Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τακσίμ (Τουρκικά: [takˈsim], "διαίρεση") είναι το σύνθημα που χρησιμοποίησαν οι Τουρκοκύπριοι εναντίον του Ελληνοκυπριακού αιτήματος για ένωση με την Ελλάδα. Στην πράξη το σύνθημα τακσίμ  σήμαινε τη διχοτόμηση της Κύπρου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Τη θέση αυτή πρότεινε απο το 1957 ο ηγέτης της Τ/κ Κοινότητας Δρ Φαζίλ Κουτσούκ μέσα από ομιλίες του αλλά και ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε με τίτλο "Η Μόνιμη Λύση του Κυπριακού", ακολουθώντας τη γραμμή του Τούρκου συνταγματολόγου Νιχάτ Ερίμ.

 

Από πολύ νωρίς

Από τα πρώτα της μετάβασης της Κύπρου στην περίοδο της Αγγλοκρατίας, οι Τουρκοκύπριοι αντιμετώπισαν εχθρικά κάθε αίτημα των Ελληνοκυπρίων για Ένωση με την Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο στην Τ/κ  εφημερίδα Soz του εκδότη και ιδιοκτήτη της,   Mehmet Remzi, στις 7 Μαρτίου 1921 κάτω από τον τίτλο «Η Βουλή μας», αναφερόμενος στη λειτουργία του Νομοθετικού Συμβουλίου:

 

«Σήμερα η Βουλή μας θα αρχίσει να λειτουργεί. Είναι καθήκον της κυβέρνησης να πει στους Ελληνοκύπριους ότι το θέμα της ένωσης, που τρομοκράτησε τους κατοίκους του νησιού, έχει κλείσει για πάντα. Αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι έχει παιχτεί τόσες φορές, που οι φιλήσυχοι άνθρωποί μας δεν μπορούν να το αντέξουν άλλο.  Αν αυτό το ακανθώδες θέμα που έβλαψε  τις σχέσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες του νησιού εξαλειφθεί, οι βουλευτές και των δύο πλευρών θα έχουν αρκετό χρόνο για να εντοπίσουν τις πραγματικές ανάγκες της χώρας και θα μπορέσουν να προετοιμάσουν τα νομοσχέδια που αφορούν και τους δύο σε μια  ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης...΄Αν οι Χριστιανοί βουλευτές νομίζουν ότι έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους συμπατριώτες τους Τουρκοκύπριους σ’  αυτό το νησί, τότε πρέπει να αντιληφθούν ότι οι Τουρκοκύπριοι βουλευτές δεν θα ανεχτούν τη συζήτηση θέματος, ότι η Κύπρος είναι ελληνική, στη Νομοθετική Συνέλευση».

 

Στις 30 Απριλίου 1921 η Εφημερίδα Αλήθεια δημοσίευσε επίσης γράμμα ενός Τουρκοκύπριου, πρώην μέλους του Νομοθετικού Συμβουλίου:

 

«Υποστηρίζω τη συνεργασία των Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων βουλευτών και επισημαίνω  το γεγονός ότι μόνον κατά τα τελευταία 10-15 χρόνια οι Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι βουλευτές άρχισαν να υποβάλλουν παράπονα στο Κοινοβούλιο, ενώ κατά τα πρώτα χρόνια της Βρετανικής Διακυβέρνησης συνεργάζονταν μόνο στα τοπικά ζητήματα».

 

Εθνικισμός

Ο Τουρκικός εθνικισμός  στην Κύπρο αναπτύχθηκε κυρίως ως απάντηση στον Ελληνικό Εθνικισμό  και την επιθυμία για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αρχικά, οι Τουρκοκύπριοι ήταν υπέρ της συνέχισης της Βρετανικής κυριαρχίας.  Ωστόσο, είχαν θορυβηθεί από τις ελληνοκυπριακές αξιώσεις για την ένωση, καθώς έβλεπαν την ένωση της Κρήτης  με την Ελλάδα το 1912 που οδήγησε στην έξοδο των  Τουρκοκρητικών, ως προηγούμενο που έπρεπε να αποφευχθεί,  λαμβάνοντας μια στάση υπέρ της διαίρεσης ως απάντηση στη δραστηριότητα του ΕΟΚΑ.

 

» Βλέπε Λήμμα: Ενωτικό Κίνημα 

 

Οι Τουρκοκύπριοι είδαν τους εαυτούς τους ως ξεχωριστή εθνότητα στο νησί και πίστευαν στο δικαίωμα τους για  αυτοδιάθεση από τους Ελληνοκύπριους.  Εν τω μεταξύ, στη δεκαετία του 1950, ο τουρκος  ηγέτης Ατνάν Μεντερές θεώρησε την Κύπρο "προέκταση της Ανατολίας", απέρριψε τη διχοτόμηση της Κύπρου με βάση την εθνοτική σύσταση και υποστήριξε την προσάρτηση του νησιού από την Τουρκία. Τα εθνικιστικά συνθήματα επικεντρώνονταν στην ιδέα ότι η Κύπρος είναι τουρκική και το κυβερνών κόμμα κήρυξε την Κύπρο μέρος της τουρκικής πατρίδας και ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της.

 

» Βλέπε βίντεο: Οι Ελληνοκύπριοι διαδηλώνουν υπέρ της Ένωσης

 

Νιχάτ Ερίμ

Η διακηρυγμένη πολιτική της Τουρκίας προς την Κύπρο, από υποστηρικτική του αποικιακού στάτους κβο που ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950, άρχισε να κλίνει προς την πολιτική της διχοτόμησης της νήσου στη βάση της εθνικής καταγωγής. Ο καθηγητής Νιχάτ Ερίμ, στον οποίο ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ατνάν Μεντερές ανάθεσε τη διαμόρφωση μιας πολιτικής για την Κύπρο, ετοίμασε και υπέβαλε τον Νοέμβριο του 1956 υπόμνημα, προτείνοντας τη γεωγραφική διαίρεση του νησιού σε συνδυασμό με τη μετακίνηση πληθυσμών. Αυτή η πρόταση για σαφή εθνικό διαχωρισμό θα κατέληγε στον σχηματισμό δύο χωριστών πολιτικών οντοτήτων, μιας ελληνικής και μιας τουρκικής, καθεμιά από τις οποίες θα προχωρούσε σε πολιτική ένωση με την Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα. Τέλος, το υπόμνημα σημείωνε ότι η Τουρκία θα έπρεπε παράλληλα να συμμετέχει στην ασφάλεια του ελληνικού τομέα της νήσου. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η προσέγγιση εξακολουθεί να αποτελεί τη βάση της τουρκικής πολιτικής έναντι της Κύπρου μέχρι το 1960 και προς αυτή την κατεύθυνση λειτούργησαν και παράνομες Τ/κ ένοπλές ομάδες όπως η ΤΜΤ/ΒΟΛΚΑΝ

 

» Βλέπε Βίντεο: Διαδήλωση Τουρκοκυπρίων Υπέρ της Διχοτόμησης το 1958 στο Λονδίνο

 

Η Ζυρίχη 

Στην πορεία και αφού οι Τ/κ συνειδητοποίησαν ότι αποτελούσαν μόνο το 20% του πληθυσμού και η προσάρτηση δεν ήταν η κατάλληλη λύση, η εθνική πολιτική άλλαξε υπέρ της διχοτόμησης. Το σύνθημα "Διχοτόμηση ή Θάνατος" χρησιμοποιήθηκε συχνά σε τουρκοκυπριακές και τουρκικές διαμαρτυρίες στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και καθ'όλη τη δεκαετία του 1960. Αν και μετά τα συνέδρια της Ζυρίχης και του Λονδίνου η Τουρκία φαινόταν ότι άρχιζε να αποδέχεται την ύπαρξη του κυπριακού κράτους και απομακρυνόταν από την πολιτική διχοτόμησης του νησιού, ο στόχος των Τούρκων και Τουρκοκυπρίων ηγετών συνέχισε να είναι η δημιουργία τουρκικού κράτους στο βόρειο τμήμα του νησιού.

 

Οι Ταραχές του 1963

Τα πράγματα επιταχύνθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1963 και βεβαίως μετά την Τουρκική Εισβολή του 1974 όταν οι Τ/κ το 1983 προχώρησαν σε ανακήρυξη λεγόμενου κράτους.

 

Μετά τις ταραχές μεγάλος αριθμός Τουρκοκυπρίων εγκαταστάθηκαν σε θύλακες, επιτυγχάνοντας αυτό που αργότερα ως πρώτη Διχοτόμηση.  Για τον ίδιο σκοπό στοχοποιήθηκαν και δολοφονήθηκαν μέλη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, όπως ο Καβάζογλου και ο Χικμετ Αιχάν που υποστήριζαν τη συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Πέραν του φυσικού και πολιτικού διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων, για την Τουρκία, οι θύλακες ήταν επίσης προγεφυρώματα για διευκόλυνση της σχεδιαζόμενης εισβολής. Μάλιστα, όταν τον Αύγουστο του 1964 η κυβέρνηση προσπάθησε να ελέγξει το προγεφύρωμα των Κοκκίνων, η Τουρκική αεροπορία βομβάρδισε την Εθνική Φρουρά και τα πέριξ ελληνοκυπριακά χωριά με βόμβες ναπάλμ και απείλησε εκ νέου να εισβάλει στο νησί. 

