Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο ορισμός των “Πράσινων Πόλεων“ βασίζεται στην φιλοσοφία της “πράσινης  ανάπτυξης“, προσδοκώντας με «πράσινες» παρεμβάσεις, να προσφέρει λύσεις στους ανθρώπους που ζουν σε μεγάλες αστικές πόλεις¹, όπως:

• μείωση του καθημερινού άγχους
• μείωση κυκλοφοριακής συμφόρησης
• μείωση χρόνου από το σπίτι προς την εργασία
• καθαρότερο ατμοσφαιρικό αέρα
• περισσότερους πράσινους χώρους

Για αυτό και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεσμοθέτησε ένα νέο ετήσιο Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης, το οποίο θα απονέμεται σε πόλη που πρωτοστατεί στη φιλοπεριβαλλοντική διαβίωση στα αστικά κέντρα. Οι αιτήσεις αξιολογούνται με βάση δέκα περιβαλλοντικά κριτήρια, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η κλιματική αλλαγή, οι μεταφορές, ο ατμοσφαιρικός αέρας, τα απόβλητα και τα ύδατα².

Το βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο σε μια πόλη, όχι απαραίτητα πρωτεύουσα, που ηγείται στον τομέα της φιλικής προς το περιβάλλον αστικής διαβίωσης και συνεπώς μπορεί να λειτουργήσει ως  πρότυπο, εμπνέοντας άλλες πόλεις. Οι πόλεις που βραβεύτηκαν με το Βραβείο Πράσινης  Πρωτεύουσας είναι: η Στοκχόλμη, το Αμβούργο, η Βιτόρια-Γκαστέις, η Νάντη, η Κοπεγχάγη, το Μπρίστολ, η Λιουμπλιάνα, το Έσσεν, το Ναϊμέχεν, το Όσλο και η Λισαβόνα¹.

Το Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης, για το 2020 απονεμήθηκε στην πορτογαλική πόλη της Λισαβόνας με τα κύρια ακόλουθα κριτήρια αξιολόγησης³:

• μείωση κατά 50% των εκπομπών C02 (2002 - 2014)
• μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 23% (2002 – 2014) και
• μείωση της κατανάλωσης νερού κατά 17% (2007 – 2013)
• αύξηση στα ηλεκτρικά ποδήλατα που αποτελούν τα 2/3 του στόλου
• αύξηση στόλου δημοτικών οχημάτων σε ηλεκτρικά που ανέρχονται στο 39%
• αύξηση στο 93,3% κατοίκων σε ακτίνα 300 μέτρων από δημόσια συγκοινωνία
• αύξηση στο 76% των πολιτών σε απόσταση 300 μέτρων από πράσινο

Βασιζόμενοι στην παραπάνω θεσμοθέτηση ετησίων βραβείων, προσφέρουν και τα κράτη- μέλη της ΕΕ στους δικούς τους δήμους και κοινότητες βραβεία “πράσινων πόλεων“.

Η πόλη του Άμστερνταμ πήρε το βραβείο στον τομέα στην διαχείριση των οικιακών στερεών αποβλήτων, αφού μπορεί να αποδείξει ένα ποσοστό ανακύκλωσής 43%, διπλάσια από το μέσο όρο στην Ολλανδία, το οποίο διαχωρίζεται και ανακυκλώνεται στην πόλη του Άμστερνταμ. Τα εναπομένοντα απόβλητα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας και είναι αρκετά, για να τροφοδοτήσουν  ¾ των νοικοκυριών του Άμστερνταμ με ηλεκτρική ενέργεια. Επισημαίνεται δε, ότι εκτός από τα νοικοκυριά του Άμστερνταμ διοχετεύουν τα οικιακά τους απόβλητα και άλλες ολλανδικές πόλεις, αφού το εργοστάσιο καύσης έχει χωρητικότητα 1.370.000 τόνους. Μόνο 1% των αποβλήτων επιτρέπεται να απορρίπτεται σε χώρους υγειονομικής ταφής⁴.

Στην Πατρίδα πήραν πλέον σχεδόν όλοι οι δήμοι το βραβείο της “Πράσινης Πόλης“, κυρίως στον τομέα της διαχείρισης των οικιακών στερεών αποβλήτων. Το μοναδικό κριτήριο: “προσπάθεια διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών στο σπίτι“. Χωρίς καταγραφή ποσοτήτων και ποιότητας των ανακυκλώσιμων υλικών. Χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ότι τα συλλεχθείσα ανακυκλώσιμα υλικά έτυχαν επεξεργασία στο τάδε εργοστάσιο και έχει παραχθεί το τάδε προϊόν, όπως υποχρεούται να το κάνει κάθε μέλος- κράτος της ΕΕ (βλ. τροποποίηση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα⁵).

Επομένως τα βραβεία της “Πράσινης Πόλης“, που έχουν αποδοθεί μέχρι σήμερα στην Πατρίδα είναι άκυρα, εκτός ευρωπαϊκών πλαισίων!

Η προσπάθεια που απαιτείται σήμερα είναι ο σχεδιασμός μιας “Πράσινης Κύπρου“ με την ενσωμάτωση του νέου πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“ στην φιλοσοφία της αειφόρου ανάπτυξης και να βασίζεται στην “Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία⁶“, ακόμη και πριν την λύση του κυπριακού προβλήματος.

Μια “Κυπριακή Πράσινη Συμφωνία“ μεταξύ Τ/Κ και Ε/Κ θα μπορούσε να συμπεριλάβει τα ακόλουθα σημεία:

1. Προστασία της βιοποικιλότητας σε ολόκληρη την Κύπρο
   • προστασία χλωρίδας και πανίδας σε ολόκληρη την Κύπρο
   • προστασία των κυπριακών ζώων, όπως γαϊδουριού και αγρινού
   • προστασία χελωνών
2. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ μέχρι 50%
   • φωτοβολταϊκά συστήματα στις στέγες σπιτιών
   • φωτοβολταϊκά πάρκα
   • αιολικά πάρκα (υπάρχει επάρκεια στις Ελεύθερες Περιοχές)
   • βιομάζα από κτηνοτροφικά απορρίμματα (αγελάδες και γουρούνια) και
   • παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο

3. Διαχείριση οικιακών στερεών αποβλήτων
   • εφαρμογή επιστρεφόμενης γυάλινης μπουκάλας
   • εφαρμογή ΑΝΤΙΤΙΜΟΥ “μιας χρήσης συσκευασίας“
   • δικοινοτικό εργοστάσιο καύσης με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
   • διαλογή σκληρού πλαστικού και διοχέτευση για ανακύκλωση
   • κλείσιμο των πράσινων σημείων και κεντρικών κάδων γυαλιού, χαρτιού, PMD
   • κλείσιμο των εργοστασίων διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών

4. Διαχείριση βιομηχανικών και οικοδομικών αποβλήτων
   • τοξικά απόβλητα περιοχής Ξερού- επεξεργασία μεταλλείο Σκουριώτισσα
   • δημιουργία μικρών μονάδων επεξεργασίας μπαζών σε ολόκληρη την Κύπρο

5. Μεταφορές
   • παραγωγή κυπριακών ηλεκτρικών αυτοκινήτων
   • υγραεριοκίνηση
   • διαμόρφωση των ταξί στις αστικές πόλεις (μέχρι 4 άτομα)
   • δημιουργία 4 αυτοκινητόδρομων (Σολέας, Σαϊττά, Παλαιχωρίου, Πόλης)
   • δημιουργία ασφαλών ποδηλατοδρόμων από κοινότητα σε κοινότητα

6. Αύξηση αγροτικού πληθυσμού στις Ελεύθερες Περιοχές
   • επανεγκατάσταση Κύπριων αποδήμων και μεταναστών
   • εγκατάσταση ασυνόδευτων παιδιών Σύριων προσφύγων
   • αύξηση παιδικού επιδόματος στις ορεινές κοινότητες
   • δωρεάν ρεύματος και θέρμανσης από τα εργοστάσια καύσης αποβλήτων

7. Δημιουργία μικρών βιοτεχνιών σε ολόκληρη την Κύπρο
   • κατασκευή καταλυτών για βενζινο- και πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα
   • επισκευή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών
   • διόρθωση ρουχισμού και παπουτσιών

8. Διαχείριση υδάτινων πόρων
   • κατασκευή μονάδων αφαλατώσεων στα Κατεχόμενα
   • κατασκευή βιολογικών σταθμών στα Κατεχόμενα
   • αξιοποίηση βρόχινου νερού από τις στέγες σπιτιών σε ολόκληρη την Κύπρο

9. Στήριξη κυπριακών καλλιεργειών
   • εσπεριδοειδή και μεταποίηση στην περιοχή Μόρφου (ανακυκλωμένο νερό)
   • σιτηρά στην περιοχή Μεσαορίας (ανακυκλωμένο νερό)
   • λαχανικά σε ολόκληρη την Κύπρο
   • φρούτα και μεταποίηση των στην περιοχή Τροόδους
   • σταφύλια και παραγωγή κρασιού-ζυβανίας σε όλες τις ορεινές περιοχές

10. Στήριξη της λατομικής βιομηχανίας
    • ενσωμάτωση πέτρας (Ελεύθερες περιοχές) στις κατασκευές Κατεχομένων
    • ενσωμάτωση πέτρας (Κατεχόμενα) στις κατασκευές Ελεύθερων Περιοχών
    • δημιουργία Τ/Κ και Ε/Κ λατομικών εταιρειών με προοπτική εξαγωγής ορυκτών

Πηγές-Επεξηγήσεις:

1. Ο Έξυπνες και Πράσινες πόλεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2019)
2. Η επιτροπή θεσμοθετεί βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης (2008)
3. Η Λισαβόνα πράσινη πρωτεύουσα για το 2020
4. Waste-to-energy Plant EAB Amsterdam, Netherlands
5. Οδηγία (ΕΕ) 2018/851 του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 30ής Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα
6. Μια Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία