Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού στεγάζεται στο μέγαρο Πηλαβάκη που βρίσκεται στον οδό Αγίου Ανδρέου στο κέντρο της Λεμεσού.

Η ίδρυση μιας δημοτικής βιβλιοθήκης στην πόλη κατέστη επείγουσα αναγκαιότητα από τις αρχές της δεκαετίας του 1940. Συγκεκριμένα, το 1943, επί Δημαρχίας Πλουτή Σέρβα, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε την ίδρυση Δημοτικής Βιβλιοθήκης και άρχισε ενέργειες για την υλοποίηση του έργου.  Ένα χρόνο αργότερα είχαν ήδη συγκεντρωθεί αρκετά βιβλία και είχε εξασφαλιστεί ο πρώτος απαιτούμενος εξοπλισμός και το 1944 άρχισε να λειτουργεί κανονικά αφού στεγάστηκε  στη μεγάλη αίθουσα του Δημοτικού Μεγάρου.

Με πρωτοβουλία του Δημάρχου Πλουτή Σέρβα συγκροτήθηκε στα 1945 η Επιτροπή Δημοτικής Βιβλιοθήκης, αποτελούμενη από εξέχουσες πνευματικές προσωπικότητες της Λεμεσού όπως ο Κώστας Πηλαβάκης, ο Αμφιτρύων Υδραίος, ο Πάνος Φασουλιώτης, ο Ηρακλής Αγγελίδης, ο Γιάγκος Ποταμίτης, ο Πυθαγόρας Δρουσιώτης και άλλοι.  Πρόεδρος της Επιτροπής εκλέγηκε ο Νικόλας Ξιούτας, ο οποίος ανέλαβε τη θέση αυτή από τις 8 Οκτωβρίου 1945. Στις 25 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου εγκρίθηκαν οι εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας της Βιβλιοθήκης και στις 30 Σεπτεμβρίου 1945 τελέσθηκαν  τα επίσημα εγκαίνια της, με κύριο ομιλητή το Νικόλα Ξιούτα.  Η Δημοτική Βιβλιοθήκη από τον Οκτώβριο του 1945 ανοιξε τις πύλες της στο κοινό της Λεμεσού. 

Στις 14 Ιανουαρίου 1946 ύστερα από διεργασίες και ζυμώσεις 2-3 χρόνων, εγκρίθηκαν και τέθηκε σε ισχύ το καταστατικό της Βιβλιοθήκης.Η Επιτροπή Βιβλιοθήκης σε συνεδρία της στις 17 Μαρτίου 1947 αποφάσισε μεταξύ άλλων όπως στο εξής ονομάζεται «Επιτροπή Δημοτικής Βιβλιοθήκης» και υιοθέτησε αντί του παλαιότερου «Βιβλιοθήκη Δήμου Λεμεσού» το όνομα «Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού» που ισχύει ως σήμερα.

Η Επιτροπή Δημοτικής Βιβλιοθήκης ανέπτυξε μιαν αξιόλογη δράση, τόσο για τον εμπλουτισμό και εκσυγχρονισμό της Βιβλιοθήκης, όσο και για την ανάπτυξη του πολιτισμού, καθιστώντας τη Βιβλιοθήκη ζωντανό πνευματικό κέντρο της πόλης.  Διοργάνωση λογοτεχνικών διαγωνισμών (όπως ο διαγωνισμός στη μνήμη του Νίκου Νικολαϊδη), διαλέξεις, εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής, ρεσιτάλ και άλλα.

Ο εμπλουτισμός της Βιβλιοθήκης σε βιβλία στηρίχθηκε στη συστηματική αγορά και στις δωρεές των δημοτών.  Μεγάλες οικογένειες της εποχής, συγγραφείς, ποιητές, πνευματικές προσωπικότητες, αλλά και απλοί άνθρωποι δώριζαν τα βιβλία τους, ενισχύοντας τη Βιβλιοθήκη της πόλης τους.

Στα πλαίσια των οικονομικών δυνατοτήτων της, η Δημοτική Βιβλιοθήκη ανέπτυξε δραστηριότητα και στον εκδοτικό τομέα.  Αξιολογότατη υπήρξε η έκδοση των ποιημάτων του Βασίλη Μιχαηλίδη το 1960, που μέχρι σήμερα παραμένει σημαντική πηγή αναφοράς για τους μελετητές του έργου του εθνικού μας ποιητή.

Μέγαρο Πηλαβάκη

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού μεταστεγάστηκε στο νέο της οίκημα, στο αρχιτεκτονικό αριστούργημα της Λεμεσού, το Μέγαρο Πηλαβάκη. Το κτίριο ήταν αποτέλεσμα της φιλοδοξίας του μεγαλεμπόρου Αντώνη Πηλαβάκη για μια ιδιωτική κατοικία με επιδράσεις από την αρχιτεκτονική του καζίνο στο Μονακό, όπου συνήθιζε να κάνει τις διακοπές του κάθε χρόνο. Ο ίδιος αποτύπωσε στη μνήμη του τις γραμμές του επιβλητικού καζίνο, τις οποίες μετέφερε στο δικό του μέγαρο, του οποίου τα σχέδια δημιουργήθηκαν στο Παρίσι, μετά τη γνωριμία του με έναν Έλληνα που εργαζόταν στο γραφείο του Edouard Niermans. Για την προσαρμογή των σχεδίων στα κυπριακά δεδομένα, φαίνεται να βοήθησε ο Κερκυραίος αρχιτέκτονας, Ζαχαρίας Βόνδας, με τον οποίο ο Αντώνης Πηλαβάκης συνδεόταν φιλικά. Το 1919 άρχισαν οι οικοδομικές εργασίες ανεγέρσεως του μεγάρου. Οι καλύτεροι τεχνίτες στην πόλη ανέλαβαν τα σκαλίσματα της πέτρας, με τις μορφές ερωτιδέων και τις γιρλάντες στα πλαίσια των ανοιγμάτων. Οι μαστόροι τα ετοίμαζαν καθισμένοι κατά γης, τα κάλυπταν με γύψο, για ασφάλεια, και με ξύλινα αναβατόρια τα ανέβαζαν και τα τοποθετούσαν στις καθορισμένες θέσεις. Όταν στα 1934 ολοκληρώθηκε το μέγαρο, ο θαυμασμός που προκάλεσε ήταν απερίγραπτος. Το 1966 το κτίριο πέρασε στο Δήμο Λεμεσού όπου  στέγασε την Δημοτική Βιβλιοθήκη της Λεμεσού. 

Το 2010, το κτίριο παραχωρήθηκε στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έπειτα καπό επτά  χρόνια εργασιών ανακαίνισης η Δημοτική Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Λεμεσού ολοκληρώθηκε  και άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό στις 10 Οκτωβρίου 2017.

Δημοτική Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη

Την ανακαίνιση και καταγραφή του υλικού ανέλαβε το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου υπό την επίβλεψη των βιβλιοθηκονόμων του, βάσει συμφωνίας με τον Δήμο Λεμεσού. Η νέα μορφή της Βιβλιοθήκης αποτελεί, «πρότυπο για τα κυπριακά δεδομένα», καθώς πρόκειται για την πρώτη συνεργασία Δημοτικής και Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης στην Κύπρο, η οποία αναδεικνύει τόσο την ιστορία της πόλης της Λεμεσού, αλλά και τη σχέση της πόλης με το Πανεπιστήμιο.

Η αποστολή της νέας Δημοτικής Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης απευθυνόμενη στο σύνολο των πολιτών, εστιάζεται στην παροχή πρόσβασης σε κάθε είδους γνώση και στη διάσωση και προβολή των γραμμάτων και της πνευματικής παραγωγής του τόπου.

Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα χρήσης των συλλογών τόσο εντός του χώρου της Βιβλιοθήκης, όσο και να το δανειστούν αφού προηγουμένως εγγραφούν ως μέλη. Επιπλέον μέσω του ειδικού εξοπλισμού αυτo-εξυπηρέτησης χρηστών, οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να δανείζονται και να επιστρέφουν από μόνοι τους αυτόνομα το υλικό. Στη Βιβλιοθήκη λειτουργούν αίθουσες ομαδικής μελέτης, συνεδριάσεων, εκδηλώσεων και υπολογιστών. Επιπλέον, έχει διαμορφωθεί παιδικό τμήμα για τις ανάγκες των παιδιών.  Επίσης, πέρα από τη λειτουργία της Βιβλιοθήκης ως Κέντρο Πληροφόρησης, επιδιώκεται η ενεργός συμμετοχή της Βιβλιοθήκης στα πολιτιστικά και κοινωνικά δρώμενα της πόλης, καθώς και στη διοργάνωση πολιτιστικών και λοιπών εκδηλώσεων.

Το ισόγειο του κτηρίου στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, η οποία περιλαμβάνει πέραν των 60.000 τόμων με σπάνιες εκδόσεις (συμπεριλαμβανομένων χειρογράφων και παλαιτύπων), την Παιδική Βιβλιοθήκη και χώρους εργασίας. Ιδιαίτερα σημαντικό θεωρείται το Κυπρολογικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης που περιλαμβάνει κυπριακές εκδόσεις, παλιές και σε αρκετές περιπτώσεις πλήρεις σειρές εφημερίδων και περιοδικών από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. 

Ουσιαστικός πλούτος για τον οποίο πραγματικά ξεχωρίζει η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού είναι το σημαντικότατο κυπριολογικό της τμήμα, που περιλαμβάνει σπάνιες κυπριακές εκδόσεις, παλιές και συχνά πλήρεις σειρές εφημερίδων και περιοδικών - παγκύπριας εμβέλειας και τοπικής - που πάνω πίσω στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Το Λεμεσιανό περιοδικό "Αβγή" σώζεται σε πλήρη, πρωτότυπη σειρά μόνο στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού.

Στη διάθεση του κοινού βρίσκεται και η συλλογή Καλών Τεχνών η οποία αποτελεί δωρεά του αείμνηστου Κύπριου συγγραφέα και ερευνητή Χριστάκη Μιχαηλίδη. Το υλικό της καλύπτει θέματα  εικαστικών τεχνών, αρχιτεκτονικής, ζωγραφικής, φιλοσοφίας και ιστορία της τέχνης, στην αγγλική, γαλλική, ιταλική, ισπανική, γερμανική και ελληνική γλώσσα.