Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Δρ. Πωλίνα Νικολάου

Σύμβουλος Πολιτιστικής Διαχείρισης - Ιστορικός Γεωγράφος

Στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, στη Συλλογή Χειρογράφων και Παλαιτύπων, φυλάσσονται βιβλία που εκδόθηκαν το 19^ο αιώνα και αφορούν στην, τότε, αναδυόμενη επιστήμη της αρχαιολογίας της Κύπρου. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία της βιογραφίας των αντικειμένων, η ανάλυση της δημιουργίας αυτών των βιβλίων εκθέτει το ιστορικό, επιστημονικό και κοινωνικό πλαίσιο της δημιουργίας της αρχαιολογικής γνώσης.

Η βιογραφία του βιβλίου με τίτλο “Cyprus: its history, its present resources, and future prospects” του Robert Hamilton Lang, που εκδόθηκε το 1878 από τον εκδοτικό οίκο MacMillan and Co μας αποκαλύπτει, ανάμεσα σε άλλα, ιστορίες των κατοίκων του νησιού (ντόπιων και μη), του Βρετανικού Μουσείου, αποικιοκρατικών θεωρήσεων και πρακτικών. Ο Robert Hamilton Lang (1836-1913), ένας μεγαλοαστός τραπεζίτης από την Σκωτία, ήρθε στην Κύπρο το 1861 και έμεινε μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του 1870. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί διετέλεσε καθήκοντα Διευθυντή της Οθωμανικής Τράπεζας στη Λάρνακα και Προξένου της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η αλληλογραφία του με τον Charles Newton, τον τότε έφορο του Ελληνο-Ρωμαϊκού τμήματος του Βρετανικού Μουσείου περιέχει πληροφορίες σχετικά με τις ανασκαφές κυπριακών αρχαιοτήτων στο νησί, δικές του και μη. Ο Newton έδινε συμβουλές στον Lang πώς να καταγράφει τα ευρήματα επί τόπου και να συνεχίσει τις ανασκαφές μαζεύοντας τα αντικείμενα σε μια ενιαία συλλογή. Αυτήν την περίοδο η επιστήμη της αρχαιολογίας δεν είχε ακόμη διαμορφωθεί στα πανεπιστήμια και ούτε υπήρχαν εγχειρίδια με οδηγίες επιστημονικής ανασκαφικής πρακτικής (όπως υπήρχαν και άλλες επιστήμες του πεδίου). Ο Newton λοιπόν μέσω της αλληλογραφίας πρόσφερε στον Lang μια μορφή επιτόπιας καθοδήγησης, καθιστώντας την ένα πολύτιμο εργαλείο στην καθημερινότητα των ανασκαφών. Η μεταφορά της συλλογής των αρχαιοτήτων από το σημείο της ανασκαφής στο Βρετανικό Μουσείο μεσα από διαφορετικά δίκτυα ανθρώπων, χώρων και αντικειμένων πλαισιωμένα από το αποικιοκρατικό καθεστώς αποτελεί μια άλλη ιστορία της βιογραφίας του βιβλίου της Συλλογής του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου.

Τα βιβλία περί κυπριακών αρχαιοτήτων της Συλλογής Χειρογράφων και Παλαιτύπων έχουν πολλές ιστορίες να πουν και με τη βιογραφία τους ενώνουν διαφορετικούς χώρους, ανθρώπους και πρακτικές  στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις πρακτικές του παρελθόντος μας.

Πηγές Κειμένου:

• Αριθμός Καταλόγου: Β-050, Συλλογή Χειρογράφων και Παλαίτυπων, Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου
• Συλλογή Τμήματος Ελλάδας και Ρώμης, Βρετανικό Μουσείο