Ελευθέριος άγιος, Λευκωσία
Μία από τις μεσαιωνικές εκκλησίες της Λευκωσίας, τις οποίες αναφέρει ο Κύπριος χρονικογράφος του 15ου αιώνα Λεόντιος Μαχαιράς, ήταν και εκείνη του Αγίου Ελευθερίου.
Ο Μαχαιράς δεν κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην εκκλησία αλλά την αναφέρει παρεμπιπτόντως, διηγούμενος άλλα γεγονότα, ως ευρισκόμενη πλησίον των εσπιτίων του σινεσκάρδου (Χρονικόν, παράγρ. 407). Τα «σπίτια» (=μέγαρο) του «σινεσκάρδου» θα πρέπει να ήσαν κοντά στο γεφύρι που ονομαζόταν επίσης «του σινεσκάρδου», το οποίο προκύπτει από άλλες αναφορές ότι ευρισκόταν στο κεντρικό τμήμα της πόλης. Εξάλλου ο ποταμός Πηδκιάς, επί του οποίου υπήρχε το «γεφύρι του σινεσκάρδου», περνούσε τότε από το κέντρο της Λευκωσίας, με κατεύθυνση περίπου δυτική - ανατολική. Άρα λοιπόν και η αναφερόμενη εκκλησία του Αγίου Ελευθερίου θα πρέπει να ευρισκόταν στο κεντρικό τμήμα της πόλης.
Στο κεντρικό τμήμα της Λευκωσίας, όχι μακριά από την εκκλησία της Φανερωμένης, με είσοδο από την οδό Ονασαγόρου, υπάρχει και σήμερα μια μικρή εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Ελευθέριο, και αποτελεί μετόχιον του μοναστηριού της Παναγίας του Μαχαιρά. Είναι πολύ πιθανόν η εκκλησία αυτή να ταυτίζεται με τον Άγιον Ελευθέριον που αναφέρει ο Λεόντιος Μαχαιράς, αποτελούσα συνέχεια (και εξέλιξη) της μεσαιωνικής.
Ο Λεόντιος Μαχαιράς δεν διευκρινίζει κατά πόσον ο μεσαιωνικός Άγιος Ελευθέριος ήταν απλώς μία εκκλησία ή μικρό μοναστήρι, ένα των πολλών που υφίσταντο τότε στην Λευκωσία.