Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι φυσικοί πόροι είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν μέσα στο φυσικό περιβάλλον και που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου¹.

Οι φυσικοί πόροι διακρίνονται σε:

1. μη ανανεώσιμους
2. δυνητικά ανανεώσιμους και
3. ανανεώσιμους

Η διαχείριση των φυσικών πόρων θα πρέπει να γίνεται με την ορθή αξιοποίηση και εκμετάλλευση των, που συνεπάγεται και την ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος, έτσι ώστε να παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας χώρας.

Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση και του Δικτύου Παγκοσμίου Αποτυπώματος διαπιστώνεται, ότι καμιά από τις χώρες της ΕΕ δεν εφαρμόζει ακόμη πολιτικές βιώσιμης κατανάλωσης².

Η κάθε χώρα θα πρέπει να υπολογίζει για μια διάρκεια 30 ετών τις απαιτούμενες ποσότητες των φυσικών πόρων, οι οποίες απαιτούνται για την πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή παραγωγή, έτσι ώστε να μπορεί να κάνει μια ορθολογιστική διαχείριση των. Έτσι θα μπορούσε να “καθορίζεται και να αναθεωρείται“ η χρυσή τομή μεταξύ της προστασίας των φυσικών πόρων και της κλιματικής ουδετερότητας (βλ. “ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία“³), η οποία θα συνεπάγεται και την ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος, γεγονός που θα παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας χώρας.

Η πατρίδα μας θα μπορούσε να είναι αυτάρκης στην πρωτογενή παραγωγή, όπου σχεδόν όλα τα απαιτούμενα αγαθά της φύσης, όπως λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά- κρεατικά προϊόντα και ψάρια μπορούν να παραχθούν και να διατεθούν στην κυπριακή αγορά. Αυτό συνεπάγεται και στη μείωση παραγωγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO2, αφού αποφεύγονται οι μεγάλες αποστάσεις μεταφοράς.

Ο κυριότερος φυσικός πόρος που απαιτείται για την παραγωγή των παραπάνω προϊόντων είναι το νερό, ο οποίος σήμερα μπορεί να χαρακτηριστεί για την Πατρίδα μας ως ανανεώσιμος φυσικός πόρος, αφού μπορούν να παραχθούν και οι περίπου 200 εκ m³ απαιτούμενες ποσότητες νερού άρδευσης από ανακυκλωμένο και αφαλατωμένο νερό. Αφενός όσο υπάρχει ανθρωπότητα θα παράγονται υγρά οικιακά απόβλητα, τα οποία μπορούν να επεξεργαστούν και να διατεθούν για όλες τις αρδευτικές καλλιέργειες και αφετέρου το θαλασσινό νερό μπορεί να επεξεργαστεί και διατεθεί για πόσιμο νερό χωρίς μείωσης της υδροστάθμης της θάλασσας.

Για την παραγωγή του ανακυκλωμένου και του αφαλατωμένου νερού απαιτούνται και πολύ ψηλές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Λόγω του ότι η Πατρίδα μας δεν διαθέτει συμβατικά καύσιμα, τα οποία συγκαταλέγονται στους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, προσφέρεται η εισαγωγή και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και ανεμογεννητριών στην παροχή της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Με τα συστήματα αυτά παράγεται ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο, οι οποίες ταξινομούνται ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και για αυτό συγκαταλέγονται στους ανανεώσιμους φυσικούς πόρους.

Τα φωτοβολταϊκά συστήματα αποτελούνται από τα ηλιακά πλαίσια, των οποίων το κύριο υλικό παραγωγής τους είναι το πυρίτιο (Si), το οποίο εκλαμβάνεται από την άμμο και από τις μπαταρίες, των οποίων το κύριο υλικό τους είναι το λίθιο. Τα αποθέματα πυριτίου είναι σχεδόν ανεξάντλητα και εκμεταλλεύονται με χαμηλές επενδύσεις, ενώ τα αποθέματα του λιθίου είναι περιορισμένα και για την εκμετάλλευση του απαιτούνται μεγάλες εκτάσεις και ψηλές ποσότητες εξόρυξης και νερού. Για αυτό και το λίθιο ταξινομείται στους μη ανανεώσιμους πόρους. Και αυτό αποδεικνύει, ότι ούτε κατά φωτοβολταϊκά συστήματα μπορούν να ταξινομηθούν 100% ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Φυσικοί πόροι στην πατρίδα μας

Η διαχείριση των φυσικών πόρων στην πατρίδα μας γίνεται κυρίως από τα τμήματα δασών, αναπτύξεως υδάτων, γεωλογικής επισκόπησης και ενέργειας. Η αειφορική διαχείριση των δασών, υδάτων, λατόμευσης, τοξικών, υγρών και στερεών αποβλήτων περιγράφεται στα αντίστοιχα λήμματα με την ενσωμάτωση του πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“.

Η εποχή του κορωνοϊού μάλλον διαφοροποιεί την προσέγγιση της ευρωπαϊκής ένωσης αναφορικά με την εγκατάλειψη της εκμετάλλευσης και χρήσης των υδρογονανθράκων, αφού πλέον απαιτούνται αναπάντεχες μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων και ορυκτών για την κατασκευή ολόσωμων φορμών, γυαλιών χειρουργείων, μασκών προστασίας, καλύμματα παπουτσιών και για την παρασκευή αντισηπτικών και καθαριστικών επιφανειών.

Η άμεση ενσωμάτωση των Τ/Κ στον εντοπισμό και αργότερα στην διαχείριση των κυπριακών υδρογονανθράκων θα πρόσφερε μια νέα δυναμική στον 1ο πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“ και ίσως με μια πιθανή αξιοποίησή τους να προσφέρει θετικά στοιχεία και στους δύο πυλώνες “οικονομική ανάπτυξη“ και “κοινωνική συνοχή“ σε ολόκληρη την Πατρίδα μας. Η ενσωμάτωση του 4ου πυλώνα “προστασία φυσικών πόρων και περιβάλλοντος“ παραμένει εκτός της αειφορικής διαχείρισης των υδρογονανθράκων...

Πηγές-Επεξηγήσεις:

1. Περιβάλλον και διαχείριση του: Διαχείριση φυσικών πόρων (2017)
2. Οι χώρες της ΕΕ καταναλώνουν φυσικούς πόρους πριν μπορέσουν να ανανεωθούν (WWF, 2019)
3. Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (2019)