Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Κυκλική Οικονομία είναι ένα οικονομικό μοντέλο που εστιάζει στη μείωση της σπατάλης των πόρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία.

Η Κυκλική Οικονομία δίνει έμφαση στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων, την ανάκτηση και την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, αλλά και την παραγωγή ενέργειας από τα απόβλητα παραγωγικών διαδικασιών, τη διατήρηση ενός προϊόντος σε καλή λειτουργική κατάσταση για μακρύ χρονικό διάστημα, τη χρησιμοποίηση προϊόντων για την παροχή υπηρεσιών σε πολλαπλούς χρήστες (sharing economy), και τη χρήση της υπηρεσίας που προσφέρει ένα προϊόν και όχι την κατοχή αυτού του ίδιου του προϊόντος¹.

Η Γραμμική Οικονομία λειτουργεί κυρίως σύμφωνα µε το μοντέλο «παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω», ένα γραμμικό μοντέλο, στο οποίο κάθε προϊόν αναπόφευκτα φτάνει στο «τέλος της ωφέλιμης ζωής» του. Πολύτιμα υλικά χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων, την κατασκευή υποδομών και κατοικιών, την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών ή την παροχή ενέργειας. Όταν τα προϊόντα αυτά καταναλωθούν ή δεν είναι πλέον απαραίτητα, τότε απορρίπτονται².

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία – δομικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας³, που αποτελεί το νέο θεματολόγιο της Ευρώπης για τη διατηρήσιμη ανάπτυξη⁴.

Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, που υποβλήθηκε ως μέρος της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ, προτείνει μέτρα για τα ακόλουθα:

Τα βιώσιμα προϊόντα θα πρέπει να είναι σχεδιασμένα για να διαρκούν περισσότερο, για να ξαναχρησιμοποιούνται, να επισκευάζονται και να ανακυκλώνονται ευκολότερα και περιέχουν όσο το δυνατόν περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά αντί των πρωτογενών πρώτων υλών. Θα περιοριστούν τα προϊόντα μίας χρήσης, θα αντιμετωπιστεί η πρόωρη αχρήστευση και θα απαγορευτεί η καταστροφή των απούλητων διαρκών αγαθών.

Οι καταναλωτές θα έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες για θέματα όπως η δυνατότητα επισκευής και η διάρκεια ζωής των προϊόντων, ώστε να μπορούν να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές από περιβαλλοντική άποψη. Οι πολίτες θα κάνουν χρήση πραγματικού «δικαιώματος επισκευής».

Η πλήρη αποφυγή των αποβλήτων και στη μετατροπή τους σε δευτερογενείς πόρους υψηλής ποιότητας, που επωφελούνται από την εύρυθμη λειτουργία μιας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών. Το σχέδιο δράσης προτείνει επίσης σειρά μέτρων με σκοπό την ελαχιστοποίηση των εξαγωγών αποβλήτων της ΕΕ και την αντιμετώπιση των παράνομων μεταφορών αποβλήτων⁵.

Η Ανακύκλωση είναι συνήθως η τελευταία λύση, καθώς η ανακύκλωση είναι μία πολύπλοκη διαδικασία και ως τέτοια πρέπει να την αντιμετωπίζουμε.

Απαιτείται περισσότερη γνώση και πληροφορία για την ανακύκλωση, όπως:

• ποιες συσκευασίες είναι πιο ανακυκλώσιμες και ποιες όχι;
• μπορούμε να ανακυκλώσουμε τα πάντα;
• τι τελικά ανακυκλώνεται και τι υπολογίζουμε ως κοινωνία ότι ανακυκλώθηκε;
• τι προϊόντα δημιουργούνται και υπό ποιες συνθήκες;
• μπορούμε να κάνουμε καλύτερες επιλογές ως καταναλωτές και ως πολίτες;

Οι ποσότητες ανακύκλωσης πλέον εγκρίνονται, όταν μπορούν να αποδειχτούν ως παραγόμενες από την επεξεργασία ανακυκλώσιμων υλικών (βλ. τροποποίηση οδηγίας ΕΕ 2018/851)⁵.

Στην Πατρίδα μας δεν έχουμε καταφέρει να περάσουμε από την γραμμική στην κυκλική οικονομία και παραμείναμε στην εφαρμογή του «παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω». Δύο επίκαιρα νομοσχέδια αντικατοπτρίζουν την παραπάνω προσέγγιση:

1. απόσυρση και αντικατάσταση παλιών αυτοκινήτων με ηλεκτρικά ή με νέα μη “ρυπογόνα“ αυτοκίνητα, χωρίς να απαιτείται ως προϋπόθεση το κλείσιμο του κύκλου ζωής των και
2. καταγραφή των συλλεχθείσων ανακυκλώσιμων υλικών στο ποσοστό ανακύκλωσης, χωρίς να μπορεί να αποδειχθεί η παραγωγή δευτερευόντων προϊόντων από αυτά τα ανακυκλώσιμα υλικά

Η αναγκαιότητα της ένταξης του νέου πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“ για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας, ως πλέον “δομικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας“,  απαιτεί την άμεση οικονομική συνεργασία, εκτός από τις χώρες της ΕΕ και με την Τ/Κ κοινότητα.

Η ανάπτυξη ελαφρών βιομηχανιών και βιοτεχνιών σε ολόκληρη την Πατρίδα μας με κύριους στόχο την επισκευή υφιστάμενων μηχανημάτων, επίπλων και αυτοκινήτων, καθώς επίσης και η χρήση (εισαγωγή) δυνατόν περισσότερα ανακυκλωμένων υλικών, όπως χαρτί, πλαστικό, θα βοηθήσουν στην εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας.

Πηγές-Επεξηγήσεις: 

¹: Κυκλική Οικονομία: Ένα νέο οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης (2019)

²: Κυκλική Οικονομία: Τι είναι, πώς γίνεται και ποια τα οφέλη της (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)

³: Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

⁴: ΕΕ: Αυτό είναι το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία

⁵: ΟΔΗΓΙΑ (ΕΕ) 2018/851  της 30ής Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα