Δάση
Δάσος ονομάζεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα με φυτά και ζώα που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Τα δάση καλύπτουν σήμερα το 9,4% της επιφάνειας της Γης, δηλαδή το 30% της ξηράς (1).
Όλες οι εκτάσεις που καλύπτονται από φυσική βλάστηση λέγονται δασικές, ανεξάρτητα από το αν κυριαρχούν δένδρα, θάμνοι ή φρύγανα και αποτελούν ένα πολυσύνθετο σύνολο με δική του ζωή και λειτουργίες. Αποτελούν το Δασικό Oικοσύστημα, που παίζει σημαντικό ρόλο στη βιολογική ισορροπία της φύσης.
Το δάσος είναι ένα φυσικό αγαθό, με πολύπλευρη σημασία και ανυπολόγιστη αξία για τη ζωή, για τον άνθρωπο. “Το δάσος χωρίς τον άνθρωπο μπορεί να υπάρχει, ο άνθρωπος όμως χωρίς το δάσος δεν μπορεί να ζήσει.“ (2)
Η Ευρωπαϊκή Ένωσης καλύπτεται με δάση στο 41,7% της έκτασής της και εκτείνονται σε 182 εκατομμύρια εκτάρια τα οποία αντιστοιχούν στο 5% των παγκόσμιων δασικών εκτάσεων. (2)
Τα μεγαλύτερα ποσοστά στην ΕΕ καταγράφονται στη Φιλανδία με 71,3%, τη Σουηδία με 66,5%, τη Σλοβενία με 63,4% και την Εσθονία με 58,2%, ενώ ακολουθούν η Λετονία με 56,4% και η Κροατία με 50,6%, συμπληρώνοντας τη λίστα των κρατών που ξεπερνούν το 50% κάλυψης. Στο αντίθετο άκρο της κλίμακας βρίσκεται η Ολλανδία με 8%, η Μάλτα με 11,5% και η Δανία με 15,6%. Ακολουθούν η Ιρλανδία με 22,4% και το Βέλγιο με 23,1%. Η δασική επιφάνεια στην ΕΕ αυξήθηκε· μεταξύ 1990 και 2010 περίπου κατά 11 εκατομμύρια εκτάρια, κυρίως λόγω της φυσικής εξάπλωσης των δασών και των προσπαθειών αναδάσωσης (3).
Από περιβαλλοντική άποψη, τα δάση προσφέρουν ποικίλες οικοσυστημικές υπηρεσίες: συμβάλλουν στην προστασία των εδαφών (από τη διάβρωση), συμμετέχουν στον κύκλο του ύδατος και ρυθμίζουν το τοπικό κλίμα (κυρίως μέσω της εξατμισοδιαπνοής), καθώς και το παγκόσμιο κλίμα (ιδίως με την αποθήκευση άνθρακα). Τα δάση, ως οικότοποι διαφόρων ειδών, προστατεύουν επίσης τη βιοποικιλότητα.
Από κοινωνικοοικονομική άποψη, η εκμετάλλευση των δασών παράγει πόρους, κυρίως ξυλεία. Η κύρια χρήση είναι για την παραγωγή ενέργειας (42% του όγκου), έναντι 24% για τα πριονιστήρια, 17% για τη χαρτοβιομηχανία και 12% για τη βιομηχανία πινακίδων.
Το ποσοστό στην Κύπρο είναι 39,7% και βρίσκεται εκατέρωθεν του μέσου όρου της ΕΕ. Τα κυριότερα δάση της Κύπρου είναι το δάσος Κορμακίτη, Πάφου, Ακάμα, Σταυροβουνίου, Πενταδακτύλου, Μεσαορίας, Καρπασίας, Ακάμα, Αδελφοί, Μαχαιρά, Τροόδους, και Λεμεσού (4).
Οι κύριοι τύποι δασικής βλάστησης στην Κύπρο (5) είναι:
- δάση τραχείας πεύκης (pinus brutia) - από υψόμετρο 0 έως 1600 m
- δάση μαύρης πεύκης (pinus nigra) - δάσος Τροόδους
- δάση κέδρου (cedrus brevifolia) - δάσος Πάφου
- δάση κυπαρισσιού (cupressus sempervirens) - δάσος Πενταδακτύλου, περιοχές Αγίου Νεοφύτου, Κοίλης, Βουνί Παναγιάς, δάσος Λεμεσού
- δάση Αρκεύθου - Αοράτου (juniperus spp.) - από παραλία μέχρι Χιονίστρα
- δάση ενδημικής Λατζιάς (quercus alnifolia) - από 500 έως 1600m
- παραποτάμια δάση (σε όλα τα υψόμετρα)
- θαμνώνες ελιάς Αμυρού
- μακία - Ακάμας
- δρυς - Σαραμάκαι
Τα γενικά χαρακτηριστικά των κυπριακών δασών είναι:
- ξηροφυτικός χαρακτήρας: δίνουν αντοχή στην ξηρασία (μικροφυλλία, ρετσίνι, τρίχωμα, κηρώδες επίχρισμα κτλ.)
- θαμνώνες και φρυγανότοποι: με πλούσια βιοποικιλότητα
- κωνοφόρα: τα περισσότερα είδη δένδρων
- φυλλοβόλα πλατύφυλλα δέντρα: κυρίως στα ποτάμια (λόγω της ξηρασίας).
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε στις 14.05.2018 κανονισμό για τη θέσπιση πλαισίου για τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας (LULUCF) στο πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030.
Αυτή η νομοθετική πράξη θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ κατά την περίοδο 2021-2030 μέσω της βελτιωμένης προστασίας και διαχείρισης της γης και των δασών σε ολόκληρη την Ένωση.
Ο νέος κανονισμός παρέχει το πλαίσιο με το οποίο διασφαλίζεται ότι οι εκπομπές και οι απορροφήσεις από τον εν λόγω τομέα λαμβάνονται υπόψη. Με τον τρόπο αυτόν, η ΕΕ θα μπορέσει να επιτύχει τον στόχο της στο πλαίσιο της Συμφωνίας των Παρισίων για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 40 % έως το 20306.
Η Στρατηγική για την προστασία των δασών σε ολόκληρη την Κύπρο, θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα, αφού πρόκειται για επιβίωση του κυπριακού οικοσυστήματος. “Το δάσος χωρίς τον άνθρωπο μπορεί να υπάρχει,ο άνθρωπος όμως χωρίς το δάσος δεν μπορεί να ζήσει.“
Η αναγκαιότητα της ένταξης του νέου πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα“ στην εφαρμογή μιας αειφορικής πολιτικής προσδιορίζεται από τις αλληλοεπιδράσεις και -εξαρτήσεις της προστασίας και ανάπτυξης των κυπριακών δασών του σε ολόκληρο το νησί... Μια ενιαία αντιστάθμιση της απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα μέσω δενδροφύτευσης σε ολόκληρη την Κύπρο αρχίζει τώρα.
Πηγές-Επεξηγήσεις: