Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το θέατρο της Σαλαμίνας κτίστηκε στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ. και καταστράφηκε με τους σεισμούς των μέσων του 4ου αιώνα μ.Χ. όπως ακριβώς και το Γυμνάσιο της πόλης. Το κοίλο του θεάτρου διαμορφώθηκε πάνω σε κτιστό υπόβαθρο από ογκώδεις πελεκητούς ασβεστόλιθους και αποτελεί εξαίρεση από τα άλλα κοίλα των παρόμοιων ρωμαϊκών θεάτρων στο Κούριον και στους Σόλους, που είναι κτισμένα στις φυσικές πλαγιές χαμηλών λόφων. Τούτο χωριζόταν σε 9 τμήματα με 8 βαθμιδωτές κλίμακες και αποτελείτο από 50 περίπου σειρές κερκίδων, από τις οποίες οι 7 κατώτερες έχουν διασωθεί στις αρχικές τους θέσεις και οι υπόλοιπες 43 έχουν αναστηλωθεί αμέσως μετά την ανασκαφή του θεάτρου από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. 

Αποτελούσε το μεγαλύτερο αρχαίο θέατρο της Κύπρου και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου με χωρητικότητα περίπου 20.000 θεατές.

Μεταξύ του κοίλου και της ημικυκλικής ορχήστρας του θεάτρου υπάρχει στενός πλακόστρωτος διάδρομος και κάτω απ' αυτό ένας οχετός για την αποχέτευση των νερών της βροχής. Η ορχήστρα του θεάτρου έχει ημικυκλικό σχήμα με διάμετρο 27,50 μέτρα και στο κέντρο της υπάρχει η θυμέλη ή βωμός του Διονύσου. Το δάπεδο της ορχήστρας έφερε επένδυση πολύχρωμων μαρμάρινων πλακών, που αφαιρέθηκαν όμως, πιθανότατα στη διάρκεια της ανοικοδόμησης της πρωτοχριστιανικής πόλης, για να χρησιμοποιηθούν σε δάπεδα των νεότερων κτιρίων. Από το επιβλητικό οικοδόμημα της σκηνής του θεάτρου, που καταλαμβάνει ολόκληρο το μήκος του κοίλου, έχει ανασκαφεί το μεγαλύτερο τμήμα του υποσκηνίου και των παρασκηνίων και παραμένει ανεξερεύνητο μεγάλο μέρος του οπίσθιου χώρου της. Στο υποσκήνιο βρέθηκαν μερικά μαρμάρινα αγάλματα του 2ου αιώνα μ.Χ., που μεταφέρθηκαν στο επαρχιακό Μουσείο Αμμοχώστου και στο Κυπριακό Μουσείο της Λευκωσίας. Τα πιο αξιόλογα από τα αγάλματα αυτά είναι ο Μουσαγέτης Απόλλων και η μούσα Μελπομένη. Κοντά στα δυο αντίστοιχα κέρατα του κοίλου του θεάτρου βρέθηκαν δυο κιονίσκοι από φαιό μάρμαρο του 3ου αιώνα μ.Χ., που αρχικά χρησιμοποιήθηκαν σαν βάσεις αγαλμάτων, με εγχάρακτες επιγραφές στην ελληνική και τη λατινική γλώσσα. Μια από τις επιγραφές αυτές, που σχεδόν είναι πανομοιότυπη και στους δυο κιονίσκους, αποτελεί αναθηματικό ψήφισμα Ρωμαίου διοικητή της Κύπρου στους Καίσαρες Κωνστάντιο και Μαξιμιανό.

Οι ανασκαφή του αμφιθεάτρου ξεκίνησε το 1972 και συνεχίστηκε μέχρι και το καλοκαίρι του 1974, όταν σταμάτησε λόγω της τουρκικής εισβολής. Έκτοτε διεξάγονται παράνομες ανασκαφές από το Ψευδοκράτος.