Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ερείπια προσκυνήματος αγίου, το οποίο βρίσκεται μέσα στη νεκρή ζώνη της κοινότητας Δένεια, στην επαρχία Λευκωσίας. Στους κατοίκους της περιοχής ο Άγιος είναι γνωστός με το όνομα Περνιακός, το οποίο όμως δεν βρίσκεται στο αγιολόγιο της Εκκλησίας.

Σύμφωνα με τον αρχαιολόγιο Στέλιο Περδίκη, στη Δένεια υπάρχουν πολλοί αρχαίοι ρωμαϊκοί τάφοι. Σε έναν από αυτούς εικάζεται ότι είχε ενταφιαστεί ένας χριστιανός ασκητής. Στο τοπογραφικό σχέδιο που είχαν φτιάξει οι Άγγλοι κατά την αποικιοκρατία έχουν σημειώσει την ύπαρξη πηγής και αγιάσματος σε μικρή απόσταση από τον παλαιοχριστιανικό τάφο  (cubiculum) και τα ερείπια ναού (ο αρχαίος τάφος, ο οποίος στο μισό είναι σκαμμένος στον φυσικό βράχο και στο επάνω μέρος σώζεται ημίκτιστο οικοδόμημα). Από κάποια αντικείμενα που εντοπίστηκαν, όπως κεραμίδια με χαραγμένους σταυρούς επάνω, ο τάφος τοποθετείται στον 4ο με 5ο αιώνα μ.Χ..

Ο λόφος του Αγίου Περνιακού, καθώς και η γύρω περιοχή διασώζουν αρχαιολογικά κατάλοιπα, νεκροταφεία, σπήλαια, πηγές, λαγούμια, μεγάλων και μικρών διαστάσεων υδατοδεξαμενές και κινστέρνα, που μαρτυρούν τη συσσώρευση και συλλογή υδάτων. Υπάρχουν επίσης προϊστορικές αρχαιότητες, που μαρτυρούν τη συνεχή εγκατάσταση από την αρχαιότητα κατά μήκος της εύφορης πεδιάδας του Οβκού ποταμού.

Ονομασίες

Το όνομα του Αγίου δεν είναι βαπτιστικό, έτσι εικάζεται ότι πίσω από το όνομα αυτό πρέπει να κρύβεται κάποιος άγνωστος όσιος ασκητής, ο οποίος έζησε στον συγκεκριμένο τόπο, όπου φύεται η περνιά (ή περνάρι). Είναι πολύ πιθανόν, όταν λησμονήθηκε το αρχικό όνομα του αγίου μέσα στους αιώνες, να προσδόθηκε στον άγνωστο τούτο θαυματουργό ασκητή το φυτώνυμο Περνιακός. Σύμφωνα με τον ΣτέλιοΠερδίκη, ο χώρος είχε συνδεθεί με θεραπείες δερματικών παθήσεων, κυρίως παιδιών. Η παράδοση λέει ότι έλουζαν τα παιδιά στο νερό της πηγής και ακολούθως τα άλειφαν με σκόνη, την οποία κατασκεύαζαν με φύλλα περνιάς (πουρνάρι).

Εικόνα αγίου Περνιακού

Η σημερινή εικόνα του Αγίου Περνιακού από την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους της Δένειας είναι έργο λαϊκής τέχνης των αρχών της δεκαετίας του 1980 και αντιγράφει εκείνη που είχε κλαπεί.

Ο άγιος Περνιακός ο θαυματουργός, όπως επιγράφεται σε σύγχρονη (1982) εικόνα προσκυνηταρίου, αγνοείται από τους συναξαριστές. Εικονίζεται ως μεγαλόσχημος μοναχός, γέρων διχαλογένης. Με το δεξιό χέρι κρατά σταυρό και με το αριστερό ειλητάριο με την επιγραφή «Σύσκηνον / Περνιακέ / κόσμω τ’εν ασκή/σει τε / καν πόλω έχει». Η εικόνα αυτή, η οποία φυλάσσεται στον ναό του Αγίου Χαραλάμπους στη Δένεια, φέρει την υπογραφή του αγιογράφου ως εξής: «Χειρ Οικονόμου Ανδρέου». Είναι έργο του γνωστού αγιογράφου π. Ανδρέου Παπαριστοδήμου (1923- ), από το χωριό Τάλα της επαρχίας Πάφου και για πολλά χρόνια εφημέριου του ναού του Αγίου Νικολάου Λυκαβηττού στη Λευκωσία. Στην εικόνα δεν αναφέρεται όνομα δωρητή. Το σημαντικό εν προκειμένω είναι ότι η εικόνα αυτή αποτελεί αντίγραφο μιας παλαιότερης, που υπήρχε μέχρι το 1974 στο προσκύνημα του Αγίου, και που προφανώς κλάπηκε από τους Τούρκους μετά την εισβολή.

Απροσπέλαστο από το 1974

Η πρόσβαση στο μνημείο από το 1974 δεν ήταν εφικτή, λόγω της γειτνίασης με φυλάκιο των κατοχικών δυνάμεων. Μετά από προσπάθειες του κοινοτάρχη Δένειας επιτράπηκε η μετάβαση στο χώρο του προσκυνήματος για πρώτη φορά μετά το 1974, την 1^η Μαϊου 2014. Σε συνεννόηση με τον  κοινοτάρχη Δένειας Χριστάκη Παναγιώτου και τα Ηνωμένα Έθνη διευθετήθηκε η τέλεση λιτανείας και αγιασμού, ενόψει και της άδειας που δόθηκε για τον καθαρισμό και τη συντήρηση του μνημείου από το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Περαιτέρω ανασκαφές αναμένεται να ρίξουν φως στην ιστορία της περιοχής.