 

Μαζικός Τάφος

Ένας μαζικός τάφος ανακαλύφθηκε στον  Άγιο Βασίλη στις 12 Ιανουαρίου 1964 παρουσία ξένων δημοσιογράφων, αξιωματικών του Βρετανικού Στρατού και αξιωματούχων του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού . Τα πτώματα 21 Τουρκοκυπρίων βρέθηκαν σε αυτόν τον τάφο. Υποτίθεται ότι είχαν σκοτωθεί στον Άγιο Βασίλη ή κοντά στις 24 Δεκεμβρίου 1963. Οι παρατηρητές επαληθεύτηκαν ότι ορισμένα θύματα φάνηκαν να βασανίζονται και να πυροβολήθηκαν με τα χέρια και τα πόδια τους δεμένα.

 

Μια ερευνητική επιτροπή με επικεφαλής ανεξάρτητους Βρετανούς ερευνητές συνέδεσε το περιστατικό με μια φαινομενικά εξαφάνιση Τουρκοκυπρίων ασθενών στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Διατυπώθηκε η θέση ότι πολλά από τα πτώματα είχαν δολοφονηθεί αλλού, τοποθετήθηκαν στο νοσοκομείο και μετά τάφηκαν στον Άγιο Βασίλη. Ωστόσο, αρκετοί από τους κατοίκους του χωριού ήταν επίσης μεταξύ εκείνων που σκοτώθηκαν από Ελληνοκύπριους. Η ανασκαφή έγινε από τις τουρκοκυπριακές αρχές στην αυλή του Μεβλεβί Τεκκέ στη Λευκωσία. Τα πτώματα εντοπίστηκαν το 2010 από την Επιτροπή Αγνοουμένων, οι οκτώ χωρικοί του Αγίου Βασιλείου ταυτοποιήθηκαν και θάφτηκαν μεμονωμένα.

 

Οι Τουρκοκύπριοι ετησίως, και επίσημα, εορτάζουν το 1963 ως «Kanlı Noel» (Bloody Christmas) στις 21 Δεκεμβρίου, ως συλλογική τραγωδία. Από την πλευρά τους οι  Ελληνοκύπριοι τιμούν τα θύματα των βομβαρδισμών της Τηλλυρίας.  Για τους Τουρκοκύπριους η επέτειος τιμάται ως «εβδομάδα μνήμης» και «αγώνα μαρτύρων του 1963–1974».

 

Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με το Ψήφισμα 186, (1964), με αίτημα του Προέδρου Μακαρίου, εγκαθιδρύει την Ειρηνευτική Δύναμη Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNFICYP) με σκοπό την αποφυγή της επανάληψης των συγκρούσεων, τη διατήρηση και αποκατάσταση του νόμου και της τάξης και διευκόλυνση της επαναφοράς σε συνθήκες ομαλότητας στην Κύπρο.

 

Μετά το 1974

Μετά την Τουρκική Εισβολή η Τουρκία και η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων με επικεφαλής τον Ραούφ Ντενκτάς προχώρησε στις 15 Νοεμβρίου 1983 στην ανακήρυξη της ούτω καλούμενης Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου. Το Κράτος αυτό δεν αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ ούτε καμιά άλλη χώρα πέραν της Τουρκίας. 

 

Στην άτυπη Πενταμερή της Γενεύης στις 26 Απριλίου 2021, η Τουρκική πλευρά επανέφερε την πρόταση περί λύσης δύο κρατών. Συγκεκριμένα σε αυτή τη διάσκεψη εγκατέλειψε το συμφωνημένο πλαίσιο για λύση Ομοσπονδίας καταθέτοντας έγγραφο για αναγνώριση δυο κρατών από τα Ηνωμένα Έθνη. 

 

» Βλέπε Λήμμα: Οι Πενταμερείς του Κυπριακού

 

Η Ταξίμ Cola

To 1958, εν μέσω έντασης του αιτήματος των Τουρκοκυπρίων για ταξίμ, ένας Τ/κ επιχειρηματίας από την Αμμόχωστο, ο Ramiz Manyera - Ραμίζ Μανιέρα (γιος του μετέπειτα Υπουργού της Κυπριακής Δημοκρατίας Νιαζί Μανιέρα  κυκλοφόρησε το αναψυκτικό Taksim Cola. Μετά την Ανεξαρτησία άλλαξε το όνομα του σε Bel-Cola.