Ιούνης
(Λαογρ.). Στην Κύπρο ο μήνας Ιούνιος, ο έκτος του χρόνου, λέγεται και Πρωτογιούνης σε αντίθεση με τον Ιούλιο που καλείται Δευτερογιούνης. Φαίνεται από το τραγούδι του Κλήδονα ότι λεγόταν και απλώς Γιούνης:
Ο Μας με τα τραντάφυλλα
τζ'ι ο Γιούνης με τα μήλα...
Κατά την νύκτα της έκτης Ιουνίου φαίνεται πάνω στον ουρανό η Οπλειά (ο αστερισμός της Πλειάδος). Η Οπλειά θεωρείται πολύ σημαντικός αστερισμός από τους γεωργούς και τους βοσκούς διότι βάσει της κινήσεώς της προσδιορίζουν την ώρα της νύκτας και κανονίζουν τις εργασίες τους. Επίσης μέχρι τις έξι Ιουνίου πρέπει να τελειώσει ο θερισμός ειδάλλως τα σπαρτά κασ΄ιάζουν, δηλ. ξηραίνονται πάρα πολύ και δεν θερίζονται πια. Επιδρά δηλ. η Οπλειά επί της γεωργίας.
Η Οπλειά αναφέρεται και στο τραγούδι Εκατόν λόγια:
...Έτην Οπλειάν π' ανέφανεν
τζ΄αί τ' άστρα της εν έξι
Όποιος αγάπην αγαπά
να πάει να δκιαλέξει...
Κατά την 24η Ιουνίου τελείται η γιορτή του άη Γιαννού του Λαμπροφόρου δηλαδή τα γενέθλια του Ιωάννου του Προδρόμου του Βαπτιστή.
Κατά τη νύκτα της παραμονής της γιορτής συνηθιζόταν παλαιότερα να ανάβεται με τα φρύγανα μπροστά από τις πόρτες των σπιτιών μια μικρή πυρά που στην Κύπρο λέγεται λαμπρατζ΄ιά. Αυτήν υπερπηδούσαν νέοι και παιδιά κυρίως αλλά και ηλικιωμένοι όταν άρχιζε να σβήνει. Κατά την διάρκεια του πηδήματος πάνω από την λαμπρατζ΄ιάν έλεγαν:
Ψύλλοι, ψύλλοι φύετε
τζ΄αί κορκοί ψοφήσετε
τζι έτον άη Γιάννην πόρκεται
με το κονταρόξυλον
να σας κονταροκτυπήσει.
Υπάρχουν κι άλλες παραλλαγές του πιο πάνω ασματίου. Κατά την 29η Ιουνίου τελείται η γιορτή των αποστόλων Πέτρου και Παύλου, οπότε λήγει και η σχετική νηστεία που λέγεται και πορτίν της παπαδκιάς. Η νηστεία αυτή λέγεται έτσι γιατί είναι σύντομη. Στα χωριά της Πιτσιλιάς λέγεται σαρακοστή των ασ΄έρων, γιατί κατά τη μέρα αυτή συναθροίζουν από τα βουνά και τα αμπέλια το μαυράσιερον (βίκος ο ποώδης), για τροφή των ζώων.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια