Σπίζα
Σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντάμε περίπου 10.000 διαφορετικά είδη πουλιών. Ένα μέρος από αυτά, περίπου 268 διαφορετικά είδη, ανήκουν στις σπίζες (finches). Οι σπίζες χωρίζονται σε 50 διαφορετικά γένη, ανήκουν στην οικογένεια Σπιζίδες (Fringillidae), συγκαταλέγονται στα ωδικά πτηνά και είναι μικρού μεγέθους, στρουθιόμορφα τα οποία μεγέθη τους δεν ξεπερνούν τα 23 εκατοστά. Τα είδη της οικογένειας αυτής τα συναντάμε σχεδόν σε ολόκληρη τον πλανήτη, εκτός από την Αυστραλία και τους παγωμένους πόλους.
Μερικά από τα πιο γνωστά είδη της οικογένειας αυτής στην Κύπρο, είναι τα καναρίνια και οι καρδερίνες. Πρόκειται κυρίως για σποροφάγα πουλιά, αλλά τρέφονται και με φρούτα, λαχανικά και έντομα. Διακρίνονται για το υπέροχο κελάηδισμα των αρσενικών που είναι πιο έντονο κατά την αναπαραγωγική περίοδο που είναι, την άνοιξη. Διακρίνονται επίσης για το λαμπερό τους φτέρωμα και τα ωραία χρώματα που διαθέτουν. Στα είδη αυτά υπάρχει φυλετικός διμορφισμός, δηλαδή το αρσενικό πουλί διαφέρει από το θηλυκό, με το αρσενικό να υπερτερεί σε ομορφιά. Συνήθως μετά την αναπαραγωγική περίοδο τα πουλιά αυτά μετακινούνται σε κοπάδια αναζητώντας τροφή και νερό. Φτιάχνουν τις περίτεχνες φωλιές τους πάνω σε δέντρα, σε σημεία που τους προσφέρουν κάλυψη από τους θηρευτές. Πρόκειται για ανοιχτές μικρές στρογγυλές φωλιές πραγματικά αριστουργήματα και τις κατασκευάζουν με ξερά χόρτα, τοποθετώντας στο εσωτερικό διάφορα μαλακά υλικά τα οποία βρίσκουν στη φύση.
Γεννούν αναλόγως του είδους τρία μέχρι πέντε πιτσιλωτά αβγά τα οποία επωάζει συνήθως το θηλυκό επί 14 ημέρες περίπου. Μετά την επώαση, τη διατροφή των νεοσσών αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς. Αρκετά είδη γεννούν δύο φορές σε μια αναπαραγωγική περίοδο. Μερικά είδη από αυτά όπως οι καρδερίνες και οι φλώροι αρέσκονται να γεννούν σε κατοικημένες περιοχές όπως πάρκα, αυλές σπιτιών, περιβόλια, σε δέντρα και σε πεζοδρόμια δρόμων.
Φυσικοί εχθροί αυτών των πουλιών στην Κύπρο είναι τα αρπαχτικά πουλιά, τα φίδια, οι ποντίκες και οι γάτες που καταστρέφουν αβγά και νεοσσούς. Από ανθρώπινης πλευράς κινδυνεύουν από ασυνείδητους κυνηγούς οι οποίοι τα πυροβολούν και από παράνομους τρόπους παγιδεύσεις, όπως τα δίχτυα και ξόβεργα τα οποία στήνονται ειδικά για τα πουλιά αυτά με σκοπό να τα διατηρούν σε κλουβιά λόγω του υπέροχου κελαηδήματός τους, καθώς και τα υπέροχα τους χρώματα. Γίνεται επίσης και παράνομο εμπόριο αρκετών ειδών σε καταστήματα κατοικίδιων ζώων (pet shop). Να αναφέρω ότι όλα τα είδη της οικογένειας των Σπιζίδων προστατεύονται με αυστηρή νομοθεσία.
Στην Κύπρο συναντάμε 14 διαφορετικά είδη αυτής της οικογένειας με τα περισσότερα από αυτά να είναι αποδημητικά είδη, ενώ μερικά από αυτά αποτελούν πολύ σπάνια είδη για την Κύπρο.
Τα είδη που συναντάμε στην Κύπρο
Το τσακροσγάρτιλο είναι αποδημητικό, κοινό είδος για τον τόπο μας και αναπαράγεται εδώ σε πεδινές και ορεινές περιοχές.
Η ροδόφτερη σπίζα είναι και αυτό αποδημητικό είδος, πολύ σπάνιο για την Κύπρο με μόνο ελάχιστες αναφορές μέχρι στιγμής. Δεν αναπαράγεται στον τόπο μας.
Το θκιολαρούι μοιάζει αρκετά με το μπασταρτοκανάρινο, και αποτελεί το πιο μικρόσωμο είδος από όλα τα άλλα. Είναι αποδημητικό είδος και σχετικά σπάνιο για τον τόπο μας. Δεν αναπαράγεται στην Κύπρο.
Το σγαρτίλι είναι το πιο όμορφο από όλα τα είδη των σπιζίδων τα οποία συναντάμε στην Κύπρο και με το πιο όμορφο κελάηδημα από όλα. Είναι μόνιμος κάτοικος και κοινό είδος της Κύπρου και αναπαράγεται εδώ σε ορεινές και πεδινές περιοχές.
Ο λουλουδάς ή φλώρος είναι επίσης μόνιμος κάτοικος και κοινό είδος του τόπου μας, αναπαράγεται εδώ σε ορεινές και πεδινές περιοχές.
Το μπασταρτοκανάρινο είναι αποδημητικό κοινό είδος και αναπαράγεται στον τόπο μας σε ορεινές περιοχές. Αρκετά πουλιά μένουν μόνιμα εδώ.
Ο κοκκοθραύστης είναι και αυτός αποδημητικό είδος και τον συναντούμε σε ορεινές περιοχές. Δεν αναπαράγεται στον τόπο μας. Διαθέτει το πιο χοντρό και δυνατό ράμφος από όλα τα άλλα είδη για να μπορεί να σπάζει σκληρούς σπόρους.
Ο σταυρομύτης ή λοξίας είναι μόνιμος κάτοικος του τόπου μας, αναπαράγεται εδώ και τον συναντάμε σε ψηλές περιοχές του Τροόδους. Διαθέτει γαμψό σταυρωτό ράμφος για να μπορεί να σπάζει τους σκληρούς σπόρους κουκουναριού (πινόλια).
Η ερημόσπιζα είναι αποδημητικό είδος, πολύ σπάνιο για τον τόπο μας με μόλις δύο αναφορές μέχρι στιγμής. Δεν αναπαράγεται εδώ.
Ο ερημόσπιννος είναι και αυτός αποδημητικό μικρόσωμο είδος και αρκετά σπάνιο για τον τόπο μας. Δεν αναπαράγεται εδώ.
Ο χειμωνόσπινος είναι αποδημητικό είδος και επίσης σπάνιο για τον τόπο μας. Δεν αναπαράγεται εδώ. Τον συναντάμε σε ψηλές περιοχές του Τροόδους.
Το μαυροκανάρινο είναι αποδημητικό είδος αρκετά σπάνιο για τον τόπο μας με μόνο μερικές αναφορές. Δεν αναπαράγεται εδώ. Μοιάζει πολύ με το μπασταρτοκανάρινο αλλά με πολύ πιο όμορφους χρωματισμούς.
Ο βαλτοπύρρουλας είναι αποδημητικό είδος αρκετά σπάνιο για τον τόπο μας με μόνο μερικές αναφορές. Συχνάζει σε βαλτώδεις περιοχές. Δεν αναπαράγεται εδώ.
Ο σπίνος είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα είδη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αποδημητικό είδος, πολύ κοινό για τον τόπο μας. Είδος που συναντάμε και μόνιμα στην Κύπρο και αναπαράγεται σε ορεινές περιοχές. Είδος που αποδεκατίζεται από ασυνείδητους κυνηγούς καθώς στήνουν καρτέρι σε περάσματα τα οποία περνούν κοπαδιαστοί.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