Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ζανακιά- Zanakia. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 20 χμ. στα βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού. Το χωριό είναι κτισμένο σε λοφώδη περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 400 μέτρων. Το τοπίο παρουσιάζει μια κλίση προς τα νότια και είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο σύστημα του ποταμού Κούρη. Διοικητικά, η Ζανατζ'ιά αποτελεί ενιαία έκταση μαζί με το γειτονικό χωριό Σούνι.

Από γεωλογικής απόψεως, στην περιοχή όπου βρίσκεται το χωριό κυριαρχούν οι μάργες, οι κρητίδες και οι μαργαϊκές κρητίδες, πετρώματα επί των οποίων αναπτύχθηκαν ασβεστούχα ανώριμα εδάφη και εδάφη τέρρα ρόζα.

Στην περιοχή, η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται γύρω στα 500 χιλιοστόμετρα. Καλλιεργούνται τα αμπέλια (οινοποιήσιμες ποικιλίες), τα σιτηρά και τα κτηνοτροφικά φυτά. Καλλιεργούνται επίσης τα χαρούπια, λίγες ελιές και αμυγδαλιές. Η άγρια φυσική βλάστηση είναι επίσης σχετικά πλούσια. Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.

Οδικά, το χωριό συνδέεται με τον κύριο δρόμο Λεμεσού - Καντού - Μαλλιάς, που περνά στα βορειοανατολικά της Ζανατζ΄ιάς, και με το γειτονικό χωριό Σούνι (που απέχει 1,5 χμ.). Στα νοτιοδυτικά η Ζανατζ΄ιά συνδέεται με το χωριό Σωτήρα (περί τα 4 χμ).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το 1946 αναφέρεται ότι το χωριό ήταν εγκαταλειμμένο από τους κατοίκους του. Στις δυο επόμενες απογραφές (1960 και 1973), ο πληθυσμός του χωριού συνυπολογίστηκε μαζί μ' εκείνον του χωριού Σούνι. Κατά την απογραφή του 1881 (174 κάτοικοι), πιθανώς ο πληθυσμός του χωριού να είχε και πάλι συνυπολογιστεί μαζί μ' εκείνον του χωριού Σούνι, το οποίο δεν αναφέρεται στην απογραφή. Τούτο εξηγεί τον αυξημένο αριθμό των κατοίκων της Ζανατζιάς που δίνεται για το 1881. Το 2001 οι κάτοικοι της Ζανατζιάς συνυπολογίστηκαν με τους κατοίκους του χωριού Σούνι.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό ήταν γνωστό με την ίδια ονομασία από την εποχή της Φραγκοκρατίας, οπότε πιθανότατα αποτελούσε κτήμα άρχοντα (ίσως κάποιου Ζάνε;) από τον οποίο πήρε και το όνομα Ζανατζιά. Κατ’ άλλους, το χωριό οφείλει το όνομά του στο πουλί ζάνος που φώλιαζε στην περιοχή του. Πιθανότερο θεωρείται ότι το χωριό οφείλει το όνομά του στο φυτό ζαλάτζιν (Bosea cypria), απ' όπου και τοπωνύμιο Ζαλατζ'ιά (περιοχή χωριού Καζάφανι και χωριού Αλέκτορας), όπως επίσης και η ονομασία του μοναστηριού Παναγίας της Ζαλατζιώτισσας ή των Ζαλατζ'ιών (κοντά στην Πέγεια).

Αναφέρεται ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, και συγκεκριμένα το 1600, το χωριό είχε καταστραφεί από τους Τούρκους, για άγνωστη αιτία. Αργότερα απετέλεσε τσιφλίκι της οικογένειας Χατζηπαύλου από τη Λεμεσό, που δημιούργησε στην περιοχή φυτείες αμπελιών με αποτέλεσμα την επανεγκατάσταση μικρού αριθμού κατοίκων. Ακριβώς στη Ζανατζιά δημιουργήθηκε και το πρώτο μικρό εργοστάσιο οινοποιίας του οίκου Χατζηπαύλου - ΕΤΚΟ.

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Σαλλούμη.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια