Ευρωπαϊκή Ημέρα Νατούρα 2000
Η 21η Μαΐου έχει οριστεί ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Νατούρα 2000 (European Natura 2000 Day) , ώστε να γιορτάζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η προστασία της φύσης και οι προσπάθειες όσων συμβάλλουν καθημερινά στην επιτυχία αυτού του σημαντικού εγχειρήματος.To ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών του κόσμου και, ταυτόχρονα, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης.
Το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 είναι ένα ευρύ ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών για είδη χλωρίδας, πανίδας, πτηνών και οικοτόπων. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και έχει ως στόχο του την προστασία και διαχείριση ευάλωτων ειδών και οικοτόπων σε όλη τη φυσική τους περιοχή εξάπλωσης ανά την Ευρώπη, άσχετα από τα εθνικά ή πολιτικά σύνορα.
Βασίζεται στην πλήρη και αποτελεσματική υλοποίηση και εφαρμογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη Διατήρηση των Φυσικών Οικοτόπων και της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για την Προστασία των Άγριων Πτηνών.
Το Δίκτυο Natura 2000 στην Κύπρο
Μέσα στα πλαίσια της εφαρμογής των οδηγιών του σχεδίου, πολλές περιοχές της Κύπρου εντάχθηκαν στο δίκτυο αυτό, με σκοπό την προστασία και διατήρησή τους. Μέχρι τώρα καθορίστηκαν συνολικά 40 Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) και 30 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Επιπρόσθετα, ετοιμάστηκαν 39 διαχειριστικά σχέδια, που περιλαμβάνουν μέτρα και δράσεις για τη διατήρηση των οικοτόπων, των ειδών και των ενδιαιτημάτων. Υπό ετοιμασία βρίσκεται και το Διαχειριστικό Σχέδιο για την περιοχή του Ακάμα.
Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα κράτη-μέλη υποχρεώνονται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες, για τη διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών. Το δίκτυο Natura 2000 δεν απαγορεύει τις δραστηριότητες, εντός των ορίων του, αφού διέπεται από τη φιλοσοφία ότι ο άνθρωπος πρέπει να συνυπάρχει με τη φύση. Θα πρέπει όμως γενικά στις περιοχές αυτές να αποφεύγονται τα έργα και οι δραστηριότητες, που αναμένεται να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στα σπάνια είδη και τους οικοτόπους, για να εξασφαλιστεί η ικανοποιητική κατάσταση διατήρησής τους.
Κατά τη διαδικασία εξέτασης έργων ή σχεδίων που εμπίπτουν ή γειτνιάζουν ή επηρεάζουν περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι επιπτώσεις των εν λόγω έργων ή σχεδίων αξιολογούνται δεόντως και γίνεται συγκεκριμένη εκτίμηση των επιπτώσεων στα είδη και τους οικοτόπους προτεραιότητας της περιοχής, με σκοπό τη διαφύλαξή τους. Το Τμήμα Περιβάλλοντος ακολουθεί άτυπη διαδικασία δέουσας εκτίμησης τόσο για μικρά έργα, όσο και για έργα τα οποία είναι απαραίτητη η υποβολή εξειδικευμένης μελέτης Δέουσας Εκτίμησης.
Χρηματοδότηση δράσεων στις περιοχές Natura 2000
Τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν αρκετά έργα επιστημονικής έρευνας και διαχείρισης, αναφορικά με διάφορα είδη και οικοτόπους, μέσα από χρηματοδότηση του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας Κύπρου (ΙΠΕ), είτε μέσω άλλων χρηματοδοτικών μηχανισμών, κοινοτικών και εθνικών. Επίσης, τα διάφορα μέτρα που προωθούνται μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη χρηματοδότηση αγροτικών δραστηριοτήτων χαμηλής έντασης, που είναι, εκ φύσεως, φιλικές προς το περιβάλλον. Το Τμήμα Περιβάλλοντος έχει συμπεριλάβει στον Προϋπολογισμό του κονδύλι για έργα στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 (π.χ. μονοπάτια της φύσης) και για την υλοποίηση προνοιών/δράσεων/έργων που αναφέρονται στα Διαχειριστικά Σχέδια των περιοχών. Πολύ σημαντικό εργαλείο για τη χρηματοδότηση δράσεων διατήρησης και διαχείρισης περιοχών του Δικτύου αποτελεί και το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.