Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ένα σημαντικότατο μέγαρο της Βενετίας, που με την πάροδο των αιώνων άλλαξε εύλογα ιδιοκτήτες, συνδέεται με τη μεσαιωνική ιστορία της Κύπρου. Σ΄αυτό το μέγαρο φιλοξενήθηκαν κατά τον 15^ο αιώνα μέλη του φραγκικού βασιλικού οίκου της Κύπρου, αλλά και άλλες σπουδαίες προσωπικότητες. Στο ίδιο μέγαρο, επίσης, γεννήθηκε και μία σημαντική και ξεχωριστή γυναικεία προσωπικότητα. Ιδιοκτήτης του μεγάρου αυτού κατά τον 14^ο αιώνα ήταν ο Φρειδερίκος Κορνάρος, ο οποίος  είναι άμεσα συνδεδεμένος με την ιστορία της Κύπρου αφού τελικά προσέλαβε στο επίθετό του και το όνομα του σημαντικού φέουδού του, που απέκτησε στην Κύπρο. Ο Φρειδερίκος Κορνάρος  ήταν μέλος  της αρχαίας και λαμπρής οικογένειας των Κορνάρο,  των οποίων  οι ρίζες ανάγονται  στη Ρώμη  και ήταν γνωστοί με την επωνυμία Cornelii. Στην αρχή εγκαταστάθηκαν στην Πάδοβα και αργότερα  στην πόλη των τεναγών. Η εν λόγω οικογένεια κατά τον 14^ο  αιώνα μαρτυρείται ως μία πλούσια οικογένεια,  της οποίας τα μέλη διέπρεψαν είτε ως έμποροι είτε  καταλαμβάνοντας υψηλές θέσεις  στη Δημοκρατία της Βενετίας  χωρίς εξαίρεση ακόμη και αυτού του ύπατου αξιώματος  του  δόγη. Αναφέρονται  τέσσερις δόγηδες οι οποίοι  κατάγονταν από την επιφανή οικογένεια  των Κορνάρων. Οι Κορνάροι του κλάδου αυτού είχαν  ιδιόκτητα λαμπρά μέγαρα στη Βενετία  και μέλη της  ίδιας οικογένειας υπήρξαν φεουδάρχες και αυθέντες  στο Άργος και στο Ναύπλιο της Πελοποννήσου, στην Εύβοια (Negroponte), στην Κάρπαθο( Scarpanto), στη  Δαλματία   και στην Επισκοπή της Κύπρου. Καθοριστική υπήρξε η σχέση της οικογένειας Κορνάρο και μετέπειτα Κορνάρο- Επισκοπής (Cornaro -Piscopia) όταν επισκέφθηκε και φιλόξενήθηκε στο μέγαρό τους, στη Βενετία, ο βασιλιάς της Κύπρου. Η φιλοξενία αυτή και τα όσα συμφωνήθηκαν και υπεγράφησαν μεταξύ του βασιλιά της Κύπρου και του πλούσιου Βενετού εμπόρου και φεουδάρχη Φρειδερίκου Κορνάρου, συνέδεσαν τόσο πολύ την οικογένεια και τους απογόνους του ώστε ακόμη και στους μετέπειτα αιώνες διεκδικούσαν τα φέουδα που κατείχαν στην Κύπρο.

Το   μέγαρο  στο Ριάλτο

Στη Βενετία, στο μεγάλο κανάλι Ριάλτο δεσπόζει το μέγαρο των Κορνάρων –Επισκοπής που είχε ήδη οικοδομηθεί  αρχιτεκτονικά στο  βενετο-βυζαντινό  τύπο  του 12^ου -13^ου αι. Ωστόσο, με την πάροδο των αιώνων έχουν γίνει στο ίδιο κτήριο πολλές διαμορφώσεις  και επισκευές. Έφερε παλαιότερα την ονομασία μέγαρο των Κορνάρων ενώ σήμερα λόγω επιγαμιών  είναι γνωστό ως μέγαρο της οικογένειας Lorendan ή Memmo. Το ίδιο κτήριο και  ένα διπλανό του  αποτελούν σήμερα έδρα του Δημαρχείου της πόλης. Πριν περάσει στην ιδιοκτησία των Κορνάρων- Επισκοπής το μέγαρο ανήκε στην οικογένεια  Boccasi  και στην ίδια κατοικία φιλοξενήθηκε ο δόγης Ιάκωβος Κονταρίνη, μετά την παραίτησή του το 1280. Ακολούθως ιδιοκτήτης του μεγάρου ήταν η βενετική  οικογένεια Zane.  To 1361 η οικογένεια Zane φιλοξένησε στο εν λόγω μέγαρο  τον δούκα της Αυστρίας με τη συνοδεία του. Μετά από μικρό χρονικό διάστημα το μέγαρο στο Ριάλτο με την πανοραμική θέα πέρασε στην ιδιοκτησία του Φρειδερίκου Κορνάρο και το 1363 ο νέος του ιδιοκτήτης φιλοξένησε τον βασιλιά της Κύπρου. Πρόκειται για τον θρυλικό βασιλιά και ένδοξο σταυροφόρο εναντίον του Ισλάμ Πέτρο Α´  Lusignan. H φήμη  και η δόξα του έφθασαν στην Ευρώπη και είχε εμπνεύσει ποιητές, ιστορικούς και χρονικογράφους της εποχής. Σημειώνουμε ενδεικτικά τον  Άγγλο ποιητή  Chaucer, τους Γάλλους  Guillaume de Machaut  και Philippe de Mézières ενώ, η κυπριακή λαϊκή μούσα τον ύμνησε ως ρήγα της Ανατολής και βασιλιά της Δύσης. Είναι επίσης γνωστές οι ερωτικές του δραστηριότητες, όπως απαντούν στον χρονικογράφο μας Λεόντιο Μαχαιρά.  O βασιλιάς Πέτρος περιηγήθηκε τις χώρες της Ευρώπης για να οργανώσει μια νέα σταυροφορία, για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων και ο δυτικός κόσμος τον υποδέχθηκε με  ενθουσιασμό και συναθροιζόταν για να τον θαυμάσει από κοντά. Στο μέγαρο των Κορνάρων ο θρυλικός βασιλιάς Πέτρος είχε φιλοξενηθεί δύο φορές το έτος 1363 και το 1368. Σύμφωνα με τον Βενετό χρονικογράφο όταν έφθασε  στη Βενετία ο βασιλιάς της Κύπρου, ο  δόγης με τους ευγενείς και πλήθος κόσμου έσπευσε να τον προϋπαντήσει. Είχε συγκεντρωθεί τόσο μεγάλο πλήθος που υπεχώρησε το κανάλι στο οποίο βρίσκονταν  και βρέθηκε στα νερά της λιμνοθάλασσας και ο βασιλιάς. Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με τον χρονικογράφο, εξερχόμενος από τα νερά της Βενετίας αναφώνησε με ενθουσιασμό ότι  με το βάπτισμά του  αυτό  έγινε γνήσιος Βενετός.

             Κατά τη διάρκεια της θερμής φιλοξενίας του βασιλιά της Κύπρου στο μέγαρο των Κορνάρων επωφελήθηκαν τόσο ο Βενετός έμπορος  όσο και ο Πέτρος Α´ Lusignan.  Ο Κορνάρος δάνεισε στον βασιλιά ένα υπέρογκο ποσό, που ανερχόταν στο ύψος των 60,000 δουκάτων,  γιατί ο  βασιλιάς το είχε ανάγκη για τις προετοιμασίες ενός νέου πολέμου κατά των απίστων, δηλαδή για την οργάνωση μιας νέας σταυροφορίας για την κατάκτηση της  Αγίας Γης, της γης των πατέρων του, όπως ο ίδιος έλεγε. Ως εγγύηση γι΄αυτό το δάνειο ο βασιλιάς του παραχώρησε το πλούσιο φέουδο της Επισκοπής και των γύρω εκτάσεων με τα νερά του ποταμού Κούρρη. Ο Φρειδερίκος Κορνάρος και οι απόγονοί του εκμεταλλεύτηκαν το πλούσιο φέουδο που απέκτησαν στην Κύπρο και ανέπτυξαν σ΄αυτό συστηματικά τις φυτείες ζαχαροκαλάμου  που υπήρχαν εκεί επεκτείνοντάς τις για την παραγωγή ζάχαρης.  Οι Κορνάροι εξελίχθηκαν στη συνέχεια εξαιτίας της ζαχαροκαλλιέργειας στην Επισκοπή, οι έμποροι που τροφοδοτούσαν με ζάχαρη τη Βενετία. Ο βασιλιάς της Κύπρου εκτός από την παραχώρηση της Επισκοπής   έχρισε τον Φρειδερίκο Κορνάρο ιππότη του Τάγματος του Ξίφους ή της Σιωπής, το οποίο είχε ιδρύσει ο ίδιος και του επέτρεψε να χαράξει στην πρόσοψη του μεγάρου του, το οικόσημο του οίκου των Lusignan μαζί με το έμβλημα του Τάγματος του Ξίφους.

          Οι στενές σχέσεις της οικογένειας Κορνάρο-Επισκοπής συνεχίστηκαν με τους βασιλείς της Κύπρου και μετά τη δολοφονία του βασιλιά Πέτρου Α´ Lusignan.  Ο Φρειδερίκος Κορνάρος φρόντισε  και για το γάμο του διαδόχου του θρόνου της Κύπρου. Στο ίδιο μέγαρο του Βενετού εμπόρου και φεουδάρχη φιλοξενήθηκε τo 1378 και η νεαρή Βαλεντίνη Visconti, θυγατέρα του δούκα του Μιλάνου Barnabo Visconti. Η Βαλεντίνη κατέλυσε στο μέγαρο του Φρειδερίκου καθοδόν προς την Κύπρο όπου έμελλε να παντρευτεί τον Πέτρο Β´ Lusignan. Το συνοικέσιο είχε γίνει από τον ίδιο τον Φρειδερίκο Κορνάρο, γιατί οι Βενετοί γνώριζαν πολύ καλά με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να ελέγχουν το βασίλειο της Κύπρου, το οποίο ήταν γι’ αυτούς τόσο πολύτιμο για το εμπόριο και γενικά για τα συμφέροντά τους.

       Στο μέγαρο του Φρειδερίκου φιλοξενήθηκε το 1389 και ο αυθέντης της Μάντοβα Φραγκίσκος Gonzaga  και το 1416 ο αδελφός του βασιλιά της Κύπρου. Πρόκειται για τον καρδινάλιο Ούγο, αδελφό του βασιλιά Ιανού Lusignan. Στο ίδιο λαμπρό μέγαρο φιλοξενήθηκε και μια  άλλη πριγκίπισσα, θυγατέρα του Μομφερράτου Παλαιολόγου και της Άννας της Σαβοῒας που θα ταξίδευε ως την Κύπρο για να παντρευτεί τον βασιλιά Ιωάννη Β´ Lusignan. Πρόκειται για τη Μήδεια ή Αμεδαία, πρώτη μετέπειτα σύζυγο του βασιλιά Ιωάννη Β. Η Μήδεια είχε φιλοξενηθεί στο διάσημο μέγαρο μαζί με την αυλή της που την συνόδευε στην Κύπρο. Μεταξύ άλλων την συνόδευαν οι κυρίες των τιμών, ο εξομολόγος της, ο γιατρός της, οι καμαριέρες της κ.ά. Δυστυχώς μόλις μερικούς μήνες μετά τον γάμο της η Μήδεια Μομφερράτου Παλαιολόγου πέθανε και την ενταφίασαν στο βασιλικό κοιμητήριο του Αγίου Δομηνίκου.

        Κατά τον 17^ο αιώνα το μέγαρο των Κορνάρων Επισκοπής  αναπαλαιώθηκε από τον Ιωάννη Βαπτιστή Κορνάρο, απόγονο του Φρειδερίκου Κορνάρου, γενάρχη της οικογένειας που προσέθεσε στο επίθετό του και το κυπριακό τοπωνύμιο, το φέουδο της Επισκοπής. Εδώ, στο ίδιο μέγαρο γεννήθηκε το 1646  η πιο διάσημη γυναικεία προσωπικότητα, η Ελένη Λουκρητία Κορνάρο-Επισκοπής, θυγατέρα του επιτρόπου του Αγίου Μάρκου, Ιωάννη Βαπτιστή Κορνάρο-Επισκοπής που αναπαλαίωσε το διάσημο μέγαρο, και της Τζαννέττας Boni. Πρόκειται για την πρώτη γυναίκα σε όλο τον κόσμο που έλαβε πανεπιστημιακό πτυχίο. Πέθανε πολύ νέα και  οι σύγχρονοί της για τη φήμη και τις γνώσεις της την αποκάλεσαν σοφή  Αθηνά και επτάγλωσσο θαύμα.  Για τη γυναίκα αυτή σεμνύνεται πραγματικά η γενέτειρά της Βενετία και μια αναθηματική πλάκα στο μέγαρο των Κορνάρων Επισκοπής υπενθυμίζει στον κάθε Βενετό,  αλλά και στον κάθε επισκέπτη στη νερένια πολιτεία ότι σ΄αυτό το μέγαρο γεννήθηκε η πρώτη γυναίκα στον κόσμο, που έλαβε πανεπιστημιακό  πτυχίο. Ωστόσο, και η Κύπρος μπορεί να είναι υπερήφανη γι’ αυτή τη σπουδαία προσωπικότητα αφού το επίθετό της είναι το όνομα του κυπριακού φέουδου που κατείχαν οι πρόγονοί της.