Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λόγιος. Γεννήθηκε το 1898 στην Πάφο και πέθανε το 1973. Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Middle Temple του Λονδίνου. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επέστρεψε στην Κύπρο κι εγκαταστάθηκε στη Λεμεσό όπου κι ασκούσε το επάγγελμα του δικηγόρου.

Γόνος αστικής οικογένειας, ανιψιός μάλιστα από την μητέρα του Κλειώ, του μεγαλέμπορου και μεγαλοαστού της Λεμεσού Ν. Π. Λανίτη, από τα νεανικά του κιόλας  χρόνια, σπουδάζοντας στη Αθήνα νομικά γαλουχήθηκε στις νέες τότε σοσιαλιστικές ιδέες μεταφέροντας τες έτσι και στη Λεμεσό ως ο κατ’ εξοχήν όπως είπαμε θεωρητικός του σοσιαλιστικού κινήματος της Κύπρου. Πρωτοστάτησε παράλληλα στη δημιουργία των διαφόρων συνδικαλιστικών οργανώσεων πολλών εργατικών τάξεων θέτοντας έτσι και το σπέρμα της δημιουργίας, στη Λεμεσό και πάλιν, τόσο του συνδικαλιστικού κινήματος της Κύπρου όσο και του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου το 1926.

Ταυτόχρονα αναμείχθηκε ενεργά στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της Λεμεσού. Διετέλεσε συνδιευθυντής της ΚΕΟ και σύμβουλος αρκετών άλλων εταιρειών. Μέλος του Συμβουλευτικού Συμβουλίου Κύπρου (1942 - 47) και μέλος της σχολικής εφορείας Λεμεσού, της επιτροπής αρχαιοτήτων της ίδιας πόλης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Λαϊκής Τράπεζας και από τους πρωτοπόρους στη διοργάνωση των εκδηλώσεων του καρναβαλιού της Λεμεσού.

Έγραψε διάφορες μελέτες που δημοσίευσε κατά καιρούς σε εφημερίδες της Λεμεσού (Ἀλήθεια, Σάλπιγξ) και άλλες εφημερίδες και περιοδικά (Κυπριακά Γράμματα), καθώς και σε έντυπα της Αθήνας και της Αλεξάνδρειας (Νουμᾶς, Ἀλεξανδρινά Γράμματα). Δημοσίευσε επίσης κριτικές. Χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Φαέθων». Υπήρξε από τους πρώτους Κυπρίους μελετητές του Παλαμικού έργου.

Ο δημοτικιστής

Ο Γ. Ηλιάδης υπήρξε εξέχουσα φυσιογνωμία του δημοτικιστικού κινήματος της Κύπρου που ξεκίνησε από τη Λεμεσό την δεκαετία του ’10. Ηγείται και ως ενας από τους θεωρητικούς της ομάδας εκείνης -που ξεκίνησε και πάλι από τη Λεμεσό- των διανοούμενων και αστών της πόλης για διάδοση των πρώτων σοσιαλιστικών ιδεών στο νησί. Μαζί του ο δημοσιογράφος και εκδότης Πάνος Φασουλιώτης, ο  λογοτέχνης Νίκος Νικολαΐδης, ο γιατρός και θεωρητικός του σοσιαλισμού Νίκος Γιαβόπουλος  ο Χριστόδουλος Χριστοδουλίδης o Λεωνίδας  Στρίγκος ( μετέπειτα και υπουργός «των βουνών» κατά την αντίσταση εναντίον των γερμανών και στον εμφύλιο στην Ελλάδα) και πολλοί άλλοι.

Από την ομάδα αυτή ξεπετάγεται, δυναμικά και ρηξικέλευθα και η λογοτεχνική εκείνη ομάδα η

επονομαζόμενη «Των Δώδεκα», που εκδίδει στην δημοτική, πράγμα πανελλήνια πρωτοποριακό, το επαναστατικό για την εποχή του λογοτεχνικό περιοδικό «Αβγή» με πρωτεργάτες τον Αντώνη Ιντιάνο, τον Γλαύκο Αλιθέρση, τον Νίκο Νικολαΐδη, τον Αιμίλιο Χουρμούζιο τον ποιητή Γιάννη Λέφκη  και άλλους.

Με βάση αρχειακή έρευνα του μελετητή της Λεμεσού Τίτου Κολώτα,  στις 16 Απριλίου 1923  η εφημερίδα «Αλήθεια» της Λεμεσού είχε εκτενές ρεπορτάζ από μια διάλεξη του Γιάγκου Ηλιάδη.

Εγραφε:

«Με πυκνόν πάντοτε ακροατήριον εξακολουθούν ανελλιπώς κατά Κυριακήν  αι «Φιλολογικαί Διαλέξεις».Το βήμα κατείχε την περασμένην Κυριακήν ο νεαρός δικηγόρος κ. Γιάγκος Ηλιάδης ο οποίος ωμίλησε περί της «Κοινωνικής εξελίξεως της Τέχνης» υποστηρίξας την συζητουμένην θεωρίαν ότι γενικά η Τέχνη υφίσταται την επίδρασιν της αεννάου συγκρούσεως των κοινωνικών τάξεων και των οικονομικών όρων της ζωής. Υποστήριξε δηλ. ο ρήτωρ με πολλήν άλλως εμβρίθειαν και βαθυτάτην γνώσιν του θέματος την Μαρξικήν θεωρίαν, η οποία θέλει τους ποιητάς, τους συγγραφείς, τους ζωγράφους, τους ανθρώπους εν γένει  του Πνεύματος ως ενσυνείδητα όργανα των ρευμάτων της εποχής των και ως δημιουργήματα της εκάστοτε τάσεως των συγκρουομένων αστικών, φεουδαρχικών, βιομηχανικών και εργατικών τάξεων".

Το δημοσίευμα που ακολουθεί δίνει μια ιδέα της συμβολής του Γιάγκου Ηλιάδη σε όσα σε μεγάλη συντομία αναφέραμε:

"Μετά την ανάπτυξιν του κυρίου θέματος ο Ομιλητής ανέλυσε το ποιητικόν έργον του Λάμπρου Πορφύρα και απήγγειλε μερικά των ποιημάτων του τρυφερού Ποιητού".

Την προσεχή Κυριακή θα ομιλήση ο κ. Ν. Κλ. Λανίτης «περί της επιδράσεως του αρχαίου πνεύματος επί των νεωτέρων θρησκευτικών αντιλήψεων, θρύλων και παραδόσεων».

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Λεμεσός και Ιστορία