Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κορφή ύψους 725 μέτρων στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου, στα νοτιοανατολικά του χωριού Κάρμι. Η κορφή, που βρίσκεται μέσα στο δάσος του Καρμιού, είναι τοποθετημένη στους σκληρούς ασβεστόλιθους του Πενταδάκτυλου, πάνω στους οποίους αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα.

Η κορφή του Αγίου Ιλαρίωνος, όπως και η υπόλοιπη οροσειρά του Πενταδάκτυλου, οφείλει τη γένεσή της σε ορογενετικές κινήσεις. Εκτός από τις κινήσεις αυτές, πολλές άλλες τεκτονικές κινήσεις επέφεραν μετακινήσεις μαζών πετρωμάτων και κατολισθήσεις, σε σημείο που έχουν περιπλέξει την ολική τεκτονική της κατασκευή. Ως αποτέλεσμα των διαφόρων επωθήσεων που σημειώθηκαν, τα παλαιότερα στρώματα του συμπαγούς ασβεστόλιθου βρίσκονται πάνω από νεότερα στρώματα. Στους σκληρούς ασβεστόλιθους της κορφής του Αγίου Ιλαρίωνος, που κατά τόπους έχουν μαρμαροποιηθεί, οφείλεται η μεγαλόπρεπη και επιβλητική τοπογραφία της με τις απότομες, σχεδόν κάθετες, πλευρές της, τους κρημνούς και τα βάραθρα που προκλήθηκαν από τις τεκτονικές κινήσεις. Από την κορφή, που είναι ταυτόχρονα και υδροκρίτης, ρέουν διάφορα ρυάκια που χύνονται στη θάλασσα της Κερύνειας.

Η κορφή δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 550 χιλιοστόμετρα. Γύρω από την κορφή φυτρώνει μια ποικίλη βλάστηση από πεύκα, κυπαρίσσια, αντρουκλιές, τριμιθιές, θυμάρι και μυρτιές. Στις χαμηλότερες περιοχές της φυτρώνουν επίσης ελιές και χαρουπιές καθώς και ποικιλία από αγριολούλουδα.

Πάνω στην κορφή του Αγίου Ιλαρίωνος βρίσκεται κτισμένο το ομώνυμο μεσαιωνικό φρούριο.

Από την κορφή αυτή, η θέα τόσο προς τις βόρειες ακτές της Κύπρου και την ίδια την Κερύνεια, όσο και προς την πεδιάδα και την ίδια τη Λευκωσία, είναι εξαιρετική. Η κορφή αυτή κατελήφθη και οχυρώθηκε από τους Τούρκους αμέσως μετά την ανταρσία τους τον Δεκέμβριο του 1963. Λίγο αργότερα διεξήχθησαν στην περιοχή της σκληρές μάχες. Για διάφορους όμως λόγους, και κυρίως γιατί κατά το 1964 είχε συμφωνηθεί εκεχειρία, η κορφή του Αγίου Ιλαρίωνος δεν ανακατελήφθη από τους Έλληνες. Έκτοτε, παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων, το δε κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνος ήταν απρόσιτο για τους επισκέπτες. Υπό τον έλεγχο των Τούρκων παρέμεινε μέχρι και το 1974, οπότε έγινε η τουρκική εισβολή. Από το 1974 παραμένει στο τμήμα εκείνο της Κύπρου που βρίσκεται κάτω από τουρκική στρατιωτική κατοχή.  Από το 2003 που άνοιξαν τα οδοφράγματα εκ μέρους του κατοχικού καθεστώτος, το κάστρο είναι προσιτό σε επισκέψεις Ελληνοκυπρίων.

Τόσο η ίδια n κορφή όσο και το μεσαιωνικό της φρούριο, πήραν την ονομασία τους από το γεγονός ότι πάνω εκεί είχε ασκητεύσει ένας από τους αγίους που φέρουν το όνομα Ιλαρίων, είτε ο Αλαμάνος, είτε ο Ιλαρίων ο Μέγας. Κατά τον Λεόντιο Μαχαιρά, στην κορφή αυτή είχε ασκητεύσει ο άγιος Ιλαρίων ο Αλαμάνος. Κατά τον άγιο Ιερώνυμο πάλι, στην κορφή αυτή είχε ασκητεύσει μέχρι τον θάνατό του, ο άγιος Ιλαρίων ο Μέγας. Σύμφωνα και προς την παράδοση, ο άγιος Ιλαρίων ο Μέγας ασκήτευσε στην κορφή αυτή αφού προηγουμένως έδιωξε, με την άφιξη και τη εκεί παρουσία του (δεύτερο μισό του 4ου μ.Χ. αιώνα) τα «πονηρά πνεύματα» που την κατοικούσαν. Ο άγιος Ιερώνυμος αναφέρει μάλιστα στον Βίο του Ιλαρίωνος (Vita Sancti Hilarionis Eremitae) ότι πριν πάει εκεί ο άγιος, η κορφή ανήκε σε κάποιον ειδωλολάτρη και περιβαλλόταν από δάσος, είχε άφθονο νερό, αλλά και ερείπια ειδωλολατρικού ναού. Τα «πονηρά πνεύματα» που κατοικούσαν την κορφή, ξεσήκωσαν δαιμονιώδη θόρυβο όταν ο άγιος Ιλαρίων πλησίασε σ' αυτήν, για να τον εκφοβίσουν. Τελικά τα «πονηρά πνεύματα» νικήθηκαν από τον άγιο κι εκδιώχθηκαν. Στην κορφή, ο άγιος Ιλαρίων έζησε τα τελευταία 5 χρόνια της ζωής του (πέθανε το 371 μ.Χ.). Ωστόσο, σύμφωνα προς άλλες μαρτυρίες και άλλες παραδόσεις, ο άγιος Ιλαρίων ο Μέγας είχε ασκητεύσει και πεθάνει σε βραχώδη τοποθεσία κοντά στο χωριό Επισκοπή της Πάφου, κι όχι στην κορφή που φέρει το όνομά του. Εάν δεχθούμε ως ορθή τη δεύτερη εκδοχή, τότε η κορφή συνδέεται με άλλον ασκητή Ιλαρίωνα, εκείνον που αναφέρει ο Λεόντιος Μαχαιράς. Μέσα στο φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνος υπάρχει ερειπωμένη εκκλησία του 11ου αιώνα, αφιερωμένη σε άγιο με το όνομα αυτό (βλέπε λήμμα Ιλαρίωνος Αγίου εκκλησία).