Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αρχαίος Κύπριος βασιλιάς της Σαλαμίνος, ο αρχαιότερος από τους βασιλιάδες της που επιβεβαιώνονται από νομισματικές μαρτυρίες, ο πρώτος, πιθανότατα, που έκοψε νομίσματα. Ο Ευέλθων μας είναι γνωστός, εκτός από νομίσματά του που βρέθηκαν, και από αρχαίες φιλολογικές πηγές.

Σε νομίσματα που έκοψε, αναγράφονται:

ΕὐFέλθων καί βασι[λῆος] Εὐ[Fέλθοντος] καί ΕὐFέλθο[ν]τος Κυ[πρίων].

Η βασιλεία του Ευέλθοντος τοποθετείται χρονολογικά στο δεύτερο μισό του 6ου π.Χ. αιώνα, πιθανότατα μετά το 560 μέχρι και το ή/ μετά το 530 π.Χ. Οπως αναφέρει ο Ηρόδοτος (5,104.1), γιος του Ευέλθοντος ήταν ο Σίρωμος και αυτού γιος ήταν ο Χέρσις, του οποίου γιοι ήσαν ο βασιλιάς Γόργος και ο Ονήσιλος που ηγήθηκε το 499 π.Χ. της κυπριακής επανάστασης κατά των Περσών.

Ο Ευέλθων ήταν βασιλιάς της Σαλαμίνος κατά την περίοδο της αιγυπτιακής κυριαρχίας επί της Κύπρου, φαίνεται όμως ότι διατήρησε τον θρόνο του και κατά τα πρώτα χρόνια της περσικής κυριαρχίας. Τα νομίσματα που έκοψε ο Ευέλθων, τα οποία τοποθετούνται στην εποχή της περσικής κυριαρχίας, φέρουν ανατολικές παραστάσεις. Ταυτόχρονα φέρουν σε περίοπτη θέση, σε σύλλαβο γράμμα, την ένδειξη Βα (= βασιλεύς), πράγμα που αποδεικνύει ότι ο Ευέλθων, όπως και οι λοιποί Κύπριοι βασιλιάδες, διατήρησε σε μεγάλο βαθμό την αυτονομία του έναντι των Περσών. Τα νομίσματα που έκοψε ήσαν αργυρά και χάλκινα, όπως και των διαδόχων του, μέχρι την εποχή του Ευαγόρα Α', οπότε κόπηκαν και χρυσά.

Η χρησιμοποίηση, εξάλλου, από τον Ευέλθοντα στα νομίσματά του, του αιγυπτιακού συμβόλου άνχ* (ankh) που σχηματίζει δακτύλιο μέσα στον οποίο βρίσκεται το κυπροσυλλαβικό σύμβολο Ku, υποδηλώνει ότι ο Ευέλθων θεωρούσε τον εαυτό του βασιλιά ολόκληρης της Κύπρου. Το άνχ ήταν σύμβολο ζωής για τους αρχαίους Αιγυπτίους. Στην Κύπρο, όπου χρησιμοποιήθηκε και μετά τον Ευέλθοντα, μέχρι και την εποχή του Ευαγόρα Α', ίσως συμβόλιζε την βασιλική κυριαρχία. Η χρήση του συμβόλου από τον Ευέλθοντα μαρτυρεί, εν πάση περιπτώσει, σχέσεις του ιδίου και της Σαλαμίνος με την Αίγυπτο και γενικότερα την Μέση Ανατολή.

Ο Ευέλθων είναι ο σπουδαιότερος από τους γνωστούς Κυπρίους βασιλιάδες του 6ου π.Χ. αιώνα. Το κύρος και η φήμη του φαίνεται ότι επεκτείνονταν όχι μόνο πέρα από τα στενά όρια της Σαλαμίνος, αλλά και πέρα από την Κύπρο. Δεν κατόρθωσε μόνο να διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την αυτονομία του κάτω από την περσική κυριαρχία, αλλά ανέπτυξε και σχέσεις με τις ελληνικές πόλεις της Ιωνίας, σχέσεις από τις οποίες ξεκινά, πιθανότατα, η στενή συνεργασία του δισεγγονού του Ονήσιλου και της ίδιας της Σαλαμίνος με τους Ίωνες κατά την Ιωνική επανάσταση την οποία ακολούθησε και η Κύπρος το 499 π.Χ.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει (4,162.2 - 5) ότι στον Ευέλθοντα είχε καταφύγει η Φερετίμη (εξόριστη βασίλισσα της Κυρήνης [Αφρική] με τον θρόνο της οποίας ο Κύπριος βασιλιάς φαίνεται ότι διατηρούσε φιλικές σχέσεις) το 530 π.Χ. Η Φερετίμη ζήτησε από τον Ευέλθοντα στρατιωτική βοήθεια προκειμένου να μπορέσει να επανακτήσει τον θρόνο της, από τον οποίο είχε εκδιωχθεί μαζί με τον γιο της Αρκεσίλαο. Τα ίδια αναφέρει και ο Πολύαινος (Στρατηγήματα, 8.47,1). Ο Ευέλθων δεν ανταποκρίθηκε στην αίτησή της για στρατιωτική βοήθεια, όμως φιλοξένησε την Φερετίμη την οποία, όπως λέει ο Ηρόδοτος, τίμησε με πολλά δώρα. Κάθε φορά που ο Κύπριος βασιλιάς της πρόσφερε κι ένα πολύτιμο δώρο, η Φερετίμη το έπαιρνε λέγοντάς του πως ήταν καλό, αλλά καλύτερο ήταν εκείνο για το οποίο παρακαλούσε, δηλαδή τα στρατεύματα. Στο τέλος ο Ευέλθων της χάρισε μια ρόκα κι ένα χρυσό αδράκτι, καθώς και μαλλί, συνοδεύοντάς τα με την παρατήρηση ότι τέτοια δώρα χαρίζουν στις γυναίκες κι όχι στρατεύματα. Το επεισόδιο αυτό διασώζει ο Ηρόδοτος, που αναφέρει ακόμη ότι ο Ευέλθων είχε κάμει αφιέρωμα στο μαντείο των Δελφών ένα αξιοθαύμαστο θυμιατήριο που βρισκόταν τοποθετημένο στον θησαυρό (= θησαυροφυλάκιο) των Κορινθίων, στον χώρο του μαντείου.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την εποχή της βασιλείας του Ευέλθοντος παρατηρείται αξιόλογη πρόοδος στον τομέα των τεχνών που, όπως φαίνεται, είχαν την υποστήριξη και ενθάρρυνσή του. Η εμφάνιση ενός ειδικού τύπου στον τομέα της κυπριακής γλυπτικής, του λεγομένου κυπρίου χαρακτήρος, συμπίπτει χρονολογικά με την εποχή της βασιλείας του Ευέλθοντος.