Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λυρικός ποιητής της Αρχαιότητας. Καταγόταν από τα Μέγαρα κι έζησε από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. ως την πρώτη δεκαετία του 5ου. Ο Θέογνις είναι ο κυριότερος εκπρόσωπος της γνωμικής ελεγείας, του είδους δηλαδή της λυρικής ποίησης που διατυπώνει απόψεις ηθικού και κοινωνικού περιεχομένου με στόχο διδακτικό. Τις ελεγείες του ο Θέογνις απευθύνει σε έναν ευγενή νέο, τον Κύρνο Πολυπαΐδη, σκοπεύοντας να του μεταδώσει έναν ηθικό κώδικα ζωής. Οι ιδέες που προβάλλει στο έργο του ο Θέογνις αναφέρονται στους θεούς, στο πεπρωμένο, την πολιτεία, τους αγαθούς και τους κακούς, τις αρετές και τις κακίες, τη ζωή, τη φιλία, τον πλούτο και την φτώχεια, τον γάμο, τον έρωτα και άλλα.

Ο έρωτας αποτελεί κύριο θέμα στην ποίηση του Θέογνι, αφού ολόκληρο το δεύτερο βιβλίο των ελεγειών του είναι αφιερωμένο σ' αυτόν. Είναι επομένως φυσικό να περιλαμβάνει και την Αφροδίτη και, συνεπώς, και την Κύπρο. Η Αφροδίτη, λέγει ο Θέογνις, έχει πάρει από το Δία ως τιμητικό δώρο τον έρωτα, που τον χρησιμοποιεί για να περιπλέκει τους ανθρώπους σ' αυτόν, να τους ξεμυαλίζει και να τους κρατεί δεμένους στις δολοπλοκίες της. Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι να παθαίνουν μεγάλα κακά, από τα οποία μόνο η Αφροδίτη μπορεί να τους ελευθερώσει. Για τούτο ο ποιητής την παρακαλεί να δώσει τέλος στους ερωτικούς του πόνους, να σταματήσει τις κακές του σκέψεις και να τον κάμει να εφαρμόζει με χαρά την εγκράτεια, μια και έχει περάσει πια την ηλικία της νιότης.

Η τελευταία αυτή επίκληση γίνεται προς την «Κυπρογενή» — τη γεννημένη στην Κύπρο — Αφροδίτη, της οποίας το επίθετο αυτό επανέρχεται πέντε φορές στους στίχους των ελεγειών του (1304, 1323, 1332, 1383, 1386) από τις εφτά συνολικά αναφορές του ποιητή στην Κύπρο:

Κυπρογέννητη Κυθέρεια δολοπλέχτρα, ο Δίας

για τιμή περίσσιο αυτό το δώρο σού 'χει δώσει

τά στέρια των ανθρώπων τα μυαλά να ξελογιάζεις, και κανείς

δεν είναι τόσο γερός, τόσο σοφός να σου ξεφύγει

(μτφρ. Κυρ. Χατζηιωάννου).

Σε άλλη περίπτωση, συμβουλεύοντας τον Κύρνο, του λέει ότι η «Κύπρις» δίνει τη γεμάτη πόθους χάρη στους νέους, οι οποίοι πρέπει να προσέχουν γιατί είναι πολύ βαρύς για τον άντρα ο έρωτας. Στην τελευταία αναφορά του στην Κύπρο ο Θέογνις δεν ασχολείται με την «Κύπρι» - «Κυπρογένεια» Αφροδίτη αλλά με τον Έρωτα. Ο φτερωτός θεός έχει, κατά τον ποιητή, κατοικία του την «περικαλλή (πανέμορφη) νήσον Κύπρον». Από εκεί ξεκινά την κατάλληλη ώρα, όταν η γη φουντώνει με τα λουλούδια της άνοιξης, και πηγαίνει στους ανθρώπους για να πλημμυρίσει με χαρά τη γη.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια