Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Ιδάλιον ήταν αρχαία πόλη- βασίλειο της Κύπρου, που βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού χωριού Δάλι, νότια του ποταμού Γιαλιά, 20 χμ. περίπου νότια της Λευκωσίας. Σύμφωνα προς αρχαία παράδοση, το Ιδάλιον εκτίσθη από τον Χαλκάνορα ή Χαλκήνορα, ήρωα του Τρωικού πολέμου, ή κατ' άλλους, ήρωα της Αργοναυτικής εκστρατείας. Στην αρχαία παράδοση, το βασίλειο του Ιδαλίου ήταν ένα από τα βασίλεια της Κύπρου που ιδρύθηκαν από ήρωες Αχαιούς, μετά τα Τρωικά, κι αναφέρεται στις αρχαίες φιλολογικές πηγές μαζί με τις πόλεις-βασίλεια Σαλαμίνα, Νέαν Πάφον, Λάπηθον, Χύτρους, Αίπειαν, Κυρήνειαν, Ακαμαντίδα και Ασίνην, που κτίστηκαν αντιστοίχως από τους Τεύκρον, Αγαπήνορα, Πράξανδρον, Χύτρον, Δημοφώντα, Κηφέα, Ακάμαντα και τους Αργείους. Οι Αργείοι αναφέρεται ότι είχαν ιδρύσει και την πόλη του Κουρίου.

Βλέπε λήμμα: Αχαιοί και Κύπρος

Όπως αναφέρει στην Ἐπιτομήν τῶν Ἐθνικῶν του ο Στέφανος Βυζάντιος, η πόλη του Ιδαλίου εκτίσθη στην κεντρική Κύπρο αφού εθεμελιώθη από τον Χαλκήνορα ύστερα από χρησμό:

...χρησμός γάρ ἐδόθη... ὅπου ἴδοι τόν ἥλιον ἀνέχοντα, πόλιν κτίσαι˙ ὁ οὖν Χαλκήνωρ περιών... τις τῶν σύν αὐτῷ  ἔφη «εἶδον, βασιλεῦ, τόν ἅλιον» ἀφ’ οὗ  ὠνομάσθαι τήν πόλιν...

Σε μετάφραση:

... διότι εδόθη χρησμός [στον Χαλκήνορα] σε όποια τοποθεσία θα έβλεπε τον ήλιο όταν θ' ανέτελλε, εκεί να έκτιζε μια πόλη˙ κι ενώ ο Χαλκήνωρ τριγυρνούσε... ένας από εκείνους που ήσαν μαζί του είπε «είδα, βασιλιά, τον ήλιο» κι απ' αυτό πήρε το όνομά της η πόλη...

Συνεπώς, κατά τον Στέφανο Βυζάντιο, η ονομασία Ιδάλιον προήλθε από την φράση είδα τον ήλιον, πράγμα που σήμερα αμφισβητείται.

Ο Χαλκήνωρ υπήρξε, σύμφωνα πάντοτε προς την αρχαία παράδοση, και ο πρώτος βασιλιάς της πόλης που ίδρυσε. Ωστόσο, από επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες, μπορούμε να σχηματίσουμε τον ακόλουθο κατάλογο βασιλιάδων του Ιδαλίου:

1. Ekistura (Ακέστωρ;), 7ος π.Χ. αι.

2. Άγνωστος βασιλιάς, περ. 535-525 π.Χ.

3. Κι [...], περ. 520-495/90 π.Χ.

4. Κρα [...], περ. 490-480 π.Χ.

5. Ονασαγόρας, 5ος π.Χ. αι.

6. Φιλόκυπρος, 5ος π.Χ. αι.

7. Στασίκυπρος, 5ος π.Χ. αι.

8. Μιλκιάθων, 4ος π.Χ. αι.

Από τον πιο πάνω κατάλογο που αποδεικνύεται από επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες, προκύπτει ότι στην πόλη του Ιδαλίου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο, πράγμα που αποδεικνύεται και από τα ονόματα κατοίκων της, από τις ελληνικές θεότητες που λατρεύονταν στην πόλη, από επιγραφές κλπ. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι απουσίαζαν από την πόλη το ετεοκυπριακό και άλλα στοιχεία. Μόνο το όνομα του τελευταίου γνωστού βασιλιά της πόλης, του Μιλκιάθονος, είναι φοινικικό, γιατί για ένα διάστημα το Ιδάλιον είχε υποδουλωθεί στους Φοίνικες. Δεν μπορούμε, βέβαια, να είμαστε σίγουροι για τα ονόματα των βασιλιάδων υπ’ αρ. 03 και 04 που σώθηκαν ελλιπή, όμως η ιστορία της πόλης του Ιδαλίου, όσο μας είναι γνωστή, δεν δικαιολογεί την ύπαρξη μη Ελλήνων βασιλιάδων κατά τον 6ο/ 5ο π.Χ. αιώνα. Όπως, εξάλλου, γνωρίζουμε από την περίφημη πινακίδα του Ιδαλίου, η πόλη πολιορκήθηκε και υποτάχθηκε στο βασίλειο του Κιτίου, με την βοήθεια των Μήδων, περί το 470 π.Χ., δηλαδή επί ημερών του βασιλιά Στασικύπρου, άρα πιο πριν εδιοικείτο από Έλληνες βασιλιάδες.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια