Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ημικρατικός θεατρικός οργανισμός που λειτουργεί από το 1971 με κύριο σκοπό του «την προαγωγή της θεατρικής τέχνης στην Κύπρο και της καλλιέργειας του θεατρικού καλλιτεχνικού συναισθήματος του λαού και των καλλιτεχνικών σχέσεων μεταξύ του κυπριακού θεατρικού κόσμου και του θεατρικού κόσμου της Ελλάδας και άλλων χωρών».

Προϊστορία Ίδρυσης του ΘΟΚ: Η σκέψη για σύσταση επίσημου ημικρατικού φορέα για θεατρική ανέλιξη, υφίστατο από την πρώτη περίοδο της ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας και απασχόλησε την τότε Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση. Ωστόσο διάφορες άλλες προτεραιότητες καθυστερούσαν την πραγματοποίηση της ιδέας αυτής που κληροδοτήθηκε αργότερα στο υπουργείο Παιδείας μετά την ίδρυση του τελευταίου και την κατάργηση της Κοινοτικής Συνελεύσεως. Η ανώμαλη πολιτική κατάσταση που υφίστατο στην Κύπρο, καθυστερούσε και πάλι τη λήψη της τελικής αποφάσεως, με αποτέλεσμα να ασκούνται προς την Πολιτεία πιέσεις εκ μέρους πνευματικών παραγόντων του τόπου, που εντάθηκαν μετά την παρακμή του Οργανισμού Θεατρικής Αναπτύξεως Κύπρου (ΟΘΑΚ) που, όπως και οι διάφορες άλλες ιδιωτικές ατομικές και ομαδικές προσπάθειες, δεν ήταν δυνατό να σηκώσει το βάρος μιας σοβαρής εργασίας για προαγωγή του θεάτρου η οποία συνεπαγόταν μεγάλη οικονομική δαπάνη. Το θέατρο του ΡΙΚ εξάλλου, που λειτούργησε μεταξύ των ετών 1969 και 1971, παρά τις υψηλού επιπέδου παραστάσεις σοβαρού ρεπερτορίου που παρουσίασε, λειτουργούσε εξ ανάγκης μόνο στη Λευκωσία και συγκέντρωνε μια μόνο κατηγορία κοινού της πρωτεύουσας.

Η ανάγκη ανάληψης της ευθύνης για την προώθηση των θεατρικών πραγμάτων του τόπου από την Πολιτεία ήταν πλέον επιτακτική. Από το 1968 άρχισε η προεργασία για ίδρυση ενός κρατικού θεατρικού οργανισμού, που ανετέθη στη Μορφωτική Υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας. Η μελέτη της ίδρυσης ενός τέτοιου οργανισμού και η οργάνωσή του, έγινε από τον Ελλαδίτη σκηνοθέτη και θεατρικό παράγοντα Τάκη Μουζενίδη, ο οποίος είχε έλθει στην Κύπρο ως εμπειρογνώμονας της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Ίδρυση του ΘΟΚ: Ο Τάκης Μουζενίδης, αφού μελέτησε τα κυπριακά δεδομένα, συνέταξε και υπέβαλε την μελέτη - εισήγησή του για δημιουργία κρατικού θεάτρου. Κατά κύριο λόγο, ο Μουζενίδης βασίστηκε στο πρότυπο του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος. Στη συνέχεια καταρτίστηκε το σχετικό νομοσχέδιο που υπεβλήθη στη Βουλή και ενεκρίθη στις αρχές του 1971. Το Μάρτιο του ιδίου χρόνου διορίστηκαν κι ανέλαβαν αμέσως καθήκοντα το διοικητικό συμβούλιο και η καλλιτεχνική επιτροπή του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, ενώ άρχισαν σχεδόν αμέσως και οι προσλήψεις προσωπικού. Ως διευθυντής του Οργανισμού διορίστηκε ο Ελλαδίτης ηθοποιός και σκηνοθέτης Νίκος Χατζίσκος.

Οι διάφορες δυσκολίες ήσαν πολλές, αλλά τελικά ξεπεράστηκαν οι περισσότερες. Το Θέατρο ΡΙΚ ανέστειλε τότε τις εργασίες του και τροφοδότησε τον ΘΟΚ με μια πολύ καλή ομάδα ηθοποιών. Το ξεκίνημα του ΘΟΚ έγινε σχεδόν ταυτόχρονα στη Λευκωσία και στη Λεμεσό το Νοέμβριο του 1971. Για πρώτη φορά η αυλαία του Οργανισμού άνοιξε στις 18 Νοεμβρίου 1971 στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας. Ως πρώτο έργο είχε επιλεγεί ο "Αγαμέμνων" του Αισχύλου, που είχε και συμβολική σημασία αφού με το ίδιο έργο είχε ξεκινήσει τη λειτουργία του και το Εθνικό Θέατρο Ελλάδος το 1930. Σκηνοθέτης ήταν ο Νίκος Χατζίσκος. Δυο μέρες αργότερα, στις 20 Νοεμβρίου 1971, ο ΘΟΚ ολοκλήρωσε το ξεκίνημά του με την παρουσίαση, στη Λεμεσό, ενός νεοελληνικού θεατρικού έργου, του "Ποπολάρου", του Γρ. Ξενόπουλου, σε σκηνοθεσία Βλαδίμηρου Καυκαρίδη.

Λειτουργία: Ο θεατρικός Οργανισμός Κύπρου διοικείται από 9μελές διοικητικό συμβούλιο που διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο. Πρόεδροι του διοικητικού συμβουλίου διετέλεσαν κατά σειράν οι Φρίξος Βράχας (1971-76), Ανδρέας Χριστοφίδης (1976-81), Ιάκωβος Αριστείδου (1981-82) και Κωστής Κολώτας (1982 κ.ε.). Μια καλλιτεχνική επιτροπή υφίσταται επίσης και έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα κυρίως σ’ ό,τι αφορά το δραματολόγιο του Οργανισμού. Επικεφαλής του ΘΟΚ βρίσκεται ο γενικός του διευθυντής. Γενικοί διευθυντές διετέλεσαν ο Νίκος Χατζίσκος (1971-72) και ο Εύης Γαβριηλίδης (από το 1975 κ.ε.). Για την περίοδο 1972-74 χρέη καλλιτεχνικού συμβούλου εκτελούσε ο Σωκράτης Καραντινός, που παράλληλα εργάστηκε και ως σκηνοθέτης στον Οργανισμό, ενώ μεταξύ 1972-75 χρέη διευθύνοντος εκτελούσε ο Ιάκωβος Φιλίππου. Διευθυντές διετέλεσαν επίσης οι Άντης Παρτζίλης, Χρίστος Σιοπαχάς και Βαρνάβας Κυριαζής.

Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου επιχορηγείται από την Πολιτεία με ετήσιες χορηγίες, ενώ κατά καιρούς δέχθηκε οικονομική και άλλη βοήθεια από την Ελλάδα. Με τον ΘΟΚ συνεργάστηκαν κατά καιρούς όλοι σχεδόν οι Κύπριοι σκηνοθέτες και σκηνογράφοι και οι περισσότεροι Κύπριοι ηθοποιοί. Συνεργάστηκαν επίσης Ελλαδίτες ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι και άλλοι, καθώς και σκηνοθέτες από άλλες χώρες.

Ο Οργανισμός παρουσιάζει θεατρικά έργα από το αρχαίο ελληνικό αλλά και το νεοελληνικό δραματολόγιο, καθώς και το διεθνές κλασικό και σύγχρονο δραματολόγιο. Παράλληλα προς την κύρια σκηνή του, ο ΘΟΚ λειτουργεί επίσης και τη "Νέα Σκηνή" καθώς και πειραματική σκηνή. Από τον Απρίλιο του 1976 εγκαινίασε και την παιδική του σκηνή με σκοπό την προώθηση του θεάτρου μεταξύ των παιδιών.

Η κύρια σκηνή του ΘΟΚ δίνει παραστάσεις τόσο στη Λευκωσία όσο και σε άλλες πόλεις, συχνά δε περιοδεύει και σε άλλες χώρες (Ελλάδα και Ευρώπη). Εξάλλου, έχει καταστεί θεσμός η συμμετοχή του ΘΟΚ στο ετήσιο φεστιβάλ αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο. Οι εκτός Κύπρου παραστάσεις του ΘΟΚ αφήνουν κατά κανόνα πολύ καλές εντυπώσεις και ο Οργανισμός έχει εκπροσωπήσει με επιτυχία την Κύπρο σε πολλές διεθνείς θεατρικές εκδηλώσεις.

Παράλληλα, και μέσα στα πλαίσια των καθηκόντων του για ανάπτυξη του θεάτρου στην Κύπρο, ο ΘΟΚ επιχορηγεί το ελεύθερο θέατρο με οικονομικές χορηγίες καθώς και με ποικίλη τεχνική βοήθεια. Στα ίδια πλαίσια εντάσσονται και οι διαγωνισμοί συγγραφής κυπριακών θεατρικών έργων (τόσο για την κύρια όσο και για την παιδική σκηνή), που είναι ετήσιοι κι έχουν καθιερωθεί από το 1982. Ιδιαίτερα για την προώθηση του κυπριακού θεατρικού έργου, ο ΘΟΚ συνεργάζεται τόσο με την Εταιρεία Θεατρικών Συγγραφέων Κύπρου όσο και με άλλους φορείς. Στο ρεπερτόριό του περιλαμβάνει κάθε χρόνο και 2-3 θεατρικά έργα Κυπρίων συγγραφέων.

Μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων του Οργανισμού είναι η ενίσχυση του ερασιτεχνικού θεάτρου, η διοργάνωση άλλων εκδηλώσεων (εκθέσεις, διαλέξεις κλπ.) που σχετίζονται με το θέατρο και η συμμετοχή του στην προσπάθεια δημιουργίας θεατρικών σκηνών σε πόλεις και αγροτικά κέντρα της Κύπρου.

Βραβεία Θεάτρου

Τα Βραβεία Θεάτρου θεσμοθετήθηκαν το 2001 (μέχρι το 2014 ονομάζονταν Βραβεία Θεάτρου ΘΟΚ) και απονέμονται σε καλλιτέχνες που ξεχώρισαν με την εργασία τους σε κυπριακή παραγωγή στους ακόλουθους τομείς της τέχνης του θεάτρου: θεατρική γραφή/διασκευή/σύνθεση κειμένου, σκηνοθεσία, σκηνογραφία, ενδυματολογία, μουσική, χορογραφία/κίνηση, σχεδιασμός φωτισμών/πολυμέσων και υποκριτική. Απονέμεται επίσης βραβείο συνολικής προσφοράς.

Βραβεύονται οι άνθρωποι που, μέσα από την τέχνη, προσφέρουν στους συμπατριώτες τους απλόχερα γνώση, αισθητική καλλιέργεια, μόρφωση και ψυχαγωγία. Για την απονομή των βραβείων συστήνεται ανεξάρτητη κριτική επιτροπή. Μέχρι τις μέρες μας έχουν τιμηθεί κορυφαίοι καλλιτέχνες του θεάτρου.