Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μέθοδος εκτέλεσης θανατοποινιτών καταδίκων που χρησιμοποιούσαν οι Άγγλοι και που καθιερώθηκε και στην Κύπρο όταν το νησί κατακτήθηκε από τη Μεγάλη Βρετανία.

Βλέπε λήμμα: Αγγλοκρατία

Η εκτέλεση του θανατοποινίτη, που γινόταν αφού συμπληρώνονταν όλες οι διαδικασίες κι αφού αυτός έχανε και την τελευταία ευκαιρία να σώσει τη ζωή του (που ήταν η αίτηση γι’ απονομή χάρης από τον κυβερνήτη επί Αγγλοκρατίας και από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά την ανεξαρτησία), γινόταν σε ειδική αίθουσα των Κεντρικών Φυλακών, στη Λευκωσία. Στην αίθουσα αυτή υπάρχει στημένη η κρεμάλα (αγχόνη) και κάτω απ' αυτήν μια καταπακτή. Ο θανατοποινίτης ετοποθετείτο στο ξύλινο δάπεδο της καταπακτής με τα χέρια δεμένα πίσω, και με μια κουκούλα στο κεφάλι. Η θηλειά της αγχόνης ετοποθετείτο από τον δήμιο στο λαιμό του. Την εντολή εκτελέσεως έδινε ο διευθυντής των φυλακών κι ο δήμιος, κατεβάζοντας ένα μοχλό, άνοιγε την καταπακτή. Ο θάνατος του καταδίκου με τον τρόπο αυτό της εκτέλεσης ήταν σχεδόν ακαριαίος. Ένας κυβερνητικός γιατρός πιστοποιούσε τον θάνατό του.

Βλέπε λήμμα: Φυλακισμένα μνήματα

Ο απαγχονισμός είχε χρησιμοποιηθεί στην Κύπρο ως μέθοδος εκτέλεσης της θανατικής ποινής καθόλη την περίοδο της Αγγλοκρατίας. Όμως οι εκτελέσεις που έγιναν μ' αυτό τον τρόπο από τους Άγγλους και είχαν διεθνή απήχηση και αντίδραση, ήταν οι εκτελέσεις 9 αγωνιστών της ΕΟΚΑ, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα. Είχαν τότε εκτελεστεί:

1. Ανδρέας Δημητρίου, 23 χρόνων, από τον Άγιο Μάμα, στις 10 Μαϊου 1956.
2. Μιχαήλ Καραολής, 22 χρόνων, από το Παλαιχώρι, στις 10 Μαϊου 1956.
3. Ανδρέας Ζάκος, 24 χρόνων, από τη Λεύκα, στις 9 Αυγούστου 1956.
4. Χαρίλαος Μιχαήλ, 23 χρόνων, από τη Γαληνή, στις 9 Αυγούστου 1956.
5. Ιάκωβος Πατάτσος, 22 χρόνων, από τη Λευκωσία, στις 9 Αυγούστου 1956.
6. Μιχαήλ Κουτσόφτας, 25 χρόνων, από το Παλιομέτοχο, στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
7. Στέλιος Μαυρομμάτης, 23 χρόνων, από τον Λάρνακα Λαπήθου, στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
8. Ανδρέας Παναγίδης, 25 χρόνων,  από το Παλιομέτοχο, στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
9. Ευαγόρας Παλληκαρίδης, 18 χρόνων, από τη Τσάδα, στις 14 Μαρτίου 1957.

Μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος, ο απαγχονισμός παρέμεινε ως ο τρόπος εκτέλεσης καταδίκων, αλλά η αγχόνη των Κεντρικών Φυλακών της Λευκωσίας λειτούργησε μόνο μια φορά, τα ξημερώματα της 13 Ιουνίου 1962. Εκτελέστηκαν τρεις εγκληματίες που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο για δολοφονίες που είχαν διαπράξει. Ήταν οι Χαράλαμπος Ζαχαρία από τη Λόφου, Λαζαρής Δημητρίου από τη Δορά και Μιχαήλ Χειλέτικος από τον Άγιο Αμβρόσιο. Στα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα, αν και διάφορα πρόσωπα είχαν καταδικαστεί σε θάνατο, ωστόσο η αγχόνη δεν λειτούργησε γιατί τους δινόταν προεδρική χάρη. Η θανατική ποινή έχει καταργηθεί στην Κύπρο και η αγχόνη παρέμεινε άχρηστη.

Ο απαγχονισμός ήταν κι ένας από τους τρόπους εκτέλεσης κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αν και προσφιλέστεροι τρόποι ήταν ο αποκεφαλισμός ή άλλοι, πιο οδυνηροί για το θύμα, όπως το παλούκωμα. Με απαγχονισμό εκτελέστηκε στη Λευκωσία από τους Τούρκους, στις 9 Ιουλίου 1821, ο εθνομάρτυρας αρχιεπίσκοπος Κυπριανός.

Τέλος, πρέπει ν' αναφερθεί ότι ο απαγχονισμός χρησιμοποιήθηκε για εκτελέσεις και κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, σύμφωνα προς μαρτυρίες της εποχής. Του απαγχονισμού προηγούνταν συνήθως οδυνηρά βασανιστήρια.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια