Χελιδόνι
Ιστορικές αναφορές και παράδοση
Για την αρχιτεκτονική των χελιδονιών κάνει αναφορά ο Αριστοτέλης. Ο δε Αιλιανός γράφει ότι το χελιδόνι ήταν ιερό πουλί:
... Τιμᾶται δέ ἡ χελιδών θεοῖς μυχίοις καί Ἀφροδίτῃ μυχίᾳ μέντοι καί αὕτη...
Μέχρι και σήμερα τιμάται από τον λαό το χελιδόνι, θεωρείται δε ότι ο ερχομός του στα σπίτια στα οποία φωλιάζει σημαίνει ευτυχία κι ευημερία. Πιστευόταν ακόμη ότι όποιος έτρωγε το πουλί αυτό θα ετιμωρείτο.
Το μικρό χελιδόνι λέγεται στην Κύπρο σ'ελιονούιν (το) ή και σ'ιλιονούιν. Το χελιδόνι λέγεται και σ'ελιονάτζ'ιν, κι έτσι συνήθως απαντάται σε δημοτικά ή λαϊκά ποιήματα και παροιμίες, όπως λ.χ.:
Μεν σου γελάσει το θουπίν τζ'αι το σ'ελιονάτζ'ιν
τζ' αμ' μεν κλάψει ο ζίζιρος δεν εν καλοτζ'αιράτζ'ιν.
Η΄ ακόμη:
Πέμπω σου σ'αιρετίσματα με το σ'ελιονάτζ'ιν,
εσούνι πίννεις το νερόν μα 'γιώ πίννω φαρμάτζ'ιν.
Επίσης:
Αγαπώ σε τζ' αγαπάς με, θέλεις με τζ' αι θέλω σε,
πέμπω το σ'ελιονάτζ'ιν τζ'αι μηνώ τζ'αι φέρνω σε.
Και πάλι, σε άλλο ερωτικό δίστιχο:
Σ'ελιονάτζ'ιν να γινώ, στα σ'είλη σου να κάτσω,
να σε φιλήσω μιαν τζ'αι δκυό τζ'αι πάλε να πετάσω.
Γενικά, ως ερωτικό σύμβολο, το χελιδόνι απαντάται πολύ συχνά στη λαϊκή ποίηση της Κύπρου. Είναι δε πουλί γνωστότατο από τα αρχαία χρόνια αναφερόμενο από τον Όμηρο, τον Θεόκριτο, τον Αριστοτέλη, τον Ησύχιο και άλλους συγγραφείς.