Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ζαχαριά-Zacharia. Χωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 33 χμ. βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου. Γειτονεύει με μερικά άλλα τουρκοκυπριακά χωριά, όπως το Ιστιντζ΄ιόν, τη Μελάνδρα, τη Μελάδεια, την Τριμιθούσα και τη Σαραμά.

Η Ζαχαριά είναι κτισμένη σε λοφώδη περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 500 μέτρων. Το ανάγλυφο στα δυτικά του χωριού είναι σχετικά ήπιο ενώ στα ανατολικά του, προς το δάσος της Πάφου, γίνεται απότομο. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού του Σταυρού της Ψώκας. Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι βασάλτες, οι λάβες και οι άργιλλοι, πετρώματα πάνω στα οποία αναπτύχθηκαν φαιοχώματα και  μαμώνια.

Η περιοχή του χωριού δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 640 χιλιοστόμετρα. Καλλιεργούνται κυρίως σιτηρά και ελιές. Ωστόσο υπάρχουν και ακαλλιέργητες εκτάσεις. Μέρος του δάσους της Πάφου, στα ανατολικά της Ζαχαριάς, εμπίπτει στη διοικητική της έκταση. Η σχετικά ψηλή βροχόπτωση που δέχεται το δάσος, επέτρεψε την ανάπτυξη μιας πλούσιας φυσικής βλάστησης από πεύκα, αντρουκλιές, λατζ΄ιές, ξύσταρκες, σχινιές και ποικίλα ποώδη φυτά.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το χωριό συνδέεται οδικά με σκυρόστρωτο δρόμο με το γειτονικό χωριό Μελάνδρα στα βορειοδυτικά (περί το 1 χμ.) και μέσω αυτού με το χωριό Πόλη (περί τα 13 χμ). Συνδέεται επίσης με χωματόδρομο με το γειτονικό χωριό Ιστιντζ΄ιόν, που βρίσκεται ένα μόνο χμ. στα νοτιοδυτικά του.

Η Ζαχαριά γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, το χωριό εγκαταλείφθηκε από τον πληθυσμό του, που μεταφέρθηκε στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού το 1975.

Ιστορικά στοιχεία

Η Ζαχαριά δεν βρίσκεται σημειωμένη σε μεσαιωνικούς χάρτες όπου σημειώνονται γειτονικά της χωριά όπως η Τριμιθούσα, μάλλον επειδή ήταν μικρός οικισμός. Η ονομασία όμως του χωριού, Ζαχαριά ή Ζαχαρκά, φανερώνει ότι τούτο υφίστατο τουλάχιστον από την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Πιθανότατα η ονομασία του προήλθε από το επίθετο του ιδιοκτήτη του κατά την περίοδο αυτή, που θα πρέπει να ήταν Ζακχάρια, επίθετο αρκετά συνηθισμένο, που μαρτυρείται στην Κύπρο.

Η ερμηνεία ότι το χωριό οφείλει την ονομασία του στη ζάχαρη, που κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας - Βενετοκρατίας παραγόταν σε μεγάλες ποσότητες στην Κύπρο, δεν φαίνεται να είναι ορθή αφού το χωριό δεν μαρτυρείται ως ένα των κέντρων επεξεργασίας και παραγωγής ζάχαρης.

Βλέπε λήμμα: Ζάχαρη- ζαχαροκάλαμο

Εφόσον ο οικισμός υφίστατο και πριν από την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου (1570/71), σημαίνει ότι αρχικά εκατοικείτο από Έλληνες που αργότερα είτε εκτοπίστηκαν, είτε εξισλαμίστηκαν. Τούτο αποδεικνύεται από την μη τουρκική ονομασία του χωριού, όπως και από τα ελληνικά ονόματα των περιοχών του (Άης Φώτης, Μούττη της Λατζ΄ερής [από τις λατζ΄ιές], Αρκάτζ΄ιν του Μούρμουρου κλπ.).

Μετά την αναγκαστική εγκατάλειψη του χωριού από τους Τουρκοκυπρίους κατοίκους του το 1975, η Ζαχαριά ερημώθηκε. Τα κτήματα που βρίσκονται στη διοικητική της έκταση καλλιεργούνται από Έλληνες της γύρω περιοχής.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια