Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού
Από το 2006 η δεύτερη Πέμπτη κάθε Μαρτίου έχει θεσπιστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού. Η πρωτοβουλία ανήκει στη Διεθνή Εταιρεία Νεφρολογίας και τη Διεθνή Ένωση Νεφρολογικών Ιδρυμάτων, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για την σπουδαιότητα της υγείας των νεφρών και την Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ).
Οι νεφροί είναι ζωτικής σημασίας όργανα για την υγεία του ανθρώπου, καθώς κάθε μέρα φιλτράρουν περίπου 200 λίτρα αίματος για να αποβάλουν περίπου 2 λίτρα από άχρηστες ουσίες και περιττό νερό. Όταν τα νεφρά χάνουν βαθμιαία τη λειτουργική τους ικανότητα, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για Χρόνια Νεφρική Νόσο.
Εκτιμάται ότι σήμερα 850 εκατομμύρια ατόμων σε όλο τον κόσμο πάσχουν από ΧΝΝ διαφόρων αιτιολογιών. Η ΧΝΝ είναι αιτία για 2,4 εκατομμύρια θανάτους τον χρόνο και είναι από τα συνηθέστερα νοσήματα στον κόσμο, που εμφανίζει την πιο γρήγορη αύξηση σαν αίτιο θανάτου. Παρά την ευρεία γνώση των επιπλοκών της νόσου, υπάρχει μειωμένη και άνιση επαγρύπνηση αλλά και αντιμετώπισή της παγκόσμια, που οφείλεται στις κοινωνικο – οικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα και ειδικότερα στις συνθήκες γέννησης και ανάπτυξης των παιδιών, τις φυλετικές διακρίσεις, την έλλειψη εκπαίδευσης, την έλλειψη βασικών μέσων επιβίωσης όπως έλλειψη πρόσβασης σε καθαρό νερό, μόλυνσης της ατμόσφαιρας και τις πολιτικές αντιμετώπισης αυτών.
Σύμφωνα με τον Δρ. Κυριάκο Ιωάννου Πρόεδρο Νεφρολογικής Εταιρείας Κύπρου, η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) αποτελεί μία παγκόσμια απειλή τόσο για τη Δημόσια Υγεία όσο και για τα Συστήματα Υγείας. Αποτελεί μία ταχέως αναπτυσσόμενη αιτία απώλειας χρόνων ζωής, αφού από την 27η θέση το 1990, το 2016 βρέθηκε στην 9η θέση, ενώ μέχρι το 2040 αναμένεται ότι θα βρίσκεται στη 5η θέση αιτιών θανάτου. Σήμερα, 850 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν κάποια μορφή νεφρικής νόσου επηρεάζοντας 1 στους 10 ενήλικες. Η επίπτωση της νόσου αυξάνει με τη αύξηση της ηλικίας του πληθυσμού, με το ποσοστό νέων περιστατικών το χρόνο για άτομα άνω των 75ετών, να ξεπερνά τα 500 άτομα/εκατομμύριο πληθυσμού. Στη Κύπρο, 0,3% του ενήλικου πληθυσμού βρίσκονται στο τελικό στάδιο της ΧΝΝ και αυτό αντιστοιχεί σε 1 στους 850 ενήλικες, περίπου 900 άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία αιμοκάθαρσης ή περιτοναϊκής κάθαρσης, ενώ άλλα περίπου 1000 άτομα παρακολουθούνται με μεταμόσχευση νεφρού. Την ίδια ώρα υπολογίζεται ότι περίπου 70,000 άτομα παγκύπρια έχουν κάποια ηπιότερη μορφή νεφρικής νόσου. Τα τελευταία χρόνια, περισσότεροι από 200 νέοι ασθενείς το χρόνο εντάσσονται σε θεραπεία αιμοκάθαρσης ή περιτοναϊκής κάθαρσης, αριθμοί που μας κατατάσσουν στις χειρότερες θέσεις ανάμεσα σε 47 χώρες, αφού ο αριθμός αυτός εμφανίζεται διπλάσιος από το μέσο όρο των χωρών αυτών. Πέρα όμως του μεγέθους του προβλήματος για τη δημόσια υγεία, οι αριθμοί αυτοί αποτελούν και μία μεγάλη πίεση για τα ίδια τα Συστήματα Υγείας αφού παρά το ότι οι ασθενείς σε τελικό στάδιο ΧΝΝ αποτελούν μόλις το 0,3% του ενήλικου πληθυσμού, το κόστος της θεραπείας τους καταναλώνει το 2-3% του προϋπολογισμού της Υγείας του κάθε Κράτους. Στα πλαίσια αυτά, η πρόληψη φαίνεται να αποτελεί μονόδρομο. Δυστυχώς, πολιτικές που να κατευθύνονται στην εκπαίδευση και εγρήγορση για τη νεφρική νόσο και προγράμματα ανίχνευσης, διαχείρισης και θεραπείας συχνά απουσιάζουν.
Πρόληψη
Όμως η Χρόνια Νεφρική Νόσος μπορεί να προληφθεί με απλά μέτρα καλής υγείας και βασικά διαγνωστικά μέσα και η εξέλιξη στο τελικό στάδιο μπορεί να καθυστερήσει με πρώιμη θεραπεία. Η παγκόσμια εκστρατεία τη χρονιά αυτή (Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού 2020) συνεχίζει να αυξάνει την εγρήγορση για τον αυξανόμενο κίνδυνο των νεφρικών παθήσεων και τη προσπάθεια για νεφρική υγεία για όλους και παντού. Ειδικά όμως επικεντρώνεται στη σημασία των πρώιμων παρεμβάσεων για να αποτρέψει την εμφάνιση και την εξέλιξη της νεφρικής νόσου.
Kidney
Πρωτογενής πρόληψη, αφορά το χρόνο πριν τη εμφάνιση νοσηρών καταστάσεων που θα οδηγήσουν σε νεφρική νόσο και περιλαμβάνει τη τροποποίηση παραγόντων κινδύνου όπως ο διαβήτης, η υπέρταση και η ανθυγιεινή διατροφή και παρεμβάσεις προς υγιεινούς τρόπους ζωής, με άσκηση και υγιεινή διατροφή, και πρώιμη ανίχνευση ασθενών υψηλού κινδύνου με αναλύσεις αίματος και ούρων. Δευτερογενής πρόληψη, αφορά σε μέτρα πρώιμης διάγνωσης και αντιμετώπισης της νεφρικής νόσου για αποφυγή πιο σοβαρών προβλημάτων στην υγεία και περιλαμβάνει βελτιστοποίηση της αρτηριακής πίεσης και του γλυκαιμικού ελέγχου, που μπορεί να επιτευχθεί με διατροφή χαμηλή σε αλάτι και πρωτεΐνες και περισσότερες φυτικές ίνες, αλλά και κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Σε ασθενείς με προχωρημένη ΧΝΝ, σημαντική είναι και η διαχείριση των συνοσηρών καταστάσεων όπως η καρδιαγγειακή νόσος κι η ουραιμία. Τριτογενής πρόληψη, αφορά στη διαχείριση της νεφρικής νόσου μετά τη καθιέρωση της, με σκοπό τον έλεγχο της εξέλιξης και της εμφάνισης πιο σοβαρών επιπλοκών.
Η Οξεία Νεφρική Νόσος (ΟΝΝ) εμφανίζεται αιφνίδια μετά από προσβολή των νεφρών από διάφορα αίτια και κυρίως φαρμακευτικά, με δυνατότητα αναστροφής της εξέλιξής της αν διαγνωσθεί και θεραπευθεί έγκαιρα. Διαφορετικά, αποτελεί μια σημαντική αιτία αύξησης πιθανότητας μελλοντικής εμφάνισης ΧΝΝ. Πάνω από 13 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο μπορεί να πάσχουν από ΟΝΝ, με το μεγαλύτερο ποσοστό ([πάνω από το 85%) να εμφανίζεται σε υπανάπτυκτες χώρες με επίπτωση μεγάλης συχνότητας θανάτων από αυτήν.
Νεφρική ανεπάρκεια και COVID-19
Οι ασθενείς με νεφρική νόσο αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου, ευάλωτοι για λοίμωξη από SARS-COV2. Ιδιαίτερα αυτός ο κίνδυνος αφορά στους μεταμοσχευμένους ασθενείς και στους ασθενείς με νεφρική νόσο για την οποία λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική αγωγή, αλλά και στους ασθενείς σε αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση. Η πρόληψη, τα μέτρα προσωπικής προστασίας και ο αυτοπεριορισμός κρίνονται απαραίτητα. Οι ασθενείς σε αιμοκάθαρση όμως αποτελούν την ομάδα ασθενών που έχει την ιδιαιτερότητα της εξάρτησης από τα Νοσηλευτήρια και τις Μονάδες Αιμοκάθαρσης, όπου τους παρέχεται η αναγκαία για τη ζωή τους θεραπεία της αιμοκάθαρσης. Έτσι, οι αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς καθίστανται ομάδα πληθυσμού με μεγάλο ρίσκο έκθεσης σε κίνδυνο, αφού δεν μπορούν να απουσιάσουν από τη προγραμματισμένη θεραπεία τους στο νοσηλευτήριο, ακόμη και αν αυτό βρίσκεται σε καραντίνα.