Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι Οροσειρές ενδέχεται να σχηματίστηκαν όταν μεγάλα στρώματα πετρωμάτων συμπιέστηκαν ανάμεσα σε δύο συγκρουόμενες λιθοσφαιρικές πλάκες. Οι μεγαλύτερες Οροσειρές της Γης ανήκουν στον αλπικό ορογενετικό κύκλο και σχηματίστηκαν πριν από 200-400 εκατομμύρια χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι, σε σχέση με την ηλικία της Γης (4.600.000.000 χρόνια), οι οροσειρές είναι «νεαρές»¹.

 

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι μεγαλύτερες οροσειρές με τις ψηλότερες κορυφές στον κόσμο¹.

 

Ήπειρος	Οροσειρά	Κορυφή	Ύψος (μέτρα)
Ασία	Ιμαλάια	Έβερεστ	8.848
Ν. Αμερική	Άνδεις	Ακονκάγκουα	6.959
Β. Αμερική	Βραχώδη Όρη	Μακ Κίνλεϊ	6.194
Αφρική	Κιλιμάντζαρο	Κιλιμάντζαρο	5.895
Ευρώπη	Καύκασος	Ελμπρούζ	5.642
Ευρώπη	Άλπεις	Λευκός Όρος	4.810
Αφρική	Άτλαντας	Τουμπκάλ	4.167

 

Η μεγαλύτερη οροσειρά της Ευρώπης είναι οι Άλπεις, οι οποίες εκτείνονται στις χώρες: Ελβετία, Λιχτενστάιν, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Αυστρία, Σλοβενία και Κροατία. Η ψηλότερη κορυφή είναι το Λευκό Όρος ή Μοντ Μπλαν (4.810 μέτρα) στα σύνορα Γαλλίας-Ιταλίας, ενώ γνωστές ψηλές κορυφές είναι, μεταξύ άλλων, η Μόντε Ρόζα (4.633 μέτρα) και το Μάτερχορν (4.478 μέτρα). Οι 'Αλπεις χωρίζονται στις δυτικές, στις κεντρικές και στις στις ανατολικές².

 

Η Κύπρος έχει 2 μεγάλες οροσειρές, το Τρόοδος με την ψηλότερη κορυφή 1951 και τον Πενταδάκτυλο με 1024 μέτρα. Στις δύο μεγάλες οροσειρές μας βρίσκονται   ορυκτοί πόροι, οι οποίοι αποτελούν ένα από τους βασικούς πόρους που συμβάλουν στην ανάπτυξη και ευημερία της Πατρίδας μας. Πρόκειται για μεταλλικά και αμέταλλα (βιομηχανικά) ορυκτά³.

 

Τα μεταλλικά ορυκτά (χρωμίτης και θειούχα μεταλλεύματα) καθώς ο αμίαντος και τα θραυστά αδρανή υλικά από διάβαση σχετίζονται με τα πετρώματα του Οφιόλιθου του Τροόδους, ενώ τα βιομηχανικά ορυκτά (γύψος, θραυστά αδρανή υλικά από ασβεστόλιθο και ασβεστολιθικό ψαμμίτη, άργιλος, μπεντονίτης, κρητίδα, μάργα, πέτρα δόμησης και διακόσμησης και φυσικές χρωστικές) σχετίζονται με τα υπερκείμενα ιζηματογενή πετρώματα κυρίως του Πενταδακτύλου³.

 

Η Οροσειρά Πενταδακτύλου αποτελεί τη βορειότερη γεωμορφολογική ενότητα της Κύπρου και εκτείνεται από τον Κορμακίτη στα δυτικά μέχρι τον Απόστολο Ανδρέα στα ανατολικά. Οι κορυφές της οροσειράς βρίσκονται σε υψόμετρο μεταξύ 700 και 1024 μέτρων με ψηλότερη αυτή του Κυπαρισσόβουνου3. Καταλαμβάνει μια έκταση 500 περίπου  τετραγωνικών χιλιομέτρων, η  οποία  αντιπροσωπεύει το 5,4% της  ολικής διοικητικής  έκτασης  της  Κύπρου που  είναι 9.251 τετραγωνικά  χιλιόμετρα⁴.

 

Οι ασβεστόλιθοι της ζώνης του Πενταδακτύλου ωθήθηκαν νότια στη σημερινή τους θέση πριν από 10 εκατομμύρια χρόνια. Οι κύριοι γεωλογικοί σχηματισμοί της οροσειράς Πενταδακτύλου είναι: του Αγίου Ιλαρίωνα, του Συγχαρίου, του Δικώμου, της Λαπήθου, της Καλογραία – Άρδανα, της Κυθρέας και της Λαπάτσας³.

 

Η οροσειρά του  Τροόδους σχηματίστηκε πριν 92 περίπου εκατομμύρια χρόνια (Ανώτερο Κρητιδικό), κατά μήκος ενός άξονα διεύρυνσης στα όρια καταβύθισης της Αφρικανικής πλάκας κάτω από την πλάκα της Ευρασίας και που  περιλαμβάνει το Εκρηξιγενές  Σύμπλεγμα  του  Τροόδους³.

 

Καταλαμβάνει το νοτιοκεντρικό τμήμα του νησιού και χαρακτηρίζεται από ΔΒΔ-ΑΝΑ διάταξη. Η οροσειρά καλύπτει έκταση 3.200 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων, η οποία αντιπροσωπεύει το 34,6% της ολικής έκτασης της Κύπρου, που είναι 9.251 τετραγωνικά χιλιόμετρα⁴.

 

Από μορφολογικής απόψεως, η οροσειρά είναι ένας επιβλητικός ορεινός όγκος ελλειπτικής μορφής που περιλαμβάνει τις ψηλότερες βουνοκορφές του νησιού. Οι κυριότερες από αυτές είναι οι κορφές Όλυμπος (1.952 μ.), Ηστ Σιώλτερ (1.739 μ.), Γουέστ Σιώλτερ (1.710 μ.), Νορθ Σιώλτερ (1.709 μ.), Αδελφοί (1.612 μ.), Παπούτσα (1.554 μ.), Μαχαιράς (1.423 μ.), Πλατύς (1.420 μ.), Μούττη του Δία (1.399 μ.) και Μούττη των Σπήλιων (1.372 μ.)⁴.

 

Οι οροσειρές Τροόδους και Πενταδακτύλου αποτελούν κέντρα ενδημισμού.

Στην οροσειρά Τροόδους απαντούν 102 ενδημικά είδη και υποείδη (71,8% των ενδημικών), από τα οποίο 47 είναι τοπικά ενδημικά (περιορίζονται στην οροσειρά) όπως τα είδη Cedrus brevifolia (κέδρος), Quercus alnifolia (λατζιά), Erysimum kykkoticum, Ranunculus kykkoensis, Crocus cyprius, Corydalis rutifolia, Onosma troodi, Nepeta troodi, και Alyssum chondrogynum⁵.

 

Στην οροσειρά Πενταδακτύλου απαντούν 60 ενδημικά (είδη και υποείδη) από τα οποία 14 είναι τοπικά ενδημικά της οροσειράς. Τα πιο χαρακτηριστικά είναι τα χασμόφυτα Brassica hilarionis, Delphinium caseyi, Dianthus cyprius, Onosma caspitosa και Sideritis cypria⁵.

 

Οι οροσειρές Τροόδους και Πενταδακτύλου αποτελούν μια από τις αποφασιστικές δυναμικές, οι οποίες μπορούν άμεσα να προσδιορίσουν τα χαρακτηριστικά του πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“, στην εφαρμογή της αειφόρου ανάπτυξης στην Πατρίδα μας.

 

Τα φυσικά πετρώματα ως βασικά δομικά υλικά, όπως η πέτρα “Λυμπιών“, “Πάχνας“, “Τόχνης“ θα μπορούσαν άμεσα να χρησιμοποιηθούν σε καινούριες κατασκευές, σε διατηρητέες λιθόκτιστες κατοικίες με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, καθώς και σε λίθινα αρχαιολογικά μνημεία στα Κατεχόμενα. Όπως η πέτρα “Δικώμου“, “Κυθρέας“, “Άρδανα“ να ενσωματωθούν σε κατασκευές στις Ελεύθερες Περιοχές.

 

Με ένα ισορροπημένο και αποδεκτό περιβαλλοντικό πλαίσιο, το οποίο να βασίζεται στην αειφόρο λατομική και μεταλλευτική ανάπτυξη, θα μπορούσε στην 1η φάση η οροσειρά Πενταδακτύλου να εξορύξει ποσότητες μέχρι και 25.000 τόνους άμμο και χαλίκι ημερησίως. Οι ημερήσιες ανάγκες στα Κατεχόμενα ανέρχονται στις 7.500 τόνους άμμο και χαλίκι⁶.

 

Επομένως θα μπορούσε να γίνει μια ετήσια εξόρυξη και εξαγωγή άμμου και χαλικιών (πυκνότητα: 1.6 τόνοι/m³) γύρω στα 5,0 εκ. m³ (20.000 τόνοι/μέρα Χ 365 μέρες / 1.6 τόνοι/m³), νοουμένου εξετάζονται τα γεωλογικά φαινόμενα, όπως είναι οι κατολισθήσεις και οι εδαφικές καθιζήσεις κατά την διάρκεια της εξόρυξης. Με μια έκταση των 500 km², δηλαδή των 500 εκ. m² της οροσειρά του Πενταδακτύλου και μια συνολική εξόρυξη 50 εκ. m³ με έναν χρονικό ορίζοντα 10 ετών (π.χ. για ανοικοδόμηση Συρίας) θα απαιτείτο ένα αμελητέο πάχος των 10 cm (50.000.000 m³/500.000.000 m²).

 

Με στόχο την συνεκμετάλλευση μεταξύ Τ/Κ και Ε/Κ λατομικών εταιρειών  με την προοπτική εξαγωγής μεγάλων ποσοτήτων στις γειτονικές μας χώρες, θα μπορούσαν και οι πυλώνες “οικονομική ανάπτυξη“ και “κοινωνική συνοχή“ να ανταποκριθούν στην φιλοσοφία της αειφόρου ανάπτυξης στην Πατρίδα μας.

 

 

Πηγές-Επεξηγήσεις:

1: Ο Μεγάλες οροσειρές του πλανήτη

2: Ο Μεγάλες οροσειρές του πλανήτη

3: Ακολουθία Κερύνειας και Οφιόλιθος Τροόδου (Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης Κύπρου)

4: Πενταδάκτυλος και Τρόοδος οροσειρά

5: Χλωρίδα (Τμήμα Δασών)

6: Συνεχίζουν να «τρώνε» τον Πενταδάκτυλο (Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, 2014)