Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ένα περίπου χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του χωριού Αγία Μαρίνα της Σκυλλούρας, στο κατεχόμενο από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής τμήμα της Κύπρου, βρίσκεται το εγκαταλειμμένο μαρωνίτικο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Δίπλα στο μισοερειπωμένο σήμερα μοναστήρι και την εκκλησία του, που είναι κτίσμα πιθανώς του 18ου-19ου αιώνα, κτίστηκε πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής, γύρω στα 1928, νεότερη μαρωνίτικη εκκλησία αφιερωμένη πάλι στον προφήτη Ηλία.

Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία βρίσκεται σε ωραία τοποθεσία, στην πλαγιά λόφου που προσφέρει απρόσκοπτη θέα στην πεδιάδα στα βόρεια και δυτικά. Ψηλότερα, στην κορυφή του λόφου, κτίστηκε δεύτερο μοναστηριακό οικοδόμημα, που λειτούργησε από το 1940 μέχρι και το 1974 οπότε βομβαρδίστηκε από τουρκικά αεροπλάνα κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής τον Αύγουστο και υπέστη πολύ μεγάλες καταστροφές.

Το αρχικό μοναστήρι, χαμηλότερα, είχε ιδρυθεί, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, το 1752. Στον χώρο υπήρχε κάποτε παλαιός οικισμός που, κατά την τοπική παράδοση, ονομαζόταν Μετόχι. Η περιοχή, συνεπώς, πιθανό να υπήρξε μετόχι ενός πολύ παλαιότερου μοναστηριού. Πάντως αναφέρεται και η ύπαρξη παλαιού μαρωνίτικου χωριού που ονομαζόταν ακριβώς Μετόχι. Αναφέρεται τούτο κατά το έτος 1596 από τον Ιησουίτη επισκέπτη Girolamo Dandini, ο οποίος, κατ’ εντολή του πάπα Κλήμεντος Ζ΄, είχε έλθει τότε στην Κύπρο για να μελετήσει την όλη κατάσταση των Μαρωνιτών στο νησί. Το Μετόχι ήταν ένα των 19 χωριών της Κύπρου στα οποία ο επισκέπτης είχε βρει εγκαταστημένους Μαρωνίτες. Είναι άγνωστο πότε και γιατί το χωριό αυτό εγκαταλείφθηκε. Πιθανότατα, μετά την καταστροφή και εγκατάλειψη του χωριού να παρέμεινε στον χώρο μόνο η εκκλησία του, η οποία και εξελίχθηκε αργότερα στο μοναστήρι το αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία.

Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία ήταν ένα ωραίο, μεγάλο και εντυπωσιακό οικοδομικό συγκρότημα που ερειπώθηκε. Ωστόσο στέκει ο ναός, τον οποίο η μαρωνίτικη κοινότητα έχει επιδιορθώσει το 2009. Ο ναός είναι μονόκλιτος και καμαροσκέπαστος. Έχει μία ωραία δυτική πρόσοψη με ένα πετρόκτιστο καμπαναριό. Υπήρχε και δεύτερο καμπαναριό που ενωνόταν με το πρώτο με πετρόκτιστη καμάρα, το οποίο δεν υπάρχει σήμερα. Η είσοδος στο ναό βρίσκεται στον δυτικό τοίχο και χαρακτηρίζεται από ωραία σκαλιστή διακόσμηση.

Μεγάλη διώροφη πετρόκτιστη πτέρυγα εκτείνεται από τον βόρειο τοίχο του ναού και προς τα βόρεια. Δύο μεγάλες καμαρωτές είσοδοι υπήρχαν στην πτέρυγα αυτή, που ήταν και οι είσοδοι στο μοναστήρι. Στα νότια του ναού εκτείνονταν άλλα βοηθητικά οικοδομήματα, όπως φούρνος, μαγειρείο και αποθηκευτικοί χώροι. Στην ανατολική πλευρά υπήρχε μεγάλη εσωτερική αυλή με κήπο και άλλα βοηθητικά κτίρια. Όλα, εκτός του ναού, βρίσκονται σε κατάσταση ερήμωσης. Μερικά των υποστατικών του μοναστηριού χρησιμοποιούνται από τους Τούρκους ως μάντρα προβάτων.