Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

(Λαογρ.).  Ο λαός λέγει τον Ιούλιο και Δευτερογιούνην (=δεύτερο Ιούνη). Κυριότερες γιορτές, από λαογραφικής απόψεως, του μηνός αυτού είναι οι εξής:

 

Των αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού (1η Ιουλίου) για τους οποίους πιστεύεται ότι θεραπεύουν τα κουβάρκα (όγκους) και τις παθήσεις των αδένων. Γι' αυτό τον σκοπό σταυρώνουν ένα νόμισμα και λέγουν τρεις φορές το απολυτίκιο των αγίων συντετμημένο: Ἅγιοι Ἀνάργυροι καί θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τάς ἀσθενείας ἡμῶν. Δωρεάν ἐλάβατε δωρεάν δότε ἡμῖν.

 

Κατά την ίδια μέρα εορτάζεται στην Ορμήδεια ο άγιος Κωνσταντίνος ο Αλαμάνος, που θεωρείται ότι θεραπεύει την βαρηκοΐα.

 

Του αγίου Προκοπίου (8 Ιουλίου), ο οποίος πιστεύεται ότι θεραπεύει τους σκαθθάρους. Κατά τη μέρα αυτή πιστεύεται ότι ωριμάζουν τα πρώτα σύκα ή οι πρώτες ρόγες των σταφυλιών, όπως φαίνεται από το εξής:

 

Άη Προκόπη πρόκοψε γιά σύκα γιά σταφύλιν ή τ' άη Προκοπιού την ρόβαν. τ' άη Λιοῦ κνιζίν.

 

Της αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου), που θεωρείται προστάτρια των βρεφών, για τα οποία υπάρχουν αρκετές παραλλαγές νανουρισμάτων, που τραγουδιούνται με ιδιάζουσα μελωδία, όπως η πιο κάτω:

 

Αγιά Μαρίνα τζ'αί τζ'υρά

που μαρανίσκεις τα μωρά

έπαρ' το πέρα γύρισ' το

τζ'αί πάλε στράφου φέρ' μου το

να το βυζάσ' η μάνα του

να τ' αναγιώσ' ο τζύρης του.

 

Μια άλλη παραλλαγή λέγει:

 

Τζ'οιμήσου που να σε χαρώ

τζ' η μάνα σου δεν είν' εδώ

επήεν εις τον ποταμόν

να φέρει δάφνες τζ'αί νερόν

να πλύννει τα ρουχούδκια σου

τζ'αί τα πουκαμισούδκια σου.

Τζ'οιμήσου τζ'αί παράντζ'ειλα

στην Πόλιν τα προιτζ'ιά σου

στην Βενεδκιάν τα ρούχα σου τζ'αι τα χρυσαφικά σου.

 

Μια τρίτη παραλλαγή λέγει τα εξής:

 

Άτε τζ’οιμήσου γιόκκα μου

τζ'αι εγιώ να σου χαρίσω

την Αλεξάνδραν ζάχαριν

τζ’αι το Μισίριν (Αίγυπτο) ρύζιν

τζ'αι την Κωνσταντινούπολιν

τρεις χρόνους να την ρίζεις.

 

Κατά τη γιορτή της αγίας Μαρίνας πιστεύεται επίσης ότι ωριμάζουν τα πρώτα σταφύλια, δηλ. φαίνονται οι πρώτες μαύρες ρόγες τους και οι βοσκοί σταματούν να αρμέγουν τα πρόβατά τους όπως λέγει και το εξής:

 

Της αγιάς Μαρίνας δείχνει

σύκον για σταφύλιν

τζ'αι πορτίν στο γαλευτήριν.

 

Του προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου). Κατά τη μέρα αυτή παρουσιάζονται τα πρώτα ώριμα σταφύλια που τα φέρνουν να ευλογηθούν στην εκκλησία. Αφού ευλογηθούν από τον ιερέα, κυλούν μερικά πάνω στην γη, για να φά η γη, πόν έσ’ει λείψην, και τα υπόλοιπα τα μοιράζουν στο εκκλησίασμα. Επίσης αφιερώνουν μπροστά στις εικόνες της εκκλησίας και τα πρώτα άνθη - σαν απαρχές.

 

Οι βοσκοί δώριζαν το πρώτο αρνί σε μοναστήρι ή σε εκκλησία. Σταφύλια και λάδι προσφέρουν σαν απαρχές οι Κύπριοι και κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως (6η Αυγούστου).

 

Αν κατά τη μέρα της αγίας Μαρίνας πνέει βοριάς και κατά τη μέρα του προφήτη Ηλία ο καιρός είναι συννεφιασμένος, θεωρείται τούτο σημάδι ευφορίας, ενώ αν είναι καύσωνας η επόμενη χρονιά θεωρείται άγονη (Φασούλα Λεμεσού). Στην Καρπασία κατά την προηγούμενη της 20ής Ιουλίου τοποθετούσαν στο ύπαιθρο δώδεκα φύλλα συκιάς κατά σειρά, ένα για κάθε μήνα. Πάνω σε κάθε φύλλο τοποθετούσαν ποσότητα από αλάτι. Σε όσα φύλλα διαλυόταν το αλάτι πιστευόταν ότι ο αντίστοιχος μήνας θα ήταν βροχερός (άλλως θα συνέβαινε το αντίθετο) και έτσι προμαντεύονταν για όλη τη χρονιά. Στην Κώμα του Γιαλού τοποθετούσαν στο ύπαιθρο μια οκά σιτάρι. Αν το επόμενο πρωί το σιτάρι ζυγιζόταν και ήταν πιο βαρύ, τότε αυτό ήταν σημάδι ότι θα ερχόταν καλοχρονιά. Στο διαμέρισμα της Αυδήμου, τοποθετούσαν τρία φύλλα συκαμινιάς. Αν το πρωί αυτά ήσαν υγρά, τότε μαντεύονταν ότι θα είχε ευφορία κατά την επόμενη χρονιά. Στο χωριό Δορά της Λεμεσού αν ξυπνούσαν κατά το πρωί του προφήτη Ηλία και έβλεπαν τα βόδια τους στραμμένα προς την Πάφου, δηλ. δυτικά, τότε μαντεύονταν ότι η επόμενη χρονιά θα ήταν επίσης εύφορη. Αλλού παρατηρούν τις βαβίτσες ή βιτσ΄ά (καυλούς της σκιλλοκρεμμύδας) κι αν είναι εύρωστα κατά τη μέρα αυτή, τότε είναι σημεία πάλιν ευφορίας.

 

Ο προφήτης Ηλίας συνδέθηκε με μετεωρολογικά φαινόμενα, γι' αυτό οι εκκλησίες του βρίσκονται συνήθως πάνω σε ψηλές τοποθεσίες.

 

Πιστεύεται ότι φέρνει τις βροχές σε περίπτωση ανομβρίας ύστερα από ολονύκτιες δεήσεις. Σε χωριά της Πάφου και της Λεμεσού του προσφέρουν μιαν τηανιάν, δηλ. τηγανισμένα αυγά για να αφήνει τους ανέμους ελεύθερους και έτσι να ανεμίσουν τα δημητριακά τους στα αλώνια. Στο Γουδί της Πάφου σκουπίζουν τον ναό του προφήτη που είναι στο νεκροταφείο και αφήνουν τις πόρτες του ανοιχτές για να βρέξει. Τις βροντές τις θεωρούν οι Κύπριοι ότι προέρχονται από τον θόρυβο του άρματος του προφήτη Ηλία, τις δε αστραπές ότι προέρχονται από τα πέταλα των αλόγων του άρματός του.

 

ΣΗΜ: Για την προέλευση της ονομασίας του μηνός αυτού, βλέπε λήμμα Ιούλιος.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια