Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κύπριος λόγιος που διέπρεψε στην Κωνσταντινούπολη όπου για πολλά χρόνια διετέλεσε δάσκαλος και σχολάρχης του σπουδαίου πνευματικού ιδρύματος, της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Γεννήθηκε στην Κύπρο (όλες οι πηγές τον αναφέρουν ως Ηλίαν Κύπριον) και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη. Οι ακριβείς χρονολογίες τόσο της γέννησης όσο και του θανάτου του δεν είναι γνωστές. Γεννήθηκε (άγνωστο σε ποιο μέρος της Κύπρου) μεταξύ 1710 και 1720 και πέθανε μετά το 1787 οπότε κι αναφέρεται ότι είχε παραιτηθεί από τη Σχολή. Πιθανότατα διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στην Κύπρο και σε νεαρή ηλικία πήγε στην Κωνσταντινούπολη όπου φοίτησε στην Πατριαρχική Ακαδημία με δάσκαλό του τον Νικόλαο Κριτία. Από το 1769 άρχισε να διδάσκει φιλολογικά μαθήματα στην Ακαδημία, μετά την αποχώρηση του Κυπρίου Γερασίμου, του μετέπειτα πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (1794 - 1797) που είχε διατελέσει και σχολάρχης. Μαζί με τον Ηλία είχε διοριστεί ως υπεύθυνος της Σχολής ο ιερομόναχος Χρύσανθος ο Αιτωλός, αδελφός του Κοσμά Αιτωλού. Ο Χρύσανθος διηύθυνε τη Σχολή για 5 χρόνια με συνεργάτη του τον Ηλία και απεχώρησε για να καταφύγει κρυφά στη Νάξο, ίσως φοβούμενος αντίποινα των Τούρκων κατά του ιδίου εξαιτίας της επαναστατικής δραστηριότητας του αδελφού του Κοσμά. Μετά τη φυγή του Χρύσανθου, τη διεύθυνση της Σχολής ανέλαβε ο Ηλίας το 1774 και στη θέση αυτή υπηρέτησε μέχρι το 1778, οπότε στη θέση του σχολάρχη διορίστηκε ο κληρικός Σέργιος Μακραίος.

Το 1784 ο Ηλίας επανήλθε στη Σχολή ως δάσκαλος και υπεύθυνος του γραμματικού της τμήματος, και υπηρέτησε για άλλα 3 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 1787, οπότε και απεσύρθη λόγω γήρατος. Φαίνεται ότι παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη και μετά το 1787 κι έπαιρνε επίδομα από το πατριαρχείο, η δε Σχολή κατέβαλλε το ενοίκιο του σπιτιού στο οποίο διέμενε μέχρι του θανάτου του.

Ο Ηλίας δεν έχει γράψει οποιοδήποτε σύγγραμμα, σώζονται όμως μερικές ανέκδοτες επιστολές του μέσα από τις οποίες διαγράφεται και μέρος της διδασκαλίας του. Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κωνστάντιος Α' ο από Σιναίου, που υπήρξε μαθητής του Ηλία στη Σχολή, τον χαρακτηρίζει ως δεινόν περί τήν τεχνολογίαν (=τέχνη του λόγου) και τήν τῶν μετοχῶν ἀνάλυσιν, δηλαδή ικανότατο φιλόλογο. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η προσφορά του Ηλία κατά τα 5 χρόνια της σχολαρχίας του (1774 -1778), οπότε όχι μόνο διηύθυνε τη Μεγάλη Σχολή αλλά, εξαιτίας και της φυγής του Χρύσανθου, είχε παραμείνει και ο μόνος της δάσκαλος.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια