Εμβόλιο
Το εμβόλιο είναι βιολογικό παρασκεύασμα που σκοπό έχει να ευαισθητοποιήσει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού έναντι συγκεκριμένων παθογόνων μικροοργανισμών, ώστε να αποκτήσει ανοσία. Το εμβόλιο συνήθως περιέχει έναν νεκρό ή αδρανοποιημένο νοσογόνο παράγοντα, ο οποίος είναι υπεύθυνος για μια ασθένεια. Ο παράγοντας αυτός διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, ώστε να τον αναγνωρίσει ως ξένο, να παραγάγει αντισώματα που θα τον καταστρέψουν και να αποκτήσει μνήμη για αυτόν ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να μπορεί αργότερα να τον αναγνωρίσει πιο εύκολα και να καταστρέψει οποιοδήποτε μικροοργανισμό τον περιέχει, εάν ο παθογόνος οργανισμός ξαναμολύνει τον οργανισμό.
Τα εμβόλια μπορεί να έχουν τόσο προληπτικό (με στόχο την απόκτηση ανοσίας απέναντι σε κάποιον νέο μικροοργανισμό) όσο και θεραπευτικό ρόλο.
Βλέπε Λήμμα
Μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης το μεγαλύτερο επίτευγμα της ιατρικής τον περασμένο αιώνα είναι η ανακάλυψη και εφαρμογή των εμβολίων, τα οποία χορηγούνται κυρίως κατά την παιδική ηλικία του ατόμου και έχουν γλιτώσει τα παιδιά από χιλιάδες ασθένειες οι πλείστες εκ των οποίων ήταν θανατηφόρες. Από τότε πολλά έχουν αλλάξει όσο αφορά την τεχνολογία των εμβολίων, με την ιστορία πίσω από την παρασκευή τους να αποκτά ιδιαίτερη σημασία.
Βλέπε Λήμμα
1796: Ευλογιά
Το πρώτο εμβόλιο που καταγράφεται στην ιστορία της ιατρικής είναι αυτό ενάντια στην ευλογιά, μια ασθένεια εξαιτίας της οποίας τον 18ο αιώνα μόνο στην Ευρώπη πέθαναν πάνω από 60 εκατομμύρια άνθρωποι. Το 1796 ο βρετανός παθολόγος Edward Jenner παρατήρησε ότι γυναίκες που άρμεγαν αγελάδες δεν νοσούσαν με ευλογιά γεγονός που απέδωσε στις φυσαλίδες που εμφάνιζαν στα χέρια τους. Χρησιμοποιώντας λοιπόν το υγρό από τις φυσαλίδες αυτές εμβολίασε ένα οχτάχρονο αγόρι το οποίο όταν ήρθε σε επαφή με άτομα που έπασχαν ευλογιά δεν νόσησε. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι η λέξη «vaccine» προέρχεται από την λατινική λέξη vacca που σημαίνει αγελάδα. Μπορεί ο Jenner να είναι ο πρώτος που εφάρμοσε συστηματικά τον εμβολιασμό εναντίον της ευλογιάς, ωστόσο πρωτοπόροι του εμβολιασμού θεωρούνται οι Έλληνες ιατροί Εμμανουήλ Τιμόνης και Ιάκωβος Πυλαρινός, οι οποίοι έκαναν την πρώτη κλινική εφαρμογή του εμβολιασμού, γνωστή και ως «ευλογιασμός» . Το 1715 ο Πυλαρινός δημοσίευσε στην Βενετία μελέτη στην οποία πρότεινε μια νέα μέθοδο εμβολιασμού. Η μέθοδος αυτή αφορούσε την λήψη υγρού από φλύκταινες ευλογίας και τον εγκεντρισμό ή εμφύτευση μετά από σκαριφισμούς στο δέρμα υγιών παιδιών , γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να περνούν πιο ελαφρά την νόσο, να αποκτούν ανοσία και να μην προσβάλλονται από την φυσική ευλογιά. Η μέθοδος του εμβολιασμού των Τιμονή και Πυλαρινού διαδόθηκε και εφαρμόστηκε από πολλούς ιατρούς στην Ευρώπη και το 1721 άρχισε η παραγωγή του στην Βοστόνη από τον ιατρό Zabdiel Boylston. Εν αντιθέσει με την μέθοδο των Τιμονή και Πυλαρινού που χρησιμοποίησαν υγρό από φλύκταινες ευλογίας ο Edward Jenner χρησιμοποίησε υγρό από φλύκταινες αγελάδων, με την μέθοδο αυτή να αποτελεί πρόδρομο του δαμαλισμού που παρουσιάστηκε από τον ίδιο σε βιβλίο του το 1798. Η τελευταία επιδημία ευλογιάς συνέβη το 1967 με την ασθένεια να προσλαμβάνει 15 εκατομμύρια ανθρώπους, με 2 εκατομμύρια να χάνουν την ζωή τους. Η συστηματική χορήγηση του εμβολίου άρχισε στην Αγγλία το 1804, στην Αυστραλία το 1917, ενώ σε παγκύπρια βάση το 1956, με την αποτελεσματικότητα των μαζικών εμβολιασμών να οδηγεί στην πλήρη εξάλειψή της νόσου 20 χρόνια αργότερα, με το τελευταίο κρούσμα να εντοπίζεται στις 26 Οκτωβρίου 1977.
1885: Λύσσα
Μετά το εμβόλιο της ευλογιάς το αμέσως επόμενο ήταν αυτό ενάντια στην λύσσα, το οποίο δημιουργήθηκε από τον Louis Pasteur και τον βοηθό του Emile Roux το 1885 και περιείχε ζωντανούς αλλά και εξασθενημένους ιούς. Μπορεί το εμβόλιο να παρασκευάστηκε το 1885 ωστόσο ο ιός απομονώθηκε το 1950. Το εμβόλιο της λύσσας προέρχεται από αποξηραμένο νευρικό ιστό και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα σε διάφορες χώρες φθηνότερο από τα μοντέρνα εμβόλια τα οποία βασίζονται στην καλλιέργεια ανθρώπινων μολυσμένων κυττάρων και άρχισαν το 1967. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια από την ανακάλυψη του εμβολίου η νόσος συνεχίζει να ταλαιπωρεί πολίτες ανά το παγκόσμιο, με τις συστάσεις να αναφέρουν την ανάγκη για εμβολιασμό ομάδων υψηλού κινδύνου και ταξιδιώτες. Η 28η Σεπτεμβρίου ορίστηκα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η η παγκόσμια ημέρα κατά της λύσσας και περιλαμβάνει την παροχή πληροφοριών και εκδηλώσεων με απώτερο σκοπό την πρόληψη και εξάλειψη της νόσου.
1897: Πανώλη
Τρίτη στην σειρά ασθένεια που θεραπεύτηκε μέσω του εμβολιασμού είναι η πανώλη, η οποία πρωτοεμφανίστηκε στα μέσα του 11ου αιώνα, με την τελευταία καταγεγραμμένη επιδημία από την εν λόγω ασθένεια να τοποθετείται στο Surat της Ινδίας το 1994. Το 1894 ο Γαλλο- ελβετός παθολόγος βακτηριολόγος Alexander Yersin κατά την διάρκεια μιας επιδημίας στο Χονκ Κονγκ το αρνητικό κατά της Gram βάκιλο της πανώλης. Το 1898 ο Γάλλος βακτηριολόγος Paul- Louis Simond έκανε την παρατήρηση ότι μετά από την εμφάνιση πολλών νεκρών τρωκτικών ξεσπούσε και επιδημία πανώλης και διαπίστωσε ότι η μετάδοση οφειλόταν στα τσιμπήματα ψύλλων τα οποία μετέφεραν τα μικρόβια από τα τρωκτικά στους ανθρώπους. Το πρώτο εμβόλιο κατά της πανώλης δημιουργήθηκε από Ρώσο ιατρό Wolderman Haffline το 1897. Το εμβόλιο κατά της πανώλης δεν χορηγήθηκε ποτέ συστηματικά αλλά μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
1879: Χολέρα
Μια εκ των πιο θανατηφόρων ασθενείων που έχει βιώσει ο πλανήτης είναι αυτή της χωλέρας η οποία κτύπησε συνολικά 7 φορές. Η πρώτη πανδημία χολέρας εμφανίστηκε το 1817 στην Ινδία και μέσα σε διάστημα πέντε ετών στοίχισε την ζωή σε 15 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ η τελευταία πανδημία ήταν το 2010 στην Αιτή, με πέραν των 150.000 κρούσματα και 4.800 θανάτους. Συνολικά οι θάνατοι από χολέρα ξεπερνούν τα 45 εκατομμύρια. Το 1854 ο Ιταλός γιατρός Filippo Pacini ανακάλυψε το μικρόβιο της χολέρας, χωρίς ωστόσο να λαμβάνει την ανάλογη αποδοχή μιας και η ιταλική ιατρική κοινότητα δεν πίστευε ότι ασθένειες, όπως η χολέρα, οφείλονταν σε μικρόβια. Την ίδια χρονία ο βρετανός Johnon Snow απέδειξε ότι μεταδίδεται μέσω του μολυσμένου νερού Το 1879 o Chamberland ανακλαλυψε τυχαία το εμβόλιο κατά της χολέρας, εμβολιάζοντας κοτόπουλα με εμβόλιο που κατασκέυασε από παλια καλλίεργεια υλικού από κοτόπουλα που είχαν νοσήση. Τα πρώτα εμβόλια κυκλοφόρησαν το 1917.
1917:Τυφωειδής πυρετός
Ο τυφωειδής πυρετός γνωστός και ως Salmonella typhi μεταδίδεται με τροφή ή νερό που έχουν μολυνθεί από τα κόπρανα πάσχοντος ανθρώπου. Το 1885 οι Theobald Smith και Daniel Salmon καταφέραν να απομονώσουν το βατκηρίδιο του τυφοειδούς πυρετού που ανήκει στα εντεροβακτηρίδια, το οποίο πήρε το όνομα σαλμονέλα. Η χειρότερη επιδημία συνέβη το 1891 στο Σικάγο σκοτώνοντας εκαττοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του τυφοειδούς πυρετού παρασκευάστηκε από τον Almroth Edward Wright. Το 1909 ο Frederick F. Russell κατασκεύασε το δεύτερο εμβόλιο με το οποίο δύο χρόνια αργότερα εμβολιάστηκε ολόκληρος ο αμερικανικός στρατός. Η συστηματική χορήγηση του εμβολίου άρχισε το 1917 , ενώ σήμερα η συχνότητα της νόσου είναι 5 περιπτώσεις ανά 1.000.000 κατοίκους.
1924: Διφθερίτιδα
Το 1826 ο Γάλλος ιατρός Pierre Bretonneau επικαλέστηκε για πρώτη φορά τον όρο διφθερίτιδα μετά από την παρατήρηση που έκανε βάση της οποίας αναπτύσσονται στις αμυγδαλές, το φαρυγγα και την μύτη μεμβράνες, γνωστές και ως διφθέρες. Το πρλωτο εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας ανακαλύφθηκε το 1890 από τον Emil von Behring. Το εμβόλιο αυτό σε αντίθεση με τα υπόλοιπα δεν σκότωνε τον ιό αλλά αδρανοποιούσε τις τοξίνες που απελευθέρωνέ στο σώμα. Ο Behring ανακάλυψε ότι το αίμα των ζώων είχε ανατοξίνες και εμβολίασε ανθρώπους χρησιμοποιώντας τον ορό από το αίμα αυτό. Το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο δημιουργήθηκε και πάλι από τον Behringτο 1913, αλλά η συστηματική χορήγηση του άρχισε το 1924. Η επιτυχής αντιμετώπιση της νόσου ήρθε μερικά χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1935 με την ανακάλυψη και χρήση των σουλφομανίδων. Το 1940 συνδυάστηκε με το εμβόλιο του τετάνου και του κοκίτη ως DTP, και χορηγείται μέχρι και σήμερα μιας και σε αρκετές χώρες εξακολουθούν ακόμη να εντοπίζονται κατά καιρούς κρούσματα διφθερίτιδας.
1926:Κοκκίτης
Η νόσος του κοκκίτη εντοπίζεται κυρίως σε παιδία και κάθε 3 με 5 χρόνια εξακολουθούν να υπάρχουν επιδημίες σε αρκετές χώρες. Πριν την ανακάλυψη του εμβολίου η συχνότητα της νόσου ήταν 16ο περιστατικά κάθε 100.000 πολίτες, ενώ σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 1 περιστατικό ανά 100.000 πολίτες. Το μικρόβιο του κοκκίτη καλλιεργήθηκε και απομονώθηκε το 1906 , από τους Jules Borden Octave Gengou, ενώ η παραγωγή του ολοκυτταρικού εμβολίου κατά του κοκκίτη άρχισε το 1926. To 1940 συνδιάστηκε με τον τέτανο και την διφθερίτιδα, ενώ το 1937 δημιουργήθηκε το πρώτο αντικυτταρικό εμβόλιο από την εταιρεία Lederle.
1927:Φυματίωση
Τα πρώτα ίχνη της φυματίωσης εντοπίζονται στο 3.000 π.Χ., με το μικροβακτιρίδο της νόσου να ανακαλύπτεται το 1882 από τον Rodert Koch. Το 1890 ο Koch παρασκευάζει την φυματινή, η οποία χρησιμοποιείτε για την διάγνωση της φυματίωσης. Το 1895 η διάγνωση της φυματίωσης έγινε ακόμη πιο εύκολη μετά που ο Γερμανός φυσικός Wilhelm Konrad von Roentegen ανακάλυψε τις ακτίνες Roentegen. Το 1907 ο Charles Mantoux εισάγει το γνωστό ενδοδερμικό τεστ για την διάγνωση της νόσου. ‘Ενα χρόνο αργότερα οι Γάλλοι Calmette και Guerin άρχισαν τα πειράματα για την παρασκευή εμβολίου. Τοεμβόλιο αυτό αποτελειται απόν εξασθενημένους βόριους βακίλους της φυματίωσης και χορηγήθηκε για πρώτη φορά σε άνθρωπο το 1921 στο Παρίσι. Έξι χρόνια αργότερα γίνεται αποδεκτό από την διεθνή ιατρική κοινότητα και αρχίζουν οι μαζικοί εμβολιασμοί. Μέχρι και σήμερα η φυματίωση θεωρείται η δεύτερη πιο θανατηφόρα νόσος μετά το AIDS, καθώς υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο νοσούν πάνω από 8 εκατομμύρια άνθρωποι και πεθαίνουν πάνω από 2 εκατομμύρια.
1927: Τέτανος
Το 1884 ο Γερμανός Arthur Nicolaier απομόνωσε την τοξίνη του τετάνου και το 1897 ο Γάλλος κτηνίατρος και μικροβιολόγος Edmond Nocard απέδειξε ότι η αντιτοξίνη του τετάνου προκαλεί παθητική ανοσία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για προφυλάξει όσο και για θεραπεία. Από το 1994 υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο σώζονται μέσω του εμβολίου περίπου 700.000 νεογνά, ενώ άλλες 300.000 εξακολουθούν να πεθαίνουν.
1935: Ιαπωνική εγκεφαλίτιδα
Η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα οφείλεται σε ιό που υπάρχει σε χοίρους και άγρια πτηνά ο οποίος μεταδίδεται από τσίμπημα κουνουπιών και προκαλεί εγκεφαλίτιδα. Το πρώτο εμβόλιο παρασκευάστηκε στην Ιαπωνία από αδρανοποιημένους με φορμαλδεΰδη ιούς και άρχισε να χορηγείται στην Ταιβάν το 1960 και στην Ταϊλάνδη το 1980. Στην Κίνα εγκρίθηκε και χρησιμοποιείτε από το 1988 εμβόλιο με ζωντανούς και εξασθενημένους ιούς.
1938: Τύφος
Πιθανολογείται ότι ο τύφος υπήρχε από τη αρχαιότητα ωστόσο η πρώτη περιγραφή του αναφέρεται σε μια επιδημία το 1083 σε ένα μοναστήρι καλογριών στην Σικελία. Το 1908 αποδείχθηκε ότι ο επιδημικός τύφος μεταδίδεται με τις ψείρες. Το 1930 ο Πολωνός ζωολόγος κατάφερε να δημιουργήσει το πρώτο εμβόλιο κατά του τύφου, ωστόσο ο τρόπος παρασκευής του ήταν επικίνδυνος και εγκαταλείφθηκε, με τον Herland Cox να δημιουργεί το 1938 μια πιο ασφαλή μέθοδο παρασκευής εμβολίου με καλλιέργεια σε κρόκους αυγών, με το εμβόλιο να χρησιμοποιείτε εκτεταμένα από 1943 και έπειτα. Το 1940 ο Αμερικανός απουσιολόγος Hans Zinssner, ανέπτυξε νέα μέθοδο παρασκευής εμβολίου, η οποία επέτρεπε μαζική παραγωγή εμβολίων, τα οποία συνέχισαν να χορηγούνται μέχρι το 1980.
1931: Γρίπη
Η πρώτη πανδημία της γρίπης τοποθετείται χρονικά στο 1889-90. Ο ιός της γρίπης απομονώθηκε και καλλιεργήθηκε σε κρόκο αυγού κότας για πρώτη φορά το 1931. Λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Αυστραλός ιολόγος Sir Frank Macfarlane Burnet απέδειξε ότι ο ιός της γρίπης χάνει την μολυσματικότητα του αν καλλιεργηθεί σε γονιμοποιημένα αυγά κότας, αλλά απέτυχε. Ωστόσο η παρατήρηση του ήταν αρκετή για προκαλέσει το ενδιαφέρον επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Michigan, οι οποίοι πέτυχαν να κατασκευάσουν εμβόλιο, με τους μαζικούς εμβολιασμούς να αρχίζουν στα μέσα του 1945. Κάθε χρόνο παρασκευάζεται νέο εμβόλιο για την γρίπη πρώτον επειδή υπάρχουν τρία είδη ιού της γρίπης και δεύτερον λόγω των συχνών μεταλλάξεων του ιού.
1937: Κίτρινος Πυρετός
Ο κίτρινος πυρετός οφείλεται σε ιό ο οποίος μεταδίδεται με το του κουνουπιού Aedes Aegypti που υπάρχει στην Αφρική. Το πρώτο εμβόλιο δημιουργήθηκε το 1937 και αποτελείτο από εξασθενημένους ζωντανούς ιούς. Ο ΠΟΥ συνιστά των εμβολιασμό όλων των ατόμων που ζουν στις επικίνδυνες περιοχές στην ηλικία των 9-12 ετών αλλά και σε ταξιδιώτες.
1955: Πιολεμίτιδα
Μια εκ των νόσων που προκαλεί δια βίου ανοσία είναι η πιολεμίτιδα, της οποίας τα πρώτα συμπτώματα καταγράφηκα το 1789 από τον βρετανό παθολόγο Michael Underwood. To 1954 παρασκευάστηκε το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο σε ενέσιμη μορφή από τον Jonas Salk. To 1959 ο Albert Sabin ένα νέο εμβόλιο το οποίο αντικαθιστά το 1962 αυτό του Salk, το οποίο περιέχει ζωντανούς αλλά εξασθενημένους ιούς και χορηγείτε από το στόμα. Η χορήγηση του εμβολίου βοήθησε στην δραματική πτώση των κρουσμάτων από 350.000 το 1988, 1.170 το 2004 και μόνο 105 το 2005.
1963: Ιλαρά
Η ιλαρά είναι γνωστή ως πληγή ή μάστιγα του Γαληνού. Η πρώτη επιστημονική αναφορά στην ιλαρά έγινε από τον Πέρση στην ιλαρά έγινε από τον Πέρση ιατρό και φιλόσοφο Rhazes τον 10 αιώνα μ.Χ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1529 η ιλαρά σκότωσε στην Κούβα τα 2/3 του πληθυσμού που είχαν επιβιώσει από ευλογιά. Η παρασκευή και χρήση εμβολίου έγινε το 1963 από τον Maurice Hileman. Παρά την χορήγηση του εμβολίου η ιλαρά εξακολουθεί να προσβάλει εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο, ιδίως στις αφρικανικές και ασιατικές χώρες.
1967: Ερυθρά, Παρωτίδα
Η ερυθρά να θεωρείται ως μια ήπια νόσος της παιδικής ηλικίας ωστόσο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές νευρολογικές βλάβες στα έμβρυα. Το εμβόλιο της ερυθράς παρασκευάστηκε το 1967 και κυκλοφόρησε δύο χρόνια αργότερα. Από τότε σημειώθηκε δραματική μείωση των περιστατικών με το εμβόλιο να χορηγείται σε συνδυασμό με την ιλαρά, τη παρωτίτιδα και την ανεμευλογιά , γνωστό και ως εμβόλιο MMRV.
Την ίδια χρονιά ο Maurice Hilleman ανακάλυψε το εμβόλιο της παρωτίτιδας, γεγονός που συνέτεινε στην μείωση έως και εξαφάνιση των επιπλοκών της ασθένειας. Μια από τις επιπλοκές της ασθνένειας ήταν σύμφωνα με τον Ιπποκράτη η ορχίτιδα ιδιαίτερα στους νέους.
1967: Άνθρακας
Ο άνθρακας υπάρχει απο αρχαιοτάτων χρόνων, και είναι μια ασθένεια από την οποία ο άνθρωπος προσβάλλεται από τα ζώα ή τα προιόντα τους. Ο άνθρακας οφείλεται στο βάκιλο Bacillus Anthracis που ζει στη φύση για πολλές δεκαετίες και προσβάλλει το αναπνευστικό, το γαστρεντερικό και το δέρμα. Το 18881 ο Luis Pasteur ανακοίνωσε ότι κατάφερε να εξασθενήσει τους βάκιλους του άνθρακα και να παρασκευάσει εμβόλιο, αρχίζοντας την χορήγηση του σε ζώα. Το πρώτο εμβόλιο για τον άνθρωπο παρασκευάστηκε το 1954 και ήταν ακυτταρικό, σε αντίθεση με το εμβόλιο του Pasteur που αποτελείτο από ζωντανούς εξασθενημένους βάκιλους.
1974: Ανεμευλογιά
Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά σε ανεμευλογία έγινε από τον Πέρση ιατρό και φιλόσοφο Rhazes, ο οποίος διαχώρισε την ανεμευλογία και την ιλαρά από την ευλογιά. Το πρώτο εμβόλιο δημιουργήθηκε το 1974.
1976: Εγκεφαλίτιδα
Η εγκεφαλίτιδα από τσιπούρια είναι μια εποχιακή ζωονόσος και προκαλείται από τον ομώνυμο ιό EBEV που είναι ένας RNA ιός και ανήκει στην οικογένεια των flavivirus. Προς το παρόν υπάρχουν δύο εμβόλια για την συγκεκριμένη νόσο, το πρώτο παρασκευάστηκε το 1976 και το δεύτερο το 1991.
1978: Μηνιγγιτιδοκοκκός
Την δεκαετία του 1900-1910 το 80-90% των ασθενών πέθαιναν από την νόσο. Από τις αρχές του 20ου αιώνα άρχισε η χορήγηση στους ασθενείς ορού από άλογα που είχαν εμβολιασθεί προηγουμένως και μετά το 1944 άρχισε η χορήγηση της πενικιλίνης. Και τα δύο συνέβαλαν στην μείωση της θνησιμότητας στο 30%. Το πρώτο πολυσακχαριδικό εμβόλιο εναντίον της μηνιγγίτιδας παρόλο που παρασκευάστηκε πολύ πιο πρίν εγκρίθηκε το 1978 στις ΗΠΑ, δεν είχε όμως αντισωματική ανταπόκρισης σε παιδιά κάτω των 2 ετών. Το 1981 εγκρίθηκε από την FDA το πολυδύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο για άτομα ηλικίας 2-55 ετών. Τα πρώτα συνδεδεμένα με πρωτεϊνη εμβόλια κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου C κυκλοφόρησαν το 1999.
1981: Ηπατίτιδα Β
Το 1885 γίνεται η πρώτη αναφορά επιδημία ηπατίτιδας από τον Lurman. Θεωρείται ότι η ηπατίτιδα είναι η τρίτη θανατηφόρα ασθένεια μετά το AIDS και τη φυματίωση με 1 1/2 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο. Οι χρόνιοι φορείς μπορεί να αναπτύξουν κίρρωση του ήπατος ή ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Μετά την απομόνωση του ιού το 1970 άρχισε η προσπάθεια παρασκευής εμβολίου, με το πρώτο να παρασκευάζεται από την FDA το 1981. Το πρώτο εμβόλιο, το όποιο θεωρείται και ως το πρώτο αντικαρκινικό εμβόλιο, περιείχε ιούς από πλάσματα φορέων Ηπατίτιδας Β, οι οποίοι αδρανοποιήθηκαν με φορμαλδέυη. Λόγο του ότι ήταν πολύ ακριβό αλλά κυρίως λόγο της αμφισβήτησης της ασφάλειας του αποσύρθηκε το 1990. Προηγουμένως το 1986 παρασκευάστηκε νέο εμβόλιο από αντιγόνο επιφάνεια S του DNA, το οποίο ήταν και πιο φθηνό αλλά και πιο ασφαλές.
1983:Πνευονιόκοκκος
Το 1881 ανακαλύφθηκε το μικρόβιο του πνευομιόκοκκου στο σάλιο των ανθρώπων, με το πρώτο εμβόλιο να παρασκευάζεται σχεδόν ένα αιώνα αργότερα το 1977 σαν 14δύναμο και το 1983 σαν 23δύναμο. Το συγκεκριμένο εμβόλιο έχει ήδη ενταχθεί στα εθνικά προγράμματα εμβολιασμών σε 80 χώρες παγκοσμίως. Στις χώρες αυτές έχει παρατηρηθεί μείωση στην χορήγηση αντιβιοτικών κατά 5.7%, λιγότερες επισκέψεις στα ιατρεία κατά 7.8% και πτώση στις εισαγωγές σε νοσοκομεία λόγω πνευμονίας κατά 70%.
1985: Αιμόφιλος Β
Ο αιμόφιλος της ινφλουέντσας Β ανακαλύφθηκε το 1892 και είναι μια ασθένεια που προκαλεί κυρίως μηνιγγίτιδα και πνευμονία. Από το 1985 που άρχισε η συστηματική χορήγηση του εμβολίου η συχνότητα της νόσου στις ΗΠΑ έπεσε από 40-100 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους στο 1,3 ανά 100.000.
1986: Ηπατίτιδα Α
Ο ιός της Ηπατίτιδας Α απομονώθηκε το 1973 και διαφέρει από της Β διότι πρώτον μεταδίδεται με νερό ή φαγητό που έχουν μολυνθεί με κόπρανα ασθενών και δεύτερον διότι έχει μόνο οξεία φάση σε αντίθεση με άλλες ηπατίττιδες που έχει οξεία αλλά και χρόνια φάση. Το πρώτο εμβόλιο εγκρίθηκε από την FDA το 1981, αλλά αποσύρθηκε το 1986 λόγω αμφιβολιών ως προς την ασφάλεια του. Το ίδιο έτος παρασκευάστηκε το δεύτερο εμβόλιο το οποίο χορηγείται σε άτομα από 2 ετών και άνω, κυρίως σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
1998: Ροταϊος
Ο ροταϊός πήρε την ονομασία του από την λατινική λέξη rota που σημαίνει τροχός. Το 1943 ο Jacob Light απέδειξε ότι στα κόπρανα παιδιών με διάρροια υπάρχει κάποιος παράγοντας που μεταδίδεται σε άλλα παιδιά και προκαλεί γαστρεντερίτιδα. Μέχρι την ηλικία των 5 ετών σχεδόν όλα τα παιδιά περνούν τουλάχιστο μια εντερίτιδα από ροταϊό. Ανά το παγκόσμιο περίπου 500.000 παιδιά κάτω των 5 ετών χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 1998 κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ, το οποίο συσχετίστηκε με αυξημένη συχνότητα εγκολεασμού και αποσύρθηκε ένα χρόνο αργότερα. Το 2006 κυκλοφόρησε νέο εμβόλιο ενάντια στην νόσο και το 2008 δεύτερο εμβόλιο το οποίο χορηγείται σε δύο δόσεις. Και τα δύο εμβόλια εμπεριέχουν ζωντανούς και εξασθενημένους ιούς και θεωρούνται εξίσου αποτελεσματικά.
1999: Νόσος Lyme
Η νόσος οφείλεται σε 3 είδη του βακτηριδίου Boreilla. To όνομα της προέρχεται από την πόλη Lyme του Connecticut των ΗΠΑ. Το 1978 αποδείχθηκε ότι μεταδιδόταν με τσιμπήματα των τσιπουριών Ixodes. Το εμβόλιο παρασκευάστηκε, εγκρίθηκε από το 1999 και αποσύρθηκε το 2002 λόγω μειωμένης ζήτησης.
2006: Εμβόλια κατά των ανθρώπινων θηλωμάτων
Κάθε χρόνο πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου πάνω από 270.000 γυναίκες, ενώ υπολογίζεται ότι κάθε 17 λεπτά μια γυναίκα χάνει την ζωή της από την νόσο. Η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας εμβολίου έγινε το 1980 από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου στις ΗΠΑ. Σήμερα κυκλοφορούν δύο εμβόλια το Silgard και το Cervarix τα οποία εγκρίθηκαν από την FDA το 2006.
*Πηγή: Σύντομη ιστορία των εμβολίων 1796-2011, Επιμέλεια Κειμένου δρ Νίκος Περσιάνης
Φώτο Γκάλερι
