Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ιππότης, ευγενής του Μεσαίωνα, που μαχόταν έφιππος. Αρχικά ιππότες λέγονταν οι έφιπποι μαχητές για διάκριση από τους πεζούς. Εκτός από τους ελεύθερους ιππότες, τους ευγενείς ιππότες, και εκείνους που αρέσκονταν στις ρομαντικές περιπλανήσεις, τους γνωστούς ως «περιπλανώμενους ιππότες» (chevaliers errants), υπήρχαν και οι ιππότες που ανήκαν σε ορισμένα ιπποτικά τάγματα. Στα τάγματα αυτά κατατάσσονταν νέοι με εξαιρετικά χαρίσματα: γενναίοι, με πίστη στο Θεό, πρόθυμοι να υπερασπίσουν τους αδύνατους, τίμιοι και ευγενείς προς τις γυναίκες, αφοσιωμένοι στο καθήκον.

Τα σπουδαιότερα ιπποτικά τάγματα ήταν: Το τάγμα του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ (Ιωαννίτες), το τάγμα των Ναϊτών (Templiers) και το τάγμα το Τευτονικόν. Εκτός απ' αυτά, υπήρχαν και άλλα τάγματα των οποίων όμως η σημασία ήταν μικρότερη.

Βλέπε λήμματα: Ιωαννίτες ιππότες, Ναϊτες ιππότες και  Τεκτονισμός

Κατά τη Φραγκοκρατία ιπποτικά τάγματα εγκαταστάθηκαν και στην Κύπρο. Τα τάγματα αυτά ήσαν θρησκευτικο-στρατιωτικά ή θρησκευτικά. Τα κυριότερα απ' αυτά ήσαν οι Ιωαννίτες, οι Ναΐτες, οι Αυγουστινιανοί, οι Βενεδικτίνοι, οι Δομινικανοί, οι Φραγκισκανοί, οι Κάρμηνοι κ.α.

Βλέπε λήμμα: Φραγκοκρατία- Η Λατινική Εκκλησία στην Κύπρο

Σημαντικά προνόμοια από τους Λουζινιανούς

Τα τάγματα αυτά, ιδιαίτερα οι Ιωαννίτες και οι Ναΐτες, διαδραμάτισαν σοβαρό ρόλο στην ιστορική πορεία της Κύπρου. Ιδιαίτερα σημαντικός υπήρξε ο ρόλος που διαδραμάτισαν τα στρατιωτικά τάγματα των Ναϊτών και των Ιωαννιτών, στα οποία οι βασιλιάδες της Κύπρου, λόγω της συμβολής τους στην ασφάλεια του νησιού και στις άλλες πολεμικές επιχειρήσεις εκτός της Κύπρου, έδωσαν πολλά προνόμια, μεγάλες εκτάσεις γης και το δικαίωμα να διατηρούν δικά τους φρούρια και επίλεκτους στρατιώτες. Τα στρατιωτικά τάγματα των Ναϊτών και των Ιωαννιτών με βάση τα προνόμια που τους παραχωρήθηκαν από τους Λουζινιανούς βασιλιάδες της Κύπρου και τους υλικούς τους πόρους, τα φρούρια που συντηρούσαν και τη στρατιωτική δύναμη που διέθεταν, συνέβαλλαν σημαντικά στην τήρηση της εσωτερικής ασφάλειας του νησιού και ακόμη συμμετείχαν σε υπερπόντιες εκστρατείες. Στα τάγματα των Ναϊτών και Ιωαννιτών ανήκε διαδοχικά το φρούριο του Κολοσσιού, το σημαντικότερο ίσως φρούριο στη νότια Κύπρο. Άλλα φρούρια που ανήκαν επίσης στα τάγματα αυτά ήσαν της Χοιροκοιτίας και των Γαστριών, των οποίων σώζονται τα ερείπια, όπως και ολόκληρες περιοχές στην Πάφο, στη Λεμεσό, στη Λευκωσία και σε άλλα μέρη της Κύπρου.

Βλέπε λήμματα: Λουζινιανοί και Κολόσσι

Επίσης πολλά προνόμια απέκτησαν και διάφορα άλλα θρησκευτικά ή μοναχικά τάγματα που εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο. Μεταξύ αυτών ήσαν οι Αυγουστινιανοί μοναχοί, που εγκαταστάθηκαν στο Πελλα Παΐς, οι Βενεδικτίνοι, που είχαν έδρα τη Λευκωσία και αργότερα απέκτησαν το μοναστήρι του Σταυροβουνιού, οι Δομινικανοί και οι Φραγκισκανοί μοναχοί που εγκαταστάθηκαν στη Λευκωσία, Αμμόχωστο και Λεμεσό, και οι Κάρμηνοι. Το τάγμα των Carmes,   τους οποίους ο Κυπριανός αναφέρει ως Καρμήνους, είχε εγκατασταθεί στη Λευκωσία, στην Αμμόχωστο και στη Λεμεσό. Από το τάγμα των Καρμήνων πήρε την ονομασία του το χωριό Κάρμι της επαρχίας Κερύνειας. Κάρμι επίσης ονομάζεται τοποθεσία στα Πάνω Πολεμίδια που πιθανόν να ανήκε και αυτή στο τάγμα.

Τοπωνύμια και ιπποτικά τάγματα

Τα διάφορα ιπποτικά τάγματα που πέρασαν από την Κύπρο άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους και σε ορισμένα τοπωνύμια. Από το τάγμα των Hospitaliers (Ιωαννιτών) που ήταν και το σημαντικότερο στο νησί, διασώζονται τα τοπωνύμια Σπιτάλλιν της Λευκωσίας και Σπιτάλλιν της Λεμεσού. Οι Σπιταλιώταις, όπως μετέφραζε αυτούς επίσημα ο Μαχαιράς, κατείχαν στη Λευκωσία κτήμα που ονομάστηκε Σπιτάλιν της Λευκωσίας. Είναι επομένως πιθανόν σ' αυτούς να ανήκε και ο πύργος της Παραμύθας, κοντά στην οποία βρίσκεται και το χωριό Σπιτάλιν της Λεμεσού, αφού μάλιστα γνωρίζουμε ότι μετά την πτώση της Άκρας (1291) οι Σπιταλιώτες εγκαταστάθηκαν στη Λεμεσό, ύστερα από άδεια του βασιλιά της Κύπρου Ερρίκου Β'.

Βλέπε λήμμα: Σπιτάλι

Από το δεύτερο σε σημασία τάγμα στην Κύπρο, εκείνο των Ναϊτών ή Τεμπλάρων (Templiers, που προέρχεται από τη λατινική λέξη templum = ιερό, ναός), προήλθε η ονομασία του χωριού Τέμπλος στην επαρχία Κερύνειας. Οι Ναΐτες ήσαν εκείνοι που αρχικά αγόρασαν την Κύπρο από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο, αλλά δεν την κράτησαν για πολύ και στη συνέχεια το νησί πουλήθηκε στους Λουζινιανούς. Στο Τέμπλος είχε την έδρα της η Praeceptoria Templi, η μετέπειτα ονομαζόμενη Commandaria dou casal dou Temple, που μαζί με μια άλλη στην Πάφο ήσαν οι δεύτερες σε σημασία Commanderie στην Κύπρο, μετά από την Commanderie του Κολοσσιού.

Βλέπε λήμμα: Τέμπλος

Από το τάγμα των Φραγκισκανών προέρχεται ίσως το όνομα του χωριού Φρέναρος ή Βρέναρος. Πιστεύεται ότι τούτο παρήχθη από κάποιο εκεί κοντά μοναστήρι (ίσως εκεί όπου βρίσκονται τα ερείπια του μοναστηριού της Παναγίας της Χορτακιώτισσας) των Fré Menors (frères Mineurs), όπως μετριόφρονα ονομάζονταν οι Φραγκισκανοί (ιταλ. Fraticelli), τους οποίους το Χρονικόν του Μορέως ονομάζει Φρεμενουρίους. Το Φρέμινορς κατά μετάθεση εξελληνίσθη σε Φρέμναρος -Φρένναρος, έτσι που ακόμα και ο de Mas Latrie μεταγράφει αυτό Phrénaros.

Βλέπε λήμμα: Φρέναρος και Παναγία Χορτακίων

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια