Βενετικό παλάτι, Λευκωσία
Ήταν γνωστό σαν Palazzo del Governo κατά τη Βενετοκρατία και σαν Κονάκι κατά την Τουρκοκρατία. Βρισκόταν στην πλατεία του Κονακιού στο βορειοδυτικό τμήμα της παλαιάς Λευκωσίας. Τα τελευταία του υπολείμματα, με το κτίριο της εισόδου, κατεδαφίστηκαν το 1904 από τους Βρεττανούς και στον ίδιο χώρο κτίστηκαν τα κυβερνητικά κτίρια στον ρυθμό της αποικιοκρατίας, που υπάρχουν μέχρι σήμερα στο κατεχόμενο τμήμα της Λευκωσίας. Μερικά αρχιτεκτονικά μέλη του κτιρίου που κατεδαφίστηκε είχαν φυλαχθεί στο Bedestan, όμως σήμερα η τύχη τους είναι άγνωστη.
Βλέπε λήμμα: Παναγίας Οδηγήτριας Ναός, Μπετεστάν
Στο βενετικό παλάτι πρέπει να κατοίκησαν οι τελευταίοι Λουζινιανοί βασιλιάδες της Κύπρου, όταν πρώτος ο Ιωάννης Β' εγκατέλειψε κατά το 1456 το παλαιό παλάτι των Λουζινιανών (που βρισκόταν κοντά στην πύλη Πάφου) για να εγκατασταθεί στο μέγαρο ενός από τους ιππότες του. Αργότερα, το 1571, οι Τούρκοι εγκατέστησαν στο μέγαρο αυτό το σεράι του πασά της Λευκωσίας και σ' αυτό διαδραματίστηκαν μερικά από τα τραγικότερα γεγονότα της Τουρκοκρατίας.
Βλέπε λήμμα: Λουζινιανοί
Στην πλατεία μπροστά από το παλάτι οι Βενετοί είχαν στήσει μια κολόνα από γκρίζο γρανίτη την οποία είχαν μεταφέρει από τα ερείπια της Σαλαμίνας. Στην κορυφή της κολόνας αυτής είχε τοποθετηθεί το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, βενετικό σύμβολο που οι Τούρκοι αντικατέστησαν αργότερα με μια μπάλα κανονιού.
Βλέπε λήμμα: Σαλαμίνα
Το παλάτι ήταν κτισμένο γύρω από μια μεγάλη αυλή, με το διώροφο κτίριο της εισόδου στα νότια. Οι πτέρυγες του κτιρίου πρέπει να ήσαν, τουλάχιστον οι περισσότερες, διώροφες και δυο σκάλες, μια στη νότια και μια στη βόρεια πλευρά, οδηγούσαν στον όροφο, όπως φαίνεται στον τοπογραφικό χάρτη της Λευκωσίας του Kitchener (1885).
Αρχιτεκτονική
Ο Γάλλος ιστορικός τέχνης C. Enlart μας άφησε περιγραφή των κτισμάτων που σώζονταν ακόμη κατά τα τέλη του 19ου αιώνα.
Το κτίριο της εισόδου (τέλη του 15ου αιώνα), τετράγωνο σε κάτοψη, απετελείτο από την αψιδωτή, δίχως διάκοσμο, είσοδο στο ισόγειο, κι ένα δωμάτιο στον όροφο. Στη νότια και τη βόρεια πλευρά του ορόφου υπήρχαν μεγάλα τετράλοβα παράθυρα στο φλογόμορφο γοτθικό ρυθμό, που μετέτρεπαν το δωμάτιο σε είδος σκεπασμένου εξώστη (loggia), τοποθετημένα αξονικά πάνω από την είσοδο. Στην όψη προς την πλατεία, μεταξύ της εισόδου και του παραθύρου του ορόφου, υπήρχε γλυπτό με παράσταση του λιονταριού του Αγίου Μάρκου με το βιβλίο και την επιγραφή στο φόντο τοπίου. Στο δυτικό τοίχο του ορόφου υπήρχε μεγάλο ορθογώνιο παράθυρο που χρησίμευε και σαν έξοδος στην ταράτσα του γειτονικού χαμηλότερου κτιρίου. Η ταράτσα αυτή ήταν καλυμμένη με ξύλινη στέγη. Στα βορειοανατολικά ο όροφος της εισόδου επικοινωνούσε με τα διαμερίσματα του παλατιού. Η στέγη του κτιρίου ήταν επίπεδη, με τριγωνικό γείσο. Από την πλευρά της αυλής, πάνω από την αψιδωτή είσοδο, υπήρχε προεξοχή σε είδος μπαλκονιού από πέτρα. Στην πτέρυγα απέναντι της εισόδου διετηρείτο τοξοστοιχία με σειρά από οξυκόρυφα τόξα, όπως φαίνεται σε σκίτσο του Καμίλ Ανλάρ. Πάνω σ' αυτήν στηριζόταν ο υπόστεγος ξύλινος διάδρομος του ορόφου. Στον τοίχο πίσω από την τοξοστοιχία υπήρχε μεγαλόπρεπη είσοδος με γλυπτό διάκοσμο.
Τα υπόλοιπα κτίρια του παλατιού που σώζονταν κατά τα τέλη του 19ου αιώνα ήσαν λιγότερο σημαντικά, με ξύλινους διαδρόμους και μπαλκόνια, που πρέπει να υπέστησαν σοβαρές ζημιές από την πυρκαγιά του 1426.
Τα δωμάτια της βόρειας πλευράς πιθανό να χρησίμευαν σαν κελιά φυλακής. Κάτω από ένα δωμάτιο υπήρχε πηγάδι νερού, βάθους 10 μ. περίπου. Στη δυτική πλευρά της αυλής πρέπει να υπήρχε κήπος με μικρή δεξαμενή νερού που έφερε γλυπτό διάκοσμο.
Μερικά από τα γεγονότα που συνδέθηκαν με το κτίριο αυτό ήσαν η σφαγή του Βενετού κυβερνήτη της Κύπρου και Κυπρίων ευγενών από τους Τούρκους στις 9 Σεπτεμβρίου 1570, μετά την πτώση της Λευκωσίας, η υποχώρηση του πατώματος του ορόφου που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο των Ορθοδόξων ηγετών της Κύπρου το 1794, και η καταδίκη σε θάνατο των ιεραρχών και άλλων τον Ιούλιο του 1821.
Βλέπε λήμμα: Ελλάδα και Κύπρος- Ελληνική επανάσταση
Οι Άγγλοι είχαν αργότερα στήσει στην αυλή του κτιρίου, μια αγχόνη.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια