Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί (μαζί με τα αποδημητικά) περίπου 410 είδη πουλιών, και αυτός ο αριθμός αυξάνεται κάθε χρόνο με νέες καταγραφές. Συγκεκριμένα, από τα 410 είδη πουλιών τα 54 είναι μόνιμοι κάτοικοι της Κύπρου, τα 210 αποδημητικά είδη και τα συναντάμε τις εποχές της αποδημίας των πουλιών που γίνεται το φθινόπωρο και την άνοιξη και τα υπόλοιπα αποτελούν σπάνια είδη για την Κύπρο και θεωρούνται τυχαίοι επισκέπτες.

Επτά από τα πολλά αποδημητικά πουλιά που επισκέπτονται τον τόπο μας είναι οι φυλλοσκόποι (Leaf warbler) (τα γνωστά σχεδόν σε όλους μουγιαννούθκια), τα οποία είναι καθαρά αποδημητικά πουλιά, ανήκουν στην οικογένεια Phylloscopidae και στο γένος Phylloscopus.

Οι φυλλοσκόποι είναι μια ομάδα πολύ μικρόσωμων ωδικών πουλιών με μέγεθος αναλόγως του είδους από 9 με 12 εκατοστά και με άνοιγμα φτερών από 18 έως 19 εκατοστά. Είναι ευρέως διαδεδομένοι στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Οι διαφορές στα διάφορα είδη φυλλοσκόπων είναι ελάχιστες, δυσδιάκριτες και πολλά είδη είναι σχεδόν παρόμοια πράγμα που καθιστά την αναγνώριση των ειδών αρκετά δύσκολη. Το φτέρωμα συνήθως είναι κιτρινοπράσινο ή καφέ, κάτι που τους προσδίδει μια τέλεια παραλλαγή καθώς βρίσκονται συνεχώς ανάμεσα σε πυκνά φυλλώματα δέντρων και θάμνων.

Χωρίς φυλετικό χρώμα

Κοινό χαρακτηριστικό όλων των ειδών είναι ότι δεν υπάρχει φυλετικός διμορφισμός χρώματος (θηλυκό και αρσενικό έχουν την ίδια όψη) και οι νεοσσοί έχουν το ίδιο χρώμα με τα ενήλικα. Η ουρά έχει 12 φτερά και στο τέλος είναι ίσια. Φωλιάζουν αναλόγως του είδους ανάμεσα στα πυκνά φυλλώματα δένδρων, σε ψηλά χόρτα, θάμνους ακόμα και στο έδαφος ανάμεσα σε πυκνά χόρτα. Φτιάχνουν τις φωλιές τους με μαλακά ξηρά χόρτα και άλλα μαλακά υλικά που βρίσκουν στη φύση. Γεννούν αναλόγως του είδους από τρία μέχρι έξι άσπρα στικτά αβγά. Λόγω του ότι γεννούν στο έδαφος ή πολύ κοντά σε αυτό, αβγά και νεοσσοί κινδυνεύουν από σαρκοφάγα θηλαστικά όπως τρωκτικά, ερπετά και αρπακτικά πουλιά.

Επισκέπτονται τον τόπο μας το φθινόπωρο από τη Νότια Ευρώπη και την Ασία κατευθυνόμενοι προς Αφρική για να διαχειμάσουν και το αντίθετο την άνοιξη. Κανένα από τα επτά αυτά είδη δεν αναπαράγεται στον τόπο μας. Σε ολόκληρο τον πλανήτη υπάρχουν 81 διαφορετικά είδη φυλλοσκόπων. Τους συναντούμε παντού σε δάση, περιβόλια, καλλιέργειες, υγροτόπους, πόλεις και κήπους σπιτιών.

Αεικίνητα πουλιά

Τρέφονται με μικρόσωμα έντομα και τις προνύμφες τους, αράχνες, και κάμπιες που βρίσκουν πάνω στα φύλλα δέντρων και θάμνων. Πρόκειται για αεικίνητα πουλιά που κινούνται συνεχώς ψάχνοντας για τροφή και είναι πολύ δύσκολο να δει κάποιος αυτά τα πουλιά να κάθονται ακίνητα έστω και για μερικά δευτερόλεπτα, κάτι που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη φωτογράφησή τους. Από αυτό το συνεχές ψάξιμο στα φύλλα για τροφή πήραν και το όνομα φυλλοσκόποι, που σημαίνει «αυτοί που παρατηρούν τα φύλλα». Θεωρούνται πολύ ωφέλιμα πουλιά καθώς πολύ μεγάλο μέρος των εντόμων που καταναλώνουν είναι πολύ βλαβερά για τη γεωργία, όπως οι αφίδες και κάμπιες σκώρων. (Αφίδες είναι γενική ονομασία διάφορων παρασιτικών εντόμων. Οι αφίδες αναφέρονται επίσης με τα κοινά ονόματα μελίγκρες, φυτόψειρες και στα κυπριακά ψώρα).

Όλα τα είδη φυλλοσκόπων προστατεύονται με πολύ αυστηρές νομοθεσίες αλλά δυστυχώς στην Κύπρο τα πουλιά αυτά θανατώνονται μαζικά πάνω σε παράνομα δίχτυα και ξόβεργα καθώς τα είδη αυτά έρχονται στην Κύπρο μαζί με τα αμπελοπούλια και έχουν ακριβώς τις ίδιες συνήθειες με αυτά. Όπως είναι γνωστό δεν είναι μόνο τα αμπελοπούλια που πέφτουν θύματα της παράνομης παγίδευσης με τη χρήση ξόβεργων και διχτυών. 153 είδη της κυπριακής πτηνοπανίδας πέφτουν θύματα της βάναυσης αυτής μεθόδου, τα μισά εκ των οποίων θεωρούνται απειλούμενα και ορισμένα είναι εξαιρετικά σπάνια είδη. Ακόμα και μεγαλόσωμα αρπαχτικά πουλιά στην προσπάθειά τους να πιάσουν τα μικροπούλια που είναι πιασμένα στα ξόβεργα και τα δίχτυα πιάνονται και αυτά. Εγκληματικός και αηδιαστικός είναι από αρκετούς λαθροθήρες ο τρόπος θανάτωσης των πουλιών που αφαιρούνται από τα ξόβεργα και είναι ακόμα ζωντανά, γιατί τα δαγκώνουν στον λαιμό με αποτέλεσμα αυτός να σπάζει.

Τα επτά είδη φυλλοσκόπων που συναντούμε στον τόπο μας

1. Common Chiff-chaff – Phylloscopus collybita (Vieillot, 1817) Δεντροφυλλοσκόπος, Μουγιαννούδι. Αποτελεί πολύ κοινό είδος για τον τόπο μας και την εποχή της αποδημίας το συναντούμε παντού.
2. Willow Warbler – Phylloscopus trochilus (Linnaeus, 1758) Θαμνοφυλλοσκόπος, Θαμνογιαννούδι. Αποτελεί πολύ κοινό είδος για τον τόπο μας και την εποχή της αποδημίας το συναντούμε παντού.
3. Eastern Bonelli’s Warbler – Phylloscopus orientalis (Brehm, 1855) Βουνοφυλλοσκόπος. Αποτελεί σχετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας.
4. Siberian Chiffchaff – Phylloscopus tristis fulvescens – Δενδροφυλλοσκόπος. Αποτελεί εξαιρετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας.
5. Dusky Warbler – Phylloscopus fuscatus (Blyth, 1842) Σκουροφυλλοσκόπος. Αποτελεί εξαιρετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας με μόλις δύο αναφορές.
6. Yellow-browed Warbler – Phylloscopus inomatus (Blyth, 1842) Κιτρινόφρυδος Φυλλοσκόπος, Φρυδογιαννούδι. Αποτελεί σπάνιο είδος για τον τόπο μας.
7. Wood warbler (Phylloscopus sibilatrix) Bechstein, 1793 – Δασοψάλτης, Δασογιαννούδι, Δασοφυλλοσκόπος. Αποτελεί πολύ κοινό είδος για τον τόπο μας και την εποχή της αποδημίας το συναντούμε παντού.