Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεταξύ των ξένων (Αλαμάνων) αγίων που ήλθαν κι έζησαν στην Κύπρο, αναφέρονται τρεις με το όνομα Θεράπων. Οι δυο ήσαν ασκητές και μνημονεύονται από τον μεσαιωνικό χρονογράφο Λεόντιο Μαχαιρά, ενώ ο τρίτος θεωρείται ότι διετέλεσε επίσκοπος σε μη κατονομαζόμενη παραλιακή πόλη της Κύπρου.

01. Θεράπων: Αναφέρεται από τον Λεόντιο Μαχαιρά (Χρονικόν, παρ. 32) ως ένας από τους 300 Αλαμάνους αγίους που ήλθαν στην Κύπρο από την Παλαιστίνη και ασκήτευσαν σε διάφορα μέρη του νησιού. Κατά τον Μαχαιρά, ο άγιος Θεράπων ασκήτευσε κοντά στο ορεινό χωριό Κοιλάνι της επαρχίας Λεμεσού, όπου και τιμάται. Είναι άγνωστος στους συναξαριστές. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα νοτιοδυτικά του χωριού Κοιλάνι, και σε μικρή σχετικά απόσταση από αυτό, υπάρχει χωριό με την ονομασία Άγιος Θεράπων, ή, κατά το κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα, Άης Θεράπος.

02. Θεράπων: Αναφέρεται από τον Λεόντιο Μαχαιρά (Χρονικόν, παρ. 32) και δεύτερος άγιος Θεράπων, ως ένας από τους 300 Αλαμάνους αγίους που ήλθαν στην Κύπρο από την Παλαιστίνη. Κατά τον Μαχαιρά, ο δεύτερος άγιος Θεράπων ασκήτευσε σε περιοχή κοντά στο χωριό Σίντα της επαρχίας Αμμοχώστου. Είναι άγνωστος στους συναξαριστές.

03. Θεράπων: Τρίτος άγιος επίσης Αλαμάνος, με το όνομα Θεράπων, είναι γνωστός από συναξάριον που περιέχεται στην ακολουθία του, η οποία και εξεδόθη το 1801 στη Βενετία με τίτλο Ἀκολουθία τοῦ  ἁγίου ἱερομάρτυρος Θεράποντος τοῦ θαυματουργοῦ.

Σύμφωνα προς όσα παραδίδονται, ο άγιος Θεράπων ήταν γόνος ευγενούς γερμανικής οικογένειας (από τήν τῶν Ἀλαμάνων χώραν, δηλαδή τη Γερμανία), αν και οι Κύπριοι άγιοι που είναι γνωστοί ως Αλαμάνοι δεν πιστεύεται ότι ήσαν κατ’ ανάγκην Γερμανοί (βλέπε λήμμα Αλαμάνοι άγιοι τριακόσιοι της Κύπρου). Αντίθετα, από μερικές πηγές αναφέρονται ως Έλληνες Ορθόδοξοι, πιθανώς μισθοφόροι στο γερμανικό στρατό μερικοί απ' αυτούς.

Ο Θεράπων αναφέρεται ότι από μικρός είχε επιδείξει κλίση προς τα εκκλησιαστικά και θρησκευτικά ζητήματα και σταδιακά ανήλθε μέχρι και το αξίωμα του επισκόπου σε επισκοπική έδρα που δεν κατονομάζεται, αν και χαρακτηρίζεται στο συναξάριόν του ως ἐπίσκοπος Ἀλαμανίας. Κατά την περίοδο της Εικονομαχίας, ο άγιος αναμείχθηκε στην όλη διαμάχη περί τις ιερές εικόνες και τάχθηκε υπέρ αυτών με αποτέλεσμα να διωχθεί, να βασανιστεί, να φυλακιστεί και τελικά να εξοριστεί. Πήγε τότε στα Ιεροσόλυμα όπου αναφέρεται ότι έκαμε διάφορα θαύματα, ανασταίνοντας ακόμη και νεκρούς. Στη συνέχεια ήλθε στην Κύπρο όπου επίσης έκανε διάφορα θαύματα, αλλά και ήλθε σε σύγκρουση με αιρετικούς που ζούσαν στο νησί. Εξαιτίας της μεγάλης φήμης που απέκτησε στα Ιεροσόλυμα και στην Κύπρο από τα θαύματα που έκανε, ο (μη κατονομαζόμενος επίσης) τότε αρχιεπίσκοπος Κύπρου τον παρεκάλεσε να αναλάβει επισκοπική έδρα και πράγματι έγινε επίσκοπος κάποιας παραλιακής πόλεως της Κύπρου, όχι της Κωνσταντίας εν πάση περιπτώσει, αφού αυτή ήταν η έδρα του αρχιεπισκόπου.

Ο άγιος θεράπων παρέμεινε επίσκοπος στην Κύπρο μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε στη διάρκεια, ή πιο πριν, μιας από τις πρώτες αραβικές επιδρομές (πρώτο μισό του 7ου αιώνα), αφού κατασφάγηκε από τους επιδρομείς μέσα σε εκκλησία ενώ τελούσε τη λειτουργία.

Το λείψανο του αγίου μετεφέρθη αργότερα στην Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του εορτάζεται στις 14 Μαΐου ή στις 14 Οκτωβρίου. Στο Συναξάριον της Κωνσταντινουπόλεως μνημονεύεται στις 26 Μαΐου και άλλος άγιος Θεράπων ἱερομάρτυς του οποίου ο βίος διεσώθη σε διάφορους κώδικες και δημοσιεύθηκε από τον L. Deubner στο Acta Sanctorum (τόμος VI, σσ. 682-692). Τα στοιχεία που παρέχονται και που αναφέρουν ότι ο άγιος ήταν επίσκοπος μη κατονομαζόμενης παραλιακής επισκοπικής έδρας της Κύπρου και ότι το λείψανό του μετεφέρθη στην Κωνσταντινούπολη κατά την εποχή των αραβικών επιδρομών, τον ταυτίζουν, πιθανότατα, με τον άγιο Θεράποντα τον Αλαμάνο.

Εξάλλου, στο χωριό Λυθροδόντας της επαρχίας Λευκωσίας υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Θεράποντα (άγνωστο ποιόν από τους τρεις πιο πάνω), που εορτάζει όμως στις 30 του Οκτωβρίου.