Τηλλυρία
Αρχαιότητες
Στην περιοχή της Τηλλυρίας εμπίπτουν οι ιδιαίτερα σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι της περιοχής των Σόλων και του ανακτόρου στο Βουνί όπως και του Αμπελικού και της Πέτρας του Λιμνίτη. Στην Πέτρα του Λιμνίτη, νησάκι σήμερα που κάποτε ενωνόταν με την κοντινή του ακτή, είχε ανασκαφεί οικισμός που άκμασε κατά τη Νεολιθική ΙΑ περίοδο, δηλαδή μεταξύ του 7000 και του 5300 π.Χ. Ο οικισμός στου Αμπελικού χρονολογείται στη Χαλκολιθική ΙΙ περίοδο (2900 – 2500 π.Χ.), ενώ η πόλη των Σόλων είχε ακμάσει περίπου από τον 14ο π.Χ. αιώνα μέχρι και τον 7ο μ.Χ. αιώνα. Άλλος οικισμός, στην περιοχή του χωριού Γαληνή, χρονολογείται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (2500 – 1900 π.Χ.).
Στην έκταση της Τηλλυρίας είχαν ακμάσει καιάλλοι αρχαίοι οικισμοί και έχουν επισημανθεί και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι, μερικοί από τους οποίους έχουν ερευνηθεί και ανασκαφεί. Συγκεκριμένα:
*Σε περιοχή του χωριού Μανσούρα είχε ανασκαφεί στο παρελθόν χώρος όπου υπήρχαν λουτρά της Ρωμαϊκής περιόδου με δάπεδα κοσμημένα με ψηφιδωτές συνθέσεις. Στην αυτή περιοχή υπάρχουν λαξευτοί τάφοι που υποδηλώνουν νεκρόπολη, κατ’ ακολουθίαν δε κάπου κοντά θα πρέπει να είχε ακμάσει και ο οικισμός στον οποίο ανήκαν τα ρωμαϊκά λουτρά. Ο οικισμός θα πρέπει να βρισκόταν σε ακμή κατά την Κλασσική περίοδο, την Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή. Τούτο φαίνεται και από την ανασκαφή μεγάλου λαξευτού τάφου που, σύμφωνα προς τα ανασκαφικά δεδομένα, βρισκόταν σε χρήση για 6 περίπου αιώνες.
* Σε περιοχή του χωριού Λειβάδι, τοποθεσία Άγιος Φιλήμων, ανεσκάφη αγροτικό ιερό των Κλασσικών και Ελληνιστικών χρόνων. Επί των ερειπίων του ιερού είχε κτιστεί μεσαιωνικό οικοδόμημα που ίσως να ήταν μικρό μοναστήρι.
* Αγροτικό ιερό της Αρχαϊκής εποχής που άκμασε και κατά την Κλασσική και την Ελληνιστική περίοδο, εντοπίστηκε και ανεσκάφη και στην τοποθεσία «Φωτιές» του χωριού Γιαλιά. Βρέθηκε μεγάλος αριθμός πήλινων ειδωλίων.
* Πήλινα ειδώλια βρέθηκαν και σε τοποθεσίες στο χωριό Πωμός αλλά και στο Μερσινάκι, όπου επίσης υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι.
* Στην τοποθεσία «Αυλή» του χωριού Πάνω Πύργος ανεσκάφησαν τα κατάλοιπα μεσαιωνικού οικοδομήματος, που πιθανό να ήταν το διοικητικό κέντρο της όλης περιοχής κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας.
* Στον παράκτιο λόφο Τρουλλίν του Κάτω Πύργου υπάρχουν τα κατάλοιπα μικρού πύργου που είχε λειτουργήσει ως παρατηρητήριο αλλά ίσως και ως φάρος κατά τα Βυζαντινά χρόνια, μάλλον από τον 11ο αιώνα και εξής, και κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Αδιευκρίνιστες είναι, εξάλλου, οι ακριβείς τοποθεσίες στις οποίες βρίσκονταν οι μαρτυρούμενοι στην Τηλλυρία αρχαίοι οικισμοί, όπως η Αλεξανδρέττα και η Αγία Ελένη, αλλά ακόμη και πιθανώς πόλη με την ονομασία Καλλίνουσα, που θα πρέπει να είχε δώσει την ονομασία στο ακρωτήριο. Πιθανώς να ήταν ο ίδιος οικισμός που κατά τα Χριστιανικά χρόνια μετονομάστηκε σε Αγία Ελένη, οπότε μετονομάστηκε και το ακρωτήριο, το σημερινό ακρωτήριο του Πωμού.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Φώτο Γκάλερι
