Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Από τα παλαιότερα και πιο δραστήρια στελέχη της Κυπριακής Αριστεράς, γενικός γραμματέας της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ) για σαράντα χρόνια, βουλευτής του Ανορθωτικού Κόμματος Εργαζομένου Λαού (ΑΚΕΛ). Γεννήθηκε στους Αγίους Ομολογητές  στις 12 Μαϊου 1919. Φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο μέχρι την τετάρτη τάξη.

Συνδικαλιστής

Μπήκε νωρίς στη βιοπάλη και από ηλικίας 17 μόλις χρόνων άρχισε να ενδιαφέρεται για το συνδικαλιστικό κίνημα, στο οποίο αναμείχθηκε ενεργά. Ήταν τα δύσκολα χρόνια που ο συνδικαλισμός προσπαθούσε να οργανωθεί μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Σε ηλικία 21 χρόνων ο Ανδρέας Ζιαρτίδης εξελέγη μέλος της Επιτροπής του Συνδέσμου Ιδιωτικών υπαλλήλων και ένα χρόνο αργότερα μέλος της Γραμματείας του Επαρχιακού Συμβουλίου των Συντεχνιών Λευκωσίας. Αργότερα εξελέγη μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής (ΠΣΕ), προδρόμου της ΠΕΟ και το 1943 γενικός γραμματέας της Επιτροπής. Τον Ιανουάριο του 1946 η ΠΣΕ διαλύθηκε από τις βρετανικές αποικιοκρατικές αρχές ως παράνομη οργάνωση και όλα τα μέλη του Συμβουλίου της φυλακίστηκαν. Μετά την αποφυλάκισή του εξελέγη γενικός γραμματέας της ΠΕΟ, η οποία ιδρύθηκε στη θέση της ΠΣΕ που διαλύθηκε. Τη θέση του γενικού γραμματέα της ΠΕΟ κατείχε μέχρι το 1987, οπότε παραιτήθηκε από τη θέση του γενικού γραμματέα της ΠΕΟ, θέση την οποία κατείχε από την ίδρυσή της το 1946. Διάδοχος του στη θέση αυτή εξελέγη ο Παύλος Δίγκλης (Παγκύπριο Συνέδριο της ΠΕΟ του Νοεμβρίου του 1987).

Ταυτόχρονα ο Ανδρέας Ζιαρτίδης ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος της ΠΕΟ.

 Παράλληλα ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση σε διεθνές επίπεδο και το 1945 μετέβη στο Λονδίνο και συμμετείχε στο ιδρυτικό συνέδριο της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ). Εξελέγη μέλος του Γενικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΠΣΟ. Πήρε επίσης μέρος στο συνέδριο της Μεικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής του Λονδίνου το 1959, καθώς και σε πολλά άλλα διεθνή συνδικαλιστικά συνέδρια. To 1960 εξελέγη βουλευτής Λάρνακας του ΑΚΕΛ και επανεξελέγη το 1970, το 1976, το 1981 και το 1985. Διετέλεσε πρόεδρος και μέλος διαφόρων κοινοβουλευτικών επιτροπών.

ΑΚΕΛ

Ο Ανδρέας Ζιαρτίδης υπήρξε μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Ανορθωτικού Κόμματος Εργαζομένου Λαού (ΑΚΕΛ).

 Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα για συνδικαλιστικά, πολιτικά, κοινωνικά κ.ά. θέματα σε εφημερίδες και περιοδικά, τόσο της Κύπρου όσο και του εξωτερικού. Το 1980 εξεδόθη στη Λευκωσία το βιβλίο «Ομιλίες, Διαλέξεις, Δηλώσεις» του Ανδρέα Ζιαρτίδη (Α' τόμος).

Ο Ανδρέας Ζιαρτίδης είχε για πολλά χρόνια ενεργό και πρωταγωνιστική ανάμειξη στα πολιτικά πράγματα της Κύπρου, ως ένας από τους ηγέτες και κύριους εκφραστές της κυπριακής Αριστεράς. Μεταξύ άλλων, κατά το 1947-48 μετείχε των εργασιών της διασκεπτικής συνέλευσης που είχαν συγκαλέσει οι Βρεττανοί στη Λευκωσία με σκοπό την επεξεργασία και εφαρμογή στην Κύπρο (τότε βρεττανική αποικία) ενός φιλελεύθερου συντάγματος που θα οδηγούσε σε καθεστώς αυτοκυβέρνησης. Η συμμετοχή της Αριστεράς στη διασκεπτική ήταν σύμφωνη με την υιοθετημένη απ' αυτήν γραμμή της αυτοκυβέρνησης - ένωσης.

Γραμμή από το ΚΚΕ

Την ίδια εποχή, εκρίθη αναγκαίο από το ΑΚΕΛ να ζητηθεί η καθοδηγητική άποψη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και 2μελής αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από τους Φιφή Ιωάννου και Ανδρέα Ζιαρτίδη πήγε στην Ελλάδα και είχε συνομιλίες με τον τότε γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη που βρισκόταν στο βουνό. Ο Ζαχαριάδης επέβαλε στην κυπριακή Αριστερά νέα γραμμή στο Κυπριακό, που ταυτιζόταν με εκείνη της αδιάλλακτης κυπριακής Δεξιάς για ένωση και μόνο ένωση. Η σημαντική αυτή στροφή του ΑΚΕΛ, που είχε τότε παραδεχθεί λάθη, είχε κάνει αυτοκριτική και είχε αλλάξει ηγεσία, πέρασε στο κόμμα κυρίως δια του Ζιαρτίδη, που από τότε αύξησε σημαντικά τα ερείσματα του στην Αριστερά.  Τον Φεβρουάριο του 1959, ο Ανδρέας Ζιαρτίδης βρισκόταν μεταξύ των μελών της ευρείας αντιπροσωπείας Ελλήνων Κυπρίων που πήγαν στο Λονδίνο προκειμένου να συμβουλεύσουν τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο γύρω από το σοβαρότατο θέμα της αποδοχής ή μη των συμφωνιών της Ζυρίχης, δια των οποίων η Κύπρος θα γινόταν ανεξάρτητο κράτος. Ο Ζιαρτίδης, όπως και οι άλλοι εκπρόσωποι της Αριστεράς, είχαν τότε ταχθεί κατά της αποδοχής των συμφωνιών αλλά αποτελούσαν τη μειοψηφία μεταξύ εκείνων που είχαν κληθεί να εκφέρουν γνώμη. Μετά την αποδοχή εκ μέρους του αρχιεπισκόπου των συμφωνιών, η κυπριακή Αριστερά ετάχθη αρχικά κατά του αρχιεπισκόπου Μακαρίου που πολιτικά πολεμήθηκε και από τον Ζιαρτίδη. Αργότερα όμως η Αριστερά συνεργάστηκε μαζί του στα πλαίσια της καλύτερης οικοδόμησης του νέου κράτους και στα χρόνια που ακολούθησαν, ο ίδιος ο Ζιαρτίδης διαδραμάτισε και πολιτικό και κοινωνικό ρόλο, τόσο ως βουλευτής και ανώτατο στέλεχος του ΑΚΕΛ, όσο και ως ηγέτης της ΠΕΟ. (Βλέπε άρθρο του Πάυλου Δίγκλη για Ζιαρτίδη"

Διαγραφή 

Τόσο ο Ανδρέας Ζαρτίδης όσο και ο Παύλος Δίγκλης μαζί με άλλα στελέχη  απεχώρησαν από τις τάξεις του ΑΚΕΛ μαζί με άλλους και ίδρυσαν στις αρχές του 1990 το ΑΔΗΣΟΚ (= Ανανεωτικό Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κίνημα).

Συνέντευξη Ανδρέα Ζιαρτίδη: Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

  Λόγω των έντονων διαφωνιών τους,  οι Ζιαρτίδης και Δίγκλης αναγκάστηκαν να φύγουν κι από την ηγεσία της ΠΕΟ.

Η κρίση ξέσπασε, όπως και στα υπόλοιπα κουμμουνιστικά κινήματα σε ολόκληρο τον κόσμο επί προεδρίας του Εζεκία Παπαϊωάννου, και κόστισε την αποχώρηση από το κόμμα πέντε βουλευτών, μεταξύ των οποίων οι Ανδρέας Ζιαρτίδης, Παύλος Δίγκλης, Ντίνος Κωνσταντίνου, Ανδρέας Φάντης και Μιχάλης Παπαπέτρου. Επίκεντρο της διαφωνίας ήταν, η αγωνιώδης έκκληση των πέντε για την ανάγκη ανανέωσης της παραδοσιακής Αριστεράς στο πνεύμα της περεστρόικα και της νέας σκέψης. Σε μια ομιλία του, ο Παύλος Δίγκλης κάλεσε το κόμμα να αναθεωρήσει τη θέση του για την εισβολή στη Τσεχοσλοβακία το 1968 και να προχωρήσει σε ουσιαστική ανανέωση. Ακολούθησαν οι διαγραφές των Ζιαρτίδη και Φάντη από το Πολιτικό Γραφείο του κόμματος, οι οποίες οδήγησαν στην έξοδο και τους υπόλοιπους τρεις, αλλά και άλλα στελέχη.

Μετά την αποχώρησή τους από το ΑΚΕΛ, οι πέντε βουλευτές ίδρυσαν το Ανανεωτικό Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κίνημα, με πρόεδρο τον Δίγκλη και δεύτερο πρόεδρο τον Μιχάλη Παπαπέτρου. Το 1996, το ΑΔΗΣΟΚ συγχωνεύθηκε με το Κίνημα Ελευθέρων Δημοκρατών.

Βλέπε: Το ΑΚΕΛ τιμά Ζιαρτίδη

Ο Ανδρέας Ζιαρτίδης πέθανε στις 3 Ιουνίου 1997.

Το αρχείο Ζιαρτίδη 

Στις 10 Μαρτίου 2022 η οικογένεια Ζιαρτίδη παρέδωσε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, ψηφιοποιημένο το αρχείο Ζιαρτίδη.

Το αρχείο αυτό περιλαμβάνει: 

Πέρα από τα γνωστά, δημοσιευμένα και συζητημένα ήδη άρθρα και παρεμβάσεις του ιστορικού στελέχους της Αριστεράς, ο ερευνητής θα διαβάσει ακόμα πολλά και σημαντικά, άγνωστα στο ευρύ κοινό. Αδημοσίευτες μέχρι τώρα παρεμβάσεις του στα σώματα του ΑΚΕΛ και της ΠΕΟ, όπως:

• Η θέση του Ανδρέα Ζιαρτίδη για αποδοχή της γεωγραφικής ομοσπονδίας για λύση του Κυπριακού, που έγινε τον Νοέμβριο του 1974.
• Η τοποθέτησή του για το αμερικανό -βρετανικό -καναδικό σχέδιο λύσης του Κυπριακού. Πρόκειται για μία ανάλυση 14 σελίδων, και σύμφωνα με την εκτίμηση του Α. Ζιαρτίδη, η πλευρά μας έπρεπε να απευθυνθεί στον ΓΓ του ΟΗΕ με την κριτική της θέση, αλλά αν την καλούσε σε συνάντηση να πάει. Ήταν Νοέμβριος του 1978. «Το ΑΚΕΛ, ενώ παρουσιάστηκε θετικό στο σχέδιο αυτό, με παρέμβαση του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης, άλλαξε τη θέση του σε αρνητική. Κι εδώ είναι η διαφορά προσέγγισης του Α. Ζιαρτίδη, ο οποίος ασκεί κριτική στο ΑΚΕΛ. Συμβουλή να πάρει από τους συντρόφους του το ΑΚΕΛ, αλλά η απόφαση έπρεπε να ληφθεί τοπικά». Την θέση αυτή του ιστορικού στελέχους, με επιχειρήματα και βαθιά ανάλυση θα τη βρει κανείς στο αρχείο αυτό.
• Υποστήριξη Σπύρου Κυπριανού για δεύτερη θητεία στην προεδρία της Δημοκρατίας. Ο Α. Ζιαρτίδης ασκεί κριτική στο ΑΚΕΛ γιατί δεν παρουσίασε και άλλη εναλλακτική πρόταση. Ωστόσο, παρά τη διαφωνία του ήταν εκ των συγγραφέων του Μίνιμουμ Προγράμματος ΑΚΕΛ – ΔΗΚΟ.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια