα για τα θύματα του πολέμου του Γκόγια. Αυτή η εγκατάσταση προκάλεσε έντονα σχόλια στη συντηρητική αγγλική κοινωνία. Η αντίδραση όμως δεν περιορίστηκε στην Αγγλία. Η  ρωσική κυβέρνηση είχε δηλώσει ανοιχτά τη δυσαρέσκειά της για την έκθεση του διδύμου στο μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης χαρακτηρίζοντάς την εξτρεμιστική και προσβολή για την Ορθοδοξία.  Αντιδράσεις που σίγουρα δεν πτοούν το καλλιτεχνικό δίδυμο καθώς με στωικότητα ο Τζέικ Τσάπμαν απαντά στο ερώτημα μου  «Πιστεύετε ότι ζούμε σε έναν κόσμο ακραίων καταστάσεων;»: «Ο κόσμος κάνει αυτό που κάνει πάντα.» (Οι αντισυμβατικοί Κύπριοι εικαστικοί τρίτης γενιάς)

Προσωπική ζωή

Ο Jake παντρεύτηκε το μοντέλο μόδας Rosemary Ferguson το 2004. Έχουν ένα παιδί και ζουν στο Filkins, Oxfordshire.Ο Dinos είναι παντρεμένος με την Tiphaine de Lussy. Έχουν δύο κόρες. Bliss (γεννήθηκε το 2005) και Blythe (γεννήθηκε το 2006) και ζουν στο Spitalfields του Λονδίνου.

Και οι δύο είναι μέλη του Arts Emergency, μιας βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης που στηρίζει παιδιά ηλικίας 16 έως 19 ετών.

Εκδήλωση στο ΤΕΠΑΚ

Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) στη Λεμεσό οργάνωσε εκδήλωση προς τιμήν τους στις 24 Νοεμβρίου 2018 με αφορμή την έναρξη του  Προγράμματος Καλών Τεχνών.

Στο πλαίσιο του συμποσίου παρευρέθηκε και συμμετείχε στη συζήτηση το ήμισυ του διδύμου, Τζέικ Τσάπμαν. Aν και σπάνια μιλούν για την Κύπρο, ο Τζέικ  δεν δίστασε να δηλώσει τα εξής κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης:  «Νιώθω ένα ιδιαίτερο δεσμό με την Κύπρο. Eίναι μια τεράστια τιμή και είμαι βαθιά, βαθιά κολακευμένος για την πρόσκληση να παρευρεθώ στην έναρξη της Σχολής Καλών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ»

ΜΑΡΙΝΑ ΣΧΙΖΑ