Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο Μεχμέτ Αζίζ (ή Μεχμέντ Αζίζ) ήταν Τουρκοκύπριος γιατρός που εξάλειψε από την Κύπρο την ελονοσία (μαλάρια) επί Αγγλοκρατίας. Γεννήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 1893 στο Καλό Χωριό Λάρνακας και πέθανε στις 17 Ιουνίου 1991. Ο Αζίζ φοίτησε στην Αμερικανική Ακαδημία στη Λάρνακα. Ακολούθησε σπουδές ιατρικής στη Βρετανία. Αρχισε να εργάζεται στις υγειονομικές υπηρεσίες της αποικιακής κυβέρνησης το 1913. Αργότερα προήχθη ως επικεφαλής επιθεωρητής υγείας της Βρετανικής Αποικιακής Κυβέρνησης της Κύπρου στη δεκαετία 1930-40 και θεωρείται ότι είναι αυτός που με τη μεθοδικότητα και την εργατικότητα του κατάφερε να εξαλείψει την ελονοσία από την Κύπρο. Τιμήθηκε γι΄ αυτό από το Βρετανικό Στέμμα για το έργο του το 1950 όταν ανακηρύχθηκε μέλος του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου η εξάλειψη της της ελονοσίας στην Κύπρο «πραγματοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους ίδιους τους Κυπρίους υπό την επιδέξια οργάνωση του κ. Μεχμέτ Αζίζ, του επικεφαλής επιθεωρητή υγείας του νησιού, ο οποίος ήταν συμφοιτητής του τότε γνωστού γιατρού  Σερ Ρόναλντ Ρος».

Οι πρώτοι  Βρετανοί άποικοι στην Κύπρο προσπάθησαν να κατανοήσουν τι προκάλεσε την ελονοσία και μόλις ο πρωτοπόρος Σκοτσέζος ειδικός για την ελονοσία, Ρόναλντ Ρος, ανακάλυψε τη σύνδεση μεταξύ της νόσου και των κουνουπιών, κατέστη δυνατός ο έλεγχος της. Ο Ρος επισκέφθηκε την Κύπρο το  1913 και πήρε τον νεαρό Αζίζ υπό την προστασία του αλλά οι προσπάθειες εξάλειψης της ελονοσίας στην Κύπρο κατέρρευσαν λόγω έλλειψης κεφαλαίων. Μόλις το 1946, μετά από μελέτη παρόμοιων προσπαθειών για τον έλεγχο της νόσου στην  Αίγυπτο, ο Αζίζ (πλέον επικεφαλής επιθεωρητής υγείας για την αποικία) εξασφάλισε επιχορήγηση από το Ταμείο Ανάπτυξης Αποικιών (Colonial Development Fund) για την εξάλειψη του κουνουπιού από την Κύπρο.

Βλέπε Λήμμα Επιδημίες

Κουνουπιέρηδες

Ο Αζίζ και η ομάδα του χώρισαν ολόκληρο το νησί σε 556 περιοχές, σύμφωνα με το σχεδιασμό τους. Κάθε μπλοκ μπορούσε να καλυφθεί από έναν άνδρα σε περίοδο 12 ημερών. Η εκστρατεία ξεκίνησε από την Καρπασία και μετακινήθηκε προς τα δυτικά. Δουλεύοντας μεθοδικά, οι άντρες που ονομάζονταν και κουνουπιέρηδες  ψέκαζαν με εντομοκτόνο κάθε περιοχή στάσιμου νερού που μπορούσαν να βρουν, με τόσο σχολαστικό τρόπο, που λέγεται ότι ψεκάστηκαν ακόμη και οι πατημασιές ζώων.

Σύμφωνα με το περιοδικό της  Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, ο Αζίζ τιμήθηκε για το επίτευγμά του στην Κύπρο, πήρε μάλιστα και την επωνυμία «ο μεγάλος απελευθερωτής» και παρομοιάστηκε με τον Άγιο Πατρίκιο, γιατί απάλλαξε τη χώρα του από ένα παράσιτο πολύ πιο ύπουλο ακόμα και από τα φίδια. Ο Αζίζ, στο εν λόγω περιοδικό μίλησε για τη ζωή του:  «μεγάλωσα σε ένα χωριό όπου οι υγειονομικές συνθήκες ήταν κακές. Πολλοί νέοι πέθαναν που πιθανότατα θα είχαν ζήσει εάν οι συνθήκες ήταν καλύτερες. Εάν κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας μου έχω κάνει κάτι για τη βελτίωση και την ευημερία της χώρας μου, αυτή είναι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση που νιώθω».

Ο Αζίς απέκτησε δυο κόρες. Την Τουρκάν Αζίζ, η οποία έγινε η πρώτη επικεφαλής νοσοκόμα στην Κύπρο και Καμράν Αζις η οποία ήταν η πρώτη Τουρκοκύπρια φαρμακοποιός.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπάιδεια