Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λέγεται και ζαλάτζ'ιν ή και αζουλάτζ'ιν ή και ζιλίτζ'ιν (το), καθώς και σουβάς (ο). Επιστημονική ονομασία: Bosea cypria. Οικογένεια: Αμαραντωδών (Amaranthaceae).

Σημαντικό φυτό, ενδημικό της Κύπρου. Είναι από τα σπανιότερα φυτά στον κόσμο, αφού υπάρχουν παγκοσμίως μόνο τρία σπάνια είδη, εκ των οποίων το ένα απαντάται μόνο στην Κύπρο, το δεύτερο στις Κανάριες νήσους και το τρίτο στο Θιβέτ.

Πρόκειται για θαμνώδες πολυετές αειθαλές φυτό με πλούσιο φύλλωμα έντονου πράσινου χρώματος. Τα φύλλα του μοιάζουν με εκείνα της μερσινιάς (Myrtus communis). Δίνει άνθη πολλά μαζί, μικρά και κάτασπρα, κι ανθίζει μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου. Οι καρποί του φυτού είναι επίσης μικροί, στρογγυλοί, σε τσαμπιά, κι έχουν έντονο κόκκινο χρώμα, αποτελούν δε θαυμάσια τροφή για τα άγρια πουλιά (όπως τα αμπελοπούλια, τις τζίκλες κ.α.), όταν ωριμάσουν τον Σεπτέμβριο, δηλαδή ακριβώς την εποχή που πολλά πουλιά περνούν από την Κύπρο κατά τη φθινοπωρινή τους μετανάστευση.

Είναι φυτό αναρριχώμενο και κατάλληλο ως φρακτικό όταν βρει κατάλληλα μέρη για να στηριχθεί (πετρόδομες, παλαιούς μισογκρεμισμένους  τοίχους,   ανώμαλους κρημνούς, ή ακόμη και περιφράξεις). Στην Καρπασία, όπου αφθονεί, είναι γνωστό και με την ονομασία σουβάς (=ασβεστοκονίαμα) επειδή την εποχή που ανθίζει τα άφθονα κάτασπρα άνθη του κάνουν τις πετρόδομες και τους παλαιούς τοίχους όπου αναρριχάται να φαίνονται σαν φρεσκοσοβαντισμένοι.

Οι τρυφεροί βλαστοί του φυτού τρώγονται από τα ζώα και κυρίως τα αιγοπρόβατα. Σε μερικές περιοχές της Κύπρου τους τρυφερούς βλαστούς της ζουλατζ'ιάς συνήθιζαν να τους τρώνε και οι άνθρωποι, ως ορεκτικό, συσκευάζοντάς τους σε αλάρμη ή σε ξίδι (όπως και τις «μούττες» της τρεμιθκιάς).

Η ζουλατζ'ιά αυτοφύεται σε ξηρά πετρώδη εδάφη, σε γκρεμούς, παλαιούς τοίχους κλπ., σε υψόμετρο από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και 610 μέτρα περίπου. Απαντάται στη χερσόνησο της Καρπασίας, σ' ολόκληρη σχεδόν τη βόρεια πλευρά της οροσειράς του Πενταδάκτυλου (Λάπηθος μέχρι Κερύνεια, Άγιο Επίκτητο, Άγιο Αμβρόσιο, Ακανθού κ.α.), στις περιοχές Χαλεύκας, Καζάφανι, Αγίου Ιλαρίωνος, Λιβερών, στην Πάφο, στην Δρούσεια, στον Ακάμα (Λουτρά της Αφροδίτης), στην Πέγεια, κοντά στην Αμμόχωστο, στη Σωτήρα κ.α. Μάλιστα κατά τα τελευταία χρόνια το φυτό άρχισε να καλλιεργείται και σε κήπους (στη Λευκωσία και αλλού) ως καλλωπιστικό, αφού αναπαράγεται σε φυτώρια του Τμήματος Δασών.

Από ειδικούς βοτανολόγους θεωρείται ως ένα από τα αρχαιότερα είδη της χλωρίδας της Κύπρου.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια