Ζήνων ο Κύπριος
Φημισμένος γιατρός των μέσων του 4ου μ.Χ. αιώνα. Δεν είναι γνωστό από ποιο ακριβώς μέρος της Κύπρου καταγόταν. Ο Ευνάπιος (στο έργο του Βίοι) τον αναφέρει ως Ζήνωνα Κύπριον και τον περιγράφει ως εξαιρετικά έμπειρο τόσο στην εξάσκηση της ιατρικής όσο και στη διδασκαλία της.
(Βλέπε: Αρχαία ιατρική στην Κύπρο)
Ο Ζήνων έζησε κι έδρασε στην Αλεξάνδρεια, όπου κατείχε το αξίωμα του αρχιάτρου και όπου ίδρυσε ιατρική σχολή που απέκτησε μεγάλη φήμη και από την οποία απεφοίτησαν ονομαστοί μαθητές του Ζήνωνος. Μεταξύ αυτών, ο Ευνάπιος αναφέρει μερικούς: τον Μάγνο από την Αντιόχεια, τον Ορειβάσιο από την Πέργαμο και τον Ιωνικό από τις Σάρδεις.
Από μια επιστολή του βυζαντινού αυτοκράτορα και συγγραφέα, Ιουλιανού Φλάβιου Κλαύδιου
προς τον Ζήνωνα, που σώθηκε σε χειρόγραφο στη Χάλκη, προκύπτει ότι ο Ζήνων είχε έλθει σε ρήξη με τον Αρειανό επίσκοπο Γεώργιο, με αποτέλεσμα να εξοριστεί από την Αλεξάνδρεια, άγνωστο πότε και για πόσον καιρό. Συνάγεται όμως ότι ο Ζήνων κατόρθωσε να επιστρέψει στην Αλεξάνδρεια το 361 μ.Χ. και ν' αποκατασταθεί στο αξίωμα του αρχιάτρου. Με την ευκαιρία αυτή, ο Ιουλιανός γράφει στο Ζήνωνα, λέγοντάς του μεταξύ άλλων πως οι Αλεξανδρινοί θα πρέπει να χρωστούν χάρη επειδή πήραν πίσω το Ζήνωνα, ο δε Ζήνων θα πρέπει να χρωστά χάρη επειδή πήρε πίσω την Αλεξάνδρεια.
Ο Ιουλιανός ταυτόχρονα τονίζει το επιστημονικό ήθος, την καλοσύνη και την εγκράτεια του Κυπρίου γιατρού, που ήταν σύμφωνα με την τέχνη του. Τονίζει επίσης και επαινεί την προσφορά του ως δασκάλου της ιατρικής, γράφοντάς του χαρακτηριστικά: «ό,τι είναι οι γιατροί στους πολλούς είσαι εσύ για τους γιατρούς». Προσθέτει, τέλος, ότι η ακύρωση της άδικης εξορίας του Ζήνωνος από τον αυτοκράτορα θα έκαμνε και τους Αλεξανδρινούς να τον ευγνωμονούν που τους έδωσε πίσω τον Ζήνωνα, αλλά και τον Ζήνωνα να του χρωστά χάρη γιατί του ξανάδωσε την Αλεξάνδρεια. (Βλέπε: Φυτά με φαρμακευτικές ιδιότητες στην Κύπρο).
Απόσπασμα από το έργο του Ευνάπιου για τον Ζήνωνα
« Ιατροί δε κατά τούτους τους χρόνους άκμαζαν και ο Ζήνων ο Κύπριος, που ίδρυσε
και σχολή διδασκαλίας πολυύμνητη (έζησε όμως ένα μέρος της ζωής του στα
χρόνια του Ιουλιανού του σοφιστή, ήταν δηλαδή εν μέρει σύγχρονος, αλλά νεότερος
του), και μετά από εκείνον , κατά τους χρόνους του Προαιρέσιου, οι διάδοχοι του
Ζήνωνα. Είχε δε εξασκηθεί ο Ζήνων τόσο στη ρητορική, όσο και στην πρακτική της
ιατρικής. Από τους ονομαστούς πάλι μαθητές του άλλοι μεν κράτησαν το ένα από
τα δύο, μοιράζοντας μεταξύ τους ότι έμαθαν απ΄ αυτόν, άλλοι δε και τα δύο·
διακρίνονταν όμως και ανάλογα με το τι κληρονόμησε κάποιος από την ιατρική
πρακτική και τη ρητορική.»
«Και πολλά άλλα μαρτυρούν και ότι ανήκεις στους πρώτους της ιατρικής τέχνης
και ότι έχεις σύμφωνα με την τέχνη ειλικρίνεια ήθους και σωφροσύνη βίου, τώρα
όμως προστέθηκε η κεφαλαιώδης μαρτυρία: Καίτοι απών πετυχαίνεις να στραφεί
το ενδιαφέρον της πόλεως των Αλεξανδρινών· τέτοιο κεντρί, όπως ακριβώς η
μέλισσα, έχεις αφήσει σε αυτήν, εύλογα· γιατί φαίνεται ότι ορθώς έχει λεχθεί από
τον Όμηρο το «διότι ένας γιατρός αξίζει όσο πολλοί άλλοι». Κι εσύ δεν είσαι απλώς
ένας γιατρός, αλλά και διδάσκαλος της τέχνης (αυτής) σ΄ όσους επιθυμούν, ώστε
σχεδόν ότι είναι οι γιατροί για τους πολλούς, αυτό (είσαι) εσύ για εκείνους. Δίνει δε
τέλος στην εξορία σου και η αιτία αυτή, και μάλιστα με πολλή λαμπρότητα· γιατί,
αν εξαιτίας του Γεωργίου διώχθηκες από την Αλεξάνδρεια, δεν διώχθηκες δίκαια,
και δικαιότατα θα γύριζες στην πατρίδα από την εξορία· γύρνα λοιπόν πίσω με
κάθε τιμή και έχοντας την προηγούμενη εκτίμηση και φήμη, κι εμείς ας έχουμε
κοινή την ευγνωμοσύνη και των δύο, που δίνουμε πίσω στους Αλεξανδρινούς τον
Ζήνωνα και σε σένα την Αλεξάνδρεια.»