Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα ψάρια είναι υδρόβια και ανήκουν στα σπονδυλόζωα. Απαντούν τόσο στη θάλασσα όσο και στους ποταμούς και λίμνες. Αναπνέουν με βράγχια και  έχουν άκρα με τη μορφή πτερυγίων. Το δέρμα τους συνήθως καλύπτεται από λέπια δερμικής προέλευσης¹.

Από τις σύγχρονες μελέτες της συστηματικής των οργανισμών αυτών τεκμηριώνεται η άποψη ότι η παλαιά υπερομοταξία ή ομάδα των ιχθύων αποτελείται από τις υπερομοταξίες των αγνάθων και των γναθοστόμων. Τα γναθόστομα χωρίζονται στις ομοταξίες των χονδριχθύων, των ακτινοπτερύγιων και των σαρκοπτερύγιων. Οι δύο τελευταίες ομοταξίες ήταν παλαιότερα γνωστές ως οστεϊχθύες. Η ακριβής ταξινομική θέση πολλών ειδών δεν έχει καθορισθεί μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα αυτό να δημιουργεί προβλήματα και στην εκτίμηση του συνολικού αριθμού τους².

Υπάρχουν συνολικά περίπου 65.000 είδη σπονδυλωτών, από τα οποία περίπου είναι 30.000 είδη οστεϊχθύων.

Στη Μεσόγειο συνολικά έχουν καταγραφεί περί τα 600 είδη ψαριών και αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τον ημίκλειστο χαρακτήρα της λεκάνης αυτής, η βιοποικιλότητα των χονδριχθύων είναι της τάξης των 80 ειδών (που αποτελεί περίπου το 7% της αντίστοιχης παγκόσμιας βιοποικιλότητας). Την ποικιλότητα αυτή συνιστούν 45 είδη καρχαριών, 34 βατοειδή και 1 είδος χίμαιρας. Από αυτά, 9 είδη χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα σπάνιες αναφορές και λόγω έλλειψης δεδομένων η ταυτοποίηση και η ταξινόμησή τους είναι αβέβαιες (π.χ. το Squalus megalops)².

Στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου έχουν καταγραφεί πάνω από 300 είδη ψαριών, πολλά εκ των οποίων είναι «λεσσεψιανοί μετανάστες», οι οποίο εισήλθαν στη Μεσόγειο από την Ερυθρά Θάλασσα, διαμέσου της διώρυγας του Σουέζ (εικόνα 1)³.

Λόγω της χαμηλής βιομάζας ψαριών στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, σε σχέση με άλλες περιοχές της Μεσογείου, η αλιεία δεν αποτελεί σημαντικό τομέα της κυπριακής οικονομίας. Η συνεισφορά της στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν της Κύπρου, ως κλάδου πρωτογενούς παραγωγής, δεν ξεπερνά το 0,3%, ενώ η ετήσια κατά άτομο κατανάλωση αλιευτικών προϊόντων είναι σχετικά χαμηλή (γύρω στα 20kg3.

Η ευρωπαϊκή ένωση προστατεύει τα ψάρια

H ευρωπαϊκή οδηγία-πλαίσιο (2008/56/ΕΚ) καθορίζει την θαλάσσια στρατηγική, με κύριους στόχους την προστασία, διαφύλαξη και αποκατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, με απώτερο σκοπό τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της λειτουργίας των οικοσυστημάτων για την εξασφάλιση καθαρών και παραγωγικών θαλασσών. Tα θαλάσσια οικοσυστήματα πρέπει να προστατεύονται από την ρύπανση, τον ευτροφισμό, την υπεραλιεία, την εισαγωγή εξωτικών ειδών⁴.

Η παραπλάνηση προστασίας των ψαριών από την πλαστική ρύπανση

Στη Μεσόγειο καταλήγουν κάθε χρόνο, 570.000 τόνοι πλαστικού. Η πλαστική ρύπανση αναμένεται πως θα συνεχίσει να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια, ενώ η παραγωγή πλαστικών απορριμμάτων στην περιοχή της μεσογείου υπολογίζεται ότι θα τετραπλασιαστεί έως το 20505.

Οι κύριες πηγές πιθανής διοχέτευσης πλαστικού (μικρο- και μακροϊνών) στις θάλασσες προέρχονται από⁶:

• τα επεξεργασμένα και μη υγρά απόβλητα
• από λουόμενους
• τουριστικά και εμπορικά πλοία
• τα δίκτυα των ψαράδων

Επομένως με μια προληπτική διαχείριση μπορεί να μειωθεί η θαλάσσια πλαστική ρύπανση, η οποία σίγουρα δεν οφείλεται στην χρήση της πλαστικής σακούλας (βλ. πίνακας 1).

Πίνακας 1: στατιστική αξιολόγηση συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών (ΑΚΤΗ 2018)

“επανένωση οικοσυστήματος τώρα“ 

Η προστασία της θαλάσσιας πλαστικής ρύπανσης στην περιοχή της Πατρίδας μας, απαιτεί μια συνολική διαχείριση των αποβλήτων, η οποία να βασίζεται στην μείωση διοχέτευσης πλαστικών αποβλήτων στην θάλασσα, όπως:

• κατασκευή βιολογικών σταθμών στις κατεχόμενες παραλιακές πόλεις (Αμμόχωστος, Κερύνεια, Μόρφου, Καρπασία)
• κατασκευή φραγμάτων στους βιολογικούς σταθμούς για την αποθήκευση του ανακυκλωμένου νερού κατά της βροχερής περιόδου
• εφαρμογή του ΑΝΤΙΤΙΜΟΥ “μιας χρήσης συσκευασίας“ σε ολόκληρη την Κύπρο για αποφυγή απόρριψης πλαστικών μπουκαλιών στη θάλασσα

Με τις παραπάνω εφαρμογές, μετατοπίζεται ολόκληρη η ευθύνη στους παραγωγούς (συμβούλια αποχετεύσεων), εμφιαλωτές (χυμών αναψυκτικών, νερού, μπύρας) και διανομείς (εισαγωγή αλκοολούχων και μη αλκοολούχων) και έτσι εκμηδενίζεται η απόρριψη μπουκαλιού από τον “ανώνυμο“ επισκέπτη στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Για να εξασφαλίζεται σε όλους τους κατοίκους του νησιού η ίδια ποιότητα και ποσότητα ψαριού... θα πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα ο 1ος πυλώνας της αειφόρου ανάπτυξης στην Πατρίδα μας “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“, αφού έτσι και αλλιώς όπως και οι χελώνες, έτσι και τα ψάρια σπάζουν τον τεχνητό διαχωρισμό του κυπριακού θαλάσσιου περιβάλλοντος και αναμειγνύονται σε ολόκληρη την θαλάσσια περιοχή της Πατρίδας μας...

Πηγές-Επεξηγήσεις:

1. Ιχθυολογία (Εθνικόν και καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών)
2. Στο κόκκινο βιβλίο των απειλουμένων ζώων της Ελλάδας, Ψάρια
3. Τα 100 σημαντικότερα είδη ψαριών των κυπριακών θαλασσών (τμήμα αλιείας και θαλάσσιων ερευνών)
4. Οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ)
5. Σε επίπεδα ρεκόρ η πλαστική ρύπανση στη Μεσόγειο (WWF Ελλάς 2019)
6. Άμεση τροποποίηση του νόμου για τις πλαστικές σακούλες (Παντελής Σοφοκλέους, 2017)