Ιπποπόταμος
Απολιθωμένα οστά σκελετών που έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη της Κύπρου, αποδεικνύει ότι στο νησί, κατά την Πλειστόκαινη περίοδο, διάφορα είδη θηλαστικών όπως ένα είδος ελέφαντα, ο ιπποπόταμος, η νυκτερίδα κ.α. Στην περιοχή «Αετόκρεμμος», στο Ακρωτήρι Λεμεσού, βρέθηκαν οστά ιπποποτάμων και ελεφάντων μαζί με υπολείμματα άλλων ζώων, όπως πουλιών, φιδιών, θαλασσίων οστράκων και ψαριών.
Βλέπε λήμμα: Θηλαστικά της Κύπρου
Η εμφάνιση των πρώτων θηλαστικών στην Κύπρο, κατά την Πλειστόκαινη περίοδο, συμπίπτει χρονικά με τη συμπλήρωση της ανύψωσης πάνω από τη θάλασσα ολόκληρου του νησιού.
Από τα απολιθώματα των οστών ζώων που έχουν βρεθεί σε σπηλιές σε διάφορες περιοχές της Κύπρου, από έρευνες που έγιναν μεταξύ 1901 και 1906, αλλά κι αργότερα από Βρετανούς επιστήμονες, αρκετά αναγνωρίστηκαν ως οστά ειδών ιπποπόταμων. Το υλικό που βρέθηκε στην Κύπρο κατά τις έρευνες εκείνες, βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Οστά που ανήκουν σε ιπποπόταμους έχουν βρεθεί και αργότερα, ακόμη κι εντελώς πρόσφατα. Τέτοια οστά έχουν βρεθεί σε σπηλιές της οροσειράς του Πενταδάκτυλου (Κάτω Δίκωμον, Κουτσοβέντης, Κυθρέα), σε σπηλιές του ακρωτηρίου Πύλας, στην Κισσόνεργα της Πάφου και αλλού.
Βλέπε λήμμα: Σπηλιές
Η μελέτη των οστών των ιπποπόταμων που ζούσαν στην Κύπρο κατά την Πλειστόκαινη περίοδο, απέδειξε ότι ένα τουλάχιστον είδος των ζώων αυτών είναι ο Hippopotamus minutus. Όπως υποδηλώνει και η επιστημονική του ονομασία, το είδος αυτό του ιπποπόταμου ήταν μικρών διαστάσεων. Ένας σκελετός τέτοιου ζώου που έχει συναρμολογηθεί, έχει μήκος 1 μέτρο και 41 εκατοστόμετρα και ύψος μόλις 68 εκατοστόμετρα. Οι νάνοι ιπποπόταμοι (Phanurios minor) είχαν πάρα πολύ μικρό μέγεθος. Το μήκος τους έφτανε το 1,50 μέτρο και το ύψος τους το 0,75μ. Επιπλέον είχαν και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως το σχήμα της σιαγόνας, τη θέση των ματιών και της μύτης, το μέγεθος των άκρων, το πέλμα των ποδιών, τα οποία υποδηλώνουν ότι περισσότερο περπατούσαν παρά κολυμπούσαν. Απολιθώματα νάνων ιπποποτάμων και ελεφάντων έχουν βρεθεί σε περισσότερες από 40 θέσεις της Κύπρου και, κυρίως, σε σπήλαια στους πρόποδες του Πενταδακτύλου, καθώς και στην περιοχή της Ξυλοφάγου. Στην Αγία Νάπα έχει αποκαλυφθεί μεγάλος αριθμός απολιθωμένων οστών πυγμαίων ιπποποτάμων, καθώς και λίγων που ανήκουν σε μικρό σαρκοφάγο ζώο (genetta plesictoides) και σε πουλιά.
Βλέπε λήμμα: Γεωολογία
Σε πολλά μέρη της Κύπρου τα απολιθωμένα οστά των ζώων αυτών θεωρήθηκαν από τους κατοίκους οστά αγίων ή μαρτύρων. Γι' αυτό τα σπήλαια μέσα στα οποία ανευρέθηκαν μετατράπηκαν σε εξωκλήσια ή ακόμα κτίστηκαν μικρές εκκλησίες στην περιοχή. Οι άγιοι στους οποίους αποδόθηκαν τα οστά, είναι συνήθως οι Άγιοι Σαράντα, ο Άγιος Φανούριος, οι Άγιοι Φανέντες ή Φανώντες. Σε άλλες περιπτώσεις τα απολιθώματα των ζώων αυτών αποδόθηκαν σε υπολείμματα δρακόντων, γι' αυτό και προέκυψαν τοπωνύμια όπως Δρακοντόσπηλιος, Δρακοντότρυπα, Δρακοντοβούναρο, Σπηλιά του Δράκου, Δρακοντιά κ.τ.λ.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια