Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Ζακάκι είναι συνοικία του Δήμου Λεμεσού. Έως το 1972 αποτελούσε ξεχωριστή κοινότητα. Το 1972 ενσωματώθηκε στον Δήμο Λεμεσού και από τότε αποτελεί μία από τις συνοικίες του.

Συνορεύει με την συνοικία Αγίου Σπυρίδωνα στα βόρεια και βορειοανατολικά, με τη συνοικία Τσιφιλικούδια στα ανατολικά, με την κοινότητα Τσερκέζ Τσιφλίκ νότια και δυτικά και με τον δήμο Κάτω Πολεμιδιών (συνοικία Αρχάγγελος Μιχαήλ) στα δυτικά. Μικρό μέρος της διοικητικής του έκτασης είναι παραθαλάσσιο, αλλά στο κομμάτι αυτό βρίσκεται η μισή περίπου έκταση του νέου λιμανιού Λεμεσού.

Το χωριό είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 10 μόνο μέτρων. Το ανάγλυφο είναι καμπίσιο, με ελαφρή κλίση προς τη θάλασσα. Από γεωλογικής απόψεως, το χωριό είναι κτισμένο πάνω στις πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου, επί των οποίων αναπτύχθηκαν κυρίως ρεντζίνες.

Το Ζακάκι βρίσκεται στην περιοχή του υδροφόρου στρώματος Ακρωτηρίου -Κούρη, το οποίο είναι τρίτο σε σπουδαιότητα μεταξύ των υδροφόρων στρωμάτων της Κύπρου. Έχουν ανορυχθεί στην περιοχή αρκετές διατρήσεις που συνέβαλαν στην επέκταση των αρδευόμενων καλλιεργειών του χωριού. Ωστόσο η τοπική υπεράντληση νερού είχε σαν αποτέλεσμα τη σταδιακή πτώση της στάθμης των υπογείων αποθεμάτων και τη διείσδυση θαλασσίου νερού στο υδροφόρο στρώμα.

Η μέση ετήσια βροχόπτωση στην περιοχή του χωριού είναι γύρω στα 430 χιλιοστόμετρα. Κύριες καλλιέργειες είναι τα αμπέλια (οινοποιήσιμες ποικιλίες), τα εσπεριδοειδή (κυρίως πορτοκάλια και γκρέιπφρουτ), τα σύκα, τα χαρούπια, τα λαχανικά (κυρίως πατάτες, κρεμμύδια και ντομάτες), τα κτηνοτροφικά φυτά, τα όσπρια και το κριθάρι. Η κτηνοτροφία είναι σχετικά ανεπτυγμένη.

Το Ζακάκι, όπως και η πόλη της Λεμεσού, καλύπτεται με τοπικό πολεοδομικό σχέδιο. Στο χωριό είναι ανεπτυγμένη η βιομηχανία, που περιλαμβάνει μονάδες συσκευασίας φρούτων και λαχανικών, χυμών και ποτοποιίας, ξυλουργικής, επιπλοποιίας, επεξεργασίας γύψου κ.α. Το Ζακάκι επηρεάζεται επίσης ποικιλότροπα εξαιτίας του γειτονικού μεγάλου λιμανιού της Λεμεσού, του οποίου η κίνηση είναι ιδιαίτερα αυξημένη ιδίως μετά το 1974, οπότε απολέσθηκε το κατεχόμενο από τους Τούρκους λιμάνι της Αμμοχώστου.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το χωριό εξυπηρετείται από ένα πυκνό οδικό δίκτυο: Συνδέεται στα βόρεια με τον κύριο δρόμο Λεμεσού - Πάφου και στα βορειοανατολικά με την πόλη της Λεμεσού με την οποία ουσιαστικά είναι ενωμένο. Συνδέεται επίσης στα νοτιοδυτικά με τα χωριά Τσερκέζ (περί τα 3 χμ.) και Ασώματος (περί τα 5 χμ.), καθώς και με τα χωριά Τραχώνι (περί τα 4 χμ.) και Κολόσσι (περί τα 6,5 χμ.) στα δυτικά. Στα νότια του χωριού βρίσκεται η αλυκή της Λεμεσού καθώς και η ακτή Λέιτυς Μάιλ που συγκεντρώνει κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χιλιάδες λουομένους οι οποίοι διακινούνται μέσω Ζακακίου.

Το χωριό, εξαιτίας της γειτνιάσεώς του με το δυναμικό αστικό κέντρο της Λεμεσού, γνώρισε εντυπωσιακή πληθυσμιακή ανάπτυξη από το 1881 και εξής. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο τουλάχιστον από την εποχή της Φραγκοκρατίας, οπότε αναφέρεται ως κτήμα των Ιωαννιτών ιπποτών. Πιθανότατα πιο πριν το χωριό ανήκε στους Ναΐτες ιππότες των οποίων η περιουσία παραχωρήθηκε στους Ιωαννίτες μετά τη διάλυση του τάγματός τους. Κέντρο της ιδιοκτησίας τους στην περιοχή αυτή ήταν το κοντινό Κολόσσι. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό απαντάται με την ονομασία Sanzache.

Βλέπε λήμματα: Κολόσσι, Ιωαννίτες και Ναϊτες ιππότες

Η κύρια εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην αγία Βαρβάρα, δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον.

Βιομηχανία

Μια από τις πρώτες μεγάλες βιομηχανίες που δημιουργήθηκαν στην περιοχή του χωριού, ήταν το εργοστάσιο συσκευασίας και χυμοποίησης φρούτων Σμέτλεϋ Λτδ., που δημιουργήθηκε από το 1955. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το πειραματικό οινοποιείο που ιδρύθηκε στην περιοχή από το κράτος.

Το 2001 η ολομέλεια της βουλής τάχθηκε κατά πλειοψηφία (ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Οικολόγοι) εναντίον της δημιουργίας Μονάδας Αφαλάτωσης στο Ζακάκι, ύστερα από διαμαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, και καταψήφισε κονδύλι ύψους 800.000 λίρων που είχε προτείνει η κυβέρνηση Κληρίδη για δημιουργία της μονάδας. Υπέρ ψηφισε μόνο ο ΔΗΣΥ και οι ΕΔΗ. 

Τοπων: Ζακάκι, ονομασία που προήλθε, όπως υποστηρίζεται από πολλούς μελετητές, από το επίθετο Ζάκος, το οποίο χρησιμοποιείται και σήμερα στην Κύπρο. Πιθανότατα τόσο το επίθετο Ζάκος όσο και η ονομασία Ζακάκι έχουν τη ρίζα τους στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, ίσως από το γαλλικό όνομα Jaques.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια