Ξερός Μόρφου
Ο Ξερός είναι η μια από τις 5 κοινότητες στον Κόλπο Μόρφου, στις οποίες υπήρξε πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη από το 1946 μέχρι και το 1965 λόγω εξόρυξης και εξαγωγής χαλκού από τα γειτονικά μεταλλεία του Μαυροβουνίου, της Σκουριώτισσας, του Απλικιού, και του Καραβοστασίου. Η ονομασία του χωριού προήλθε από τον ποταμό Ξερό που ρέει στην περιοχή. Η περιοχή Ξερού– Καραβοστασίου ανήκε στην αρχαία πόλη των Σόλων.
Το 1938 από το λιμάνι του Καραβοστασίου έφυγαν 261.668 τόνοι μεταλλεύματος. Από τότε οι εξαγωγές μεταλλεύματος αυξάνονταν σταδιακά. Το 1962 οι εξαγωγές έφτασαν τους 419.500 τόνους, ενώ στο λιμάνι έριξαν άγκυρα 175 πλοία. Το 1969 από το λιμάνι έφυγαν 363.604 τόνοι μεταλλεύματος, ενώ στο λιμάνι έριξαν άγκυρα 135 πλοία. Το 1971 οι εξαγωγές μεταλλεύματος από το λιμάνι έφτασαν τους 257.979 τόνους, το 1972 μειώθηκαν στους 208.207 τόνους και το 1973 μειώθηκαν ακόμη περισσότερο στους 154.703 τόνους.
Μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή του 1974, αναγκάστηκε η αμερικανική εταιρεία Cyprus Mines Corporation (CMC) να εγκαταλείψει τις εγκαταστάσεις της. Παρέμειναν σε περίπου 200 στρέμματα τοξικά και κυανιούχα απόβλητα. Κάθε φορά που βρέχει, τα νερά που περνούν από τις μολυσμένες περιοχές, καταλήγουν στη θάλασσα η οποία παίρνει ένα κόκκινο χρώμα από τις τοξικές ουσίες.
Σήμερα λειτουργεί μια και μοναδική μεταλλευτική εταιρεία στην Πατρίδα μας, η ελληνική εταιρεία Hellenic Copper Mines Ltd (HCM), η οποία ιδρύθηκε το 1994 με σκοπό την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Σκουριώτισσας, κυρίως των χαλκούχων. Είναι 100% εξαγωγική, με ετήσιο ύψος εξαγωγών της τάξης των € 20-30 εκατ. Η Εταιρεία εφαρμόζει για πρώτη φορά στην Ευρώπη, την τεχνολογία της εκλεκτικής εξόρυξης – βιοεκχύλισης – επεξεργασίας διαλύματος (solvent extraction) – ηλεκτρανάκτησης. Με μια λέξη η τεχνολογία αυτή ονομάζεται υδρομεταλλουργία, η οποία είναι σύγχρονη, πρότυπη και ιδιαίτερα φιλική προς το περιβάλλον. Το προϊόν που παράγεται είναι κάθοδοι χαλκού εξαιρετικής καθαρότητας (99,999% Cu), το οποίο εξάγεται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το μεταλλείο της Σκουριώτισσας βρίσκεται στον ίδιο χώρο όπου λειτουργεί αδιαλείπτως για 4500 χρόνια ένα από τα αρχαιότερα μεταλλεία στην κόσμο. Η μεταλλευτική δραστηριότητα συνεχίστηκε μέχρι τον 4ον αιώνα μ.Χ. και στη συνέχεια υπήρξε μια ύφεση. Αναβίωσε ξανά το 1916 από την εταιρεία Cyprus Mines Corporation (CMC) και συνέχισε μέχρι το 1974. Λόγω της Τουρκικής εισβολής και κατοχής του 1974, χωρίστηκε... το μεταλλείο έμεινε στις ελεύθερες περιοχές ενώ οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας βρίσκονται στον κατεχόμενο Ξερό.
Το τέλος του 2019 άρχισαν διεργασίες για αξιοποίηση μεταλλεύματος από τα κατεχόμενα στον χώρο του μεταλλείου της Σκουριώτισσας. Πρόκειται για μια ποσότητα γύρω στις 150.000 τόνους αποβλήτων (τελμάτων) περιεκτικότητας 0,9 ppm χρυσού. Επίσης στις εγκαταστάσεις του μεταλλείου της στην Σκουριώτισσα, θα ξεκινήσει και με την παραγωγή θειικού νικελίου το οποίο στη συνέχεια θα εξάγεται για να χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Επομένως οι φόβοι για επιβλαβείς επιπτώσεις κατά την διάρκεια επεξεργασίας των τοξικών αποβλήτων από την περιοχή Ξερού στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας, υπερσκελιζεται από την δυναμική εφαρμογής της αειφόρου ανάπτυξης.
O κύριος πυλώνας “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“ αντικατοπτρίζεται στην συλλογή- μεταφορά των αποβλήτων χαλκού από τα Κατεχόμενα και την επεξεργασία- παραγωγή νικελίου στις Ελεύθερες Περιοχές.
Ο 2ος πυλώνας “οικονομική ανάπτυξη“ διαπιστώνεται στην παραγωγή ενός προϊόντος, όπως το νικέλιο που μπορεί να εξαχθεί σε εργοστάσια για κατασκευή μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Ο 3ος πυλώνας “κοινωνική συνοχή“ επιβεβαιώνεται στην δημιουργία θέσεων εργασίας και στα Κατεχόμενα και στις Ελεύθερες Περιοχές και ταυτόχρονα ενισχύεται και με την συνεργασία των Τ/Κ και Ε/Κ.
Ο 4ος πυλώνας “προστασία φυσικών πόρων και περιβάλλοντος“ επιβεβαιώνεται αφενός από την μη χρήση νέων φυσικών πόρων, αλλά από την επεξεργασία των αποβλήτων (ανακύκλωση) στην παραγωγή νικελίου και αφετέρου από την προστασία του περιβάλλοντος, αφού τα υπολείμματα του μεταλλεύματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φυτόχωμα για την αποκατάσταση τόσο του υφιστάμενου μεταλλείου όσο και άλλων εγκαταλελειμμένων μεταλλείων της περιοχής Ξερού.
Στην εικόνα 3 παρουσιάζεται το σχεδιάγραμμα της κυπριακής κυκλικής οικονομίας, στην οποία ξεκινάει από την συλλογή- μεταφορά αποβλήτων χαλκού από την Κατεχόμενη Περιοχή Ξερού, γίνεται η επεξεργασία και παραγωγή νικελίου στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας, το οποίο διοχετεύεται στο υπό σχεδιασμό δικοινοτικό εργοστάσιο παραγωγής μπαταρίας και στο τέλος καταλήγει το τελικό προϊόν για κατασκευή του κυπριακού ηλεκτρικού αυτοκινήτου “Gunsel”.
Μια διεργασία που βασίζεται στην “Ευρωπαϊκή πράσινη Συμφωνία“.
Πηγές-Επεξηγήσεις:
1. Ο Ξερός (ιστοσελίδα Ιεράς Μονής Μόρφου)
2. Καραβοστάσι: Το λιμάνι και τα μεταλλεία που άκμασαν ένα χωριό (2019)
3: Diese Nachricht wurde von meinem Android Mobiltelefon mit GMX Mail gesendet.
6: Δικοινοτική εκδήλωση για απαγόρευση χρήσης κυανίου στη βιομηχανία
Φώτο Γκάλερι
