Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Έλληνας συγγραφέας, από τους σημαντικότερους πεζογράφους της Γενιάς του '30, ο οποίος συνδέθηκε με την Κύπρο. Το πραγματικό όνομα του ήταν Ευστράτιος Σταματόπουλος. Γεννήθηκε στη Λέσβο στις  30 Ιουνίου 1890 και πέθανε στην Αθήνα στις 19 Ιουλίου 1969.

Το 1909 αποφοίτησε από το  Γυμνάσιο της Μυτιλήνης και το  1910 εργάστηκε σαν δάσκαλος στο αλληλοδιδακτικό δημοτικό σχολείο του Μανταμάδου, χρονιά κατά την οποία έκανε και την πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα. Δημοσίευε συχνά κείμενά του στο περιοδικό Νεότης της Σμύρνης, κυρίως μικρά λυρικά πεζά και ποιήματα. Το 1911 βραβεύτηκε σε έναν διαγωνισμό διηγήματος που οργάνωσε το περιοδικό, για το διήγημά του Άσπρο Στεφάνι. Σε αυτόν τον διαγωνισμό υπέγραψε για πρώτη φορά με το επώνυμο Μυριβήλης - η ονομασία της πλαγιάς του βουνού πάνω από το πατρικό του σπίτι - ένα επώνυμο που κράτησε για πάντα.

Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους, όπου και τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι από δύο σφαίρες στη μάχη Κιλκίς-Λαχανά και  με την επιστροφή του από τον πόλεμο, τιμήθηκε με το Μετάλλιο Βαλκανικών πολέμων. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου κατατάχθηκε στο 4ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους με το βαθμό του δεκανέα και πολέμησε στο μακεδονικό μέτωπο συμμετέχοντας στην πολεμική επιχείρηση της προκάλυψης του Μοναστηρίου. Από αυτήν την εμπειρία του στα χαρακώματα προέκυψε το βιβλίο του Η ζωή εν τάφω. Κατά την Μικρασιατική εκστρατεία υπηρέτησε ως λοχίας στο Β' νοσοκομείο διακομιδής στο Εσκισεχίρ. Στις 28 Ιουνίου του 1920 παντρεύτηκε στο Εσκισεχίρ, την Ελένη Δημητρίου, από το Δεκελί της Μικράς Ασίας, ενώ την ίδια περίοδο γεννήθηκε και η πρώτη του κόρη, η Χάρις. Αργότερα απέκτησε άλλα δύο παιδιά, τον Λάμπη και τη Δροσούλα.

Το 1932 εγκατάσταση στην Αθήνα όπου εργάστηκε σε διάφορες εφημερίδες. Εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1958, υπήρξε ιδρυτικό μέλος, πρόεδρος και αντιπρόεδρος της «Εθνικής Εταιρείας των Λογοτεχνών της Ελλάδος», ιδρυτικό μέλος, αντιπρόεδρος και πρόεδρος της «Ελληνικής Εταιρείας Λογοτεχνών» και τιμητικό μέλος του «Διεθνούς Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών». Ήταν υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας τα έτη 1960, 1962, 1963.

Η σχέση του με την Κύπρο

Ο Μυριβήλης επισκέφθηκε τρεις φορές την Κύπρο: το 1947, το 1952 και τον Μάρτιο του 1959, αμέσως μετά το τέλος του αγώνα της ΕΟΚΑ όπου έμεινε για περισσότερους από τρεις μήνες. Τα πιο γνωστά του κείμενα για την Κύπρο είναι το άρθρο του «Οι διανοούμενοι της Κύπρου», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέα Εστία», στο αφιέρωμα για τον κυπριακό αγώνα του 1954, τα εννιά του άρθρα στην «Καθημερινή» του Μαρτίου – Απριλίου 1959, με τις πρώτες εντυπώσεις του από την μετεπαναστατική Κύπρο και ένα κεφάλαιο στο ταξιδιωτικό του βιβλίο «Απ’ την Ελλάδα», που κυκλοφόρησε σε πρώτη έκδοση από το «Βιβλιοπωλείο της Εστίας» το 1956.

Πρώτο ταξίδι

Τον Ιούλιο του 1947 ο Μυριβήλης ταξίδεψε από τη Ρόδο στην Κύπρο για πρώτη φορά, συνοδεύοντας το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας, ως αντιπρόεδρος του Διοικητικού του Συμβουλίου. Με την άφιξή του, τον υποδέχθηκαν οι δημοσιογράφοι στο λιμάνι της Λεμεσού και του ζήτησαν ένα σχόλιο. Αυτός απάντησε «Εύχομαι να ξανάρθουμε του χρόνου στην Κύπρο χωρίς διαβατήριο». Τον υποδέχθηκαν επίσης Κύπριοι λογοτέχνες, ο διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού της Λευκωσίας, ο Γυμνασιάρχης, νέοι ποιητές, δασκάλες και λόγιοι. Ο Μυριβήλης έδωσε διαλέξεις στη Λευκωσία, επίσης σε γυμνάσια, λέσχες, πνευματικές οργανώσεις σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Κύπρου. Κατά την επίσκεψη του Μυριβήλη και του θιάσου, ένας δημοσιογράφος, τους ξενάγησε στην πρωτεύουσα. “Ο κόσμος εκεί είναι πλούσιος”, σχολίασε ο συγγραφέας, ο Πόλεμος δεν πέρασε από εκεί “παρά μόνο σαν ένα μαύρο σύννεφο που δεν στάθηκε, μόνο διάβηκε…” Ο λογοτέχνης σχολίασε, στο κείμενό του, την αυθεντικότητα, την ύπαρξη της ελληνικής συνείδησης, τη γλώσσα, τα έθιμα, τα τραγούδια, και πως όλα αυτά διατηρήθηκαν παρά τους αιώνες που ήταν κατακτημένο το νησί.

Η πρώτη επίσκεψή του στην Κερύνεια έγινε στις 22 Ιουλίου 1947: Έγραφε η εφημερίδα «Έθνος» της Λευκωσίας: «Χθες Δευτέραν ο κ. Στράτης Μυριβήλης επεσκέφθη την Κερύνειαν. Συνηντήθη μετά του γυμνασιάρχου κ. Κλεάνθη Γεωργιάδη και άλλων πολιτών, επεσκέφθη το φρούριον και άλλα αξιοθέατα μέρη της πόλεως και είτα ανεχώρησεν εκ της πόλεως διά να επισκεφθή το παραθαλάσσιον εξοχικόν κέντρον «Ζέφυρος». Στις 24 Ιουλίου 1947, ο  Μυριβήλης μίλησε στη Μεγάλη Αίθουσα του Γυμνασίου Κερύνειας με θέμα «Η ψηλή κορφή της 28ης Οκτωβρίου».

Ο Μυριβήλης εντυπωσιάστηκε, από τα βουνά της Κύπρου, κυρίως το Τρόοδος. Παραταύτα τόνισε “Πρέπει να κουραστείς για να ανακαλύψεις την ομορφιά της”.

Το 1952 ο Μυριβήλης ήρθε στην Κύπρο ως απεσταλμένος της εφημερίδας «Ελληνική Ημέρα», για την οποία έγραψε μια σειρά ταξιδιωτικών εντυπώσεων από την Κύπρο, που δημοσιεύθηκε σε σειρά 35 ανταποκρίσεων. Το πρώτο άρθρο του Μυριβήλη, στις 23 Ιανουαρίου 1952, συνόδευε μια φωτογραφία του λιμανιού της Κερύνειας. Στις 4 Φεβρουαρίου παρατέθηκε δεξίωση προς τιμήν του από τον Ελληνικό Πνευματικό Όμιλο Κύπρου, στο ξενοδοχείο Κατσελλής στην Κερύνεια.  Ο ίδιος ο Μυριβήλης σε χειρόγραφο πρόχειρο ημερολόγιο από τις κυπριακές του δημόσιες εμφανίσεις γράφει: «4/2/52 απόγευμα (2.30 μ.μ.) στην Κερήνεια με τον κ. Σπυριδάκη και Κρανιδιώτη» και συμπληρώνει, 6/2/52 6.30 μ.μ. Ομιλία στα «Πάτρια» της Κερηνείας «Ιερές Τέχνες του ΕΘΝΟΥΣ».

Στην ίδια επίσκεψη στην Κύπρο, μίλησε στην Πάφο κατά τη διάρκεια των Παλαμικών Γιορτών. Στις ίδιες εκδηλώσεις συμμετείχαν, ο μουσουργός Μανώλης Καλομοίρης και η συγγραφέας Αθηνά Ταρσούλη.

Πηγές:

• Μυριβίλη Στρατή, Απ’την Ελλάδα, Ταξιδιωτικά, Εστία, 1949
• Μυριβήλης και Κερύνεια Π. Παπαπολυβίου
• Περιοδικό «Δήμος Κερύνειας», τεύχ. 19 (Δεκέμβριος 2012), σσ. 43-45.]