Βιοποικιλότητα
Η λέξη «βιοποικιλότητα» 1 προκύπτει από τη σύντμηση του όρου «Βιολογική Ποικιλότητα». Αγκαλιάζει όλη τη ζωή στη Γη. Περιλαμβάνει τον τρόπο έκφρασης ή εκτίμησης της ποικιλότητας που υπάρχει στα διάφορα επίπεδα οργάνωσης της ζωής. Αντανακλά τον αριθμό, την ποικιλία και τη μεταβλητότητα των ζωντανών οργανισμών και των συστημάτων που συγκροτούν.
Η βιοποικιλότητα εξετάζεται, συνήθως, σε τρία επίπεδα:
- Γενετική ποικιλότητα: εκφράζει το εύρος των κληρονομικών καταβολών ενός συγκεκριμένου είδους. Όσο μεγαλύτερο είναι το εύρος αυτό, τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητα επιβίωσης του είδους απέναντι σε εξωτερικές πιέσεις (stress) όπως επιδημίες, κλιματικές αντιξοότητες
- Ποικιλότητα ειδών: εκφράζει τον αριθμό (πλήθος) των ειδών (φυτών, ζώων, μυκήτων κ.λπ.) που απαντούν σε μία συγκεκριμένη περιοχή ή σε ένα οικοσύστημα. Η ποικιλότητα των ειδών επηρεάζει την οικολογική ισορροπία, τη σταθερότητα και τη λειτουργία των αναδραστικών μηχανισμών ενός οικοσυστήματος. Όσο περισσότερα είδη μετέχουν στη σύνθεση ενός οικοσυστήματος τόσο μεγαλύτερη σταθερότητα παρουσιάζει το οικοσύστημα, τόσο πυκνότερο δίκτυο τροφικών αλυσίδων και βιοσυστημάτων δημιουργείται, τόσο πιο απρόσκοπτες είναι οι ροές βιομάζας και ενέργειας καθώς και η ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων και τόσο καλύτερα και αποτελεσματικότερα λειτουργούν οι μηχανισμοί ανάδρασης.
- Ποικιλότητα οικοσυστημάτων: Εκφράζει τον αριθμό (πλήθος) των οικοσυστημάτων που απαντούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Ο αριθμός των οικοσυστημάτων και ο τρόπος κατανομής τους στον χώρο, δηλαδή το μωσαϊκό των οικοσυστημάτων, χαρακτηρίζει και δίνει τη σφραγίδα του στο τοπίο μιας περιοχής. Η προστασία των οικοσυστημάτων εξασφαλίζει όχι μόνο την προστασία των ειδών που τα συνθέτουν αλλά και τη διατήρηση της φυσιογνωμίας των τοπίων.
Η Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα στην Κύπρο2 αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα (Convention on Biological Diversity) καθώς και από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα (EU Biodiversity Strategy) και αποσκοπεί στην επίτευξη των στόχων που αφορούν τη διατήρηση, προστασία και αειφόρο χρήση της βιοποικιλότητας, καθώς και τον ισότιμο και δίκαιο καταμερισμό των οφελών που προκύπτουν από τη χρήση των γενετικών πόρων.
Κεντρικά κείμενα για τη βιοποικιλότητα αποτελεί η Διεθνής Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και το πρόγραμμα “Green New Deal“1 για την Ευρώπη, δηλαδή την «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία2» (εδώ).
Μέχρι το 2050 η βιοποικιλότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που παρέχει –το φυσικό της κεφάλαιο– θα προστατευθούν, θα αποτιμηθούν και θα αποκατασταθούν καταλλήλως για την εγγενή αξία της βιοποικιλότητας και για την ουσιώδη συμβολή τους στην ανθρώπινη ευημερία και την οικονομική ευμάρεια, ούτως ώστε να αποτραπούν καταστροφικές αλλαγές που οφείλονται στην απώλεια βιοποικιλότητας.
Η Κύπρος βρίσκεται σε έναν από τους οκτώ κύριους μεταναστευτικούς διαδρόμους των πουλιών από την Ευρασία προς την Αφρική και αντίστροφα.
Η πανίδα της Κύπρου3 περιλαμβάνει μεταξύ άλλων 36 είδη θηλαστικών, 385 είδη πουλιών, 22 είδη ερπετών, 2 είδη αμφιβίων, 200 είδη ψαριών και περισσότερα από 5000 είδη εντόμων. Στην Κύπρο υπάρχουν 1900 φυτά, 500 εκ των οποίων είναι σπάνια και 140 είναι ενδημικά και αυτό την κάνει μια από τις 10 πιο σημαντικές περιοχές της Μεσογειακής Λεκάνης για ενδημικά φυτά, δηλ. φυτά που υπάρχουν μόνο στην Κύπρο.
Η χλωρίδα της Κύπρου4 περιλαμβάνει 1.800 φυτικά της είδη, 125 από τα οποία είναι ενδημικά. δεν τα βρίσκουμε δηλαδή πουθενά αλλού στον κόσμο παρά μόνο στην Κύπρο. Από αυτά 53 βρίσκονται στην οροσειρά του Τροόδους, 17 στην οροσειρά του Πενταδακτύλου και τα υπόλοιπα 54 σε διάφορα άλλα μέρη του νησιού.
Στα Κατεχόμενα η πανίδα5 συντελείται από 347 διαφορετικά είδη πουλιών. Περίπου 220 είδη πουλιών σταματούν στο νησί κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του μεταναστευτικού τους ταξιδιού.
Ενδημικά πουλιά:
Κορμοράνος, Γύπας, Βραχοκιρκίνεζο, Πετροπέρδικα, Τρυγόνι, Αετογερακίνα, Κουκουβάγια, Πετροχελιδόνι, Ασκορδαλός, Κίσσα, Κοράκας, Κυπριακή Συλβία, Δεντρότσιχλα, Καλόγερος, Καναρίνι, Ακανθυλίς και Κοκκινόσπιζα.
Μεταναστευτικά πουλιά της άνοιξης:
Μάχος, Ορτύκι, Κούκος, Κισσόκουκος, Κλαδευτήρα, Μπλέ Κοράκι, Αλκυόνη, Κόλιμπρι, Σοχλαίος, Μαυροπούλι, Κηποτσιροβάκος, Καστανολαίμης, Οινάνθη, Σταχτοπετρόκλης, Καλυπτόρυγχος, Κοκκινολαίμης, Κόσσυφος, Κεδρότσιχλα, Σπίνος, Κορυδαλλός και Χιονοτσίχλονο.
Μεταναστευτικά πουλιά του καλοκαιριού:
Κρυπτοτσικνιάς, Ραβανός, Τρυγονοκράχτης, Φασσοπερίστερο και Αμπελουργός.
Μεταναστευτικά πουλιά του χειμώνα:
Φοινικόπτερος, διάφορες χήνες, Σκοινοπούλι, γλάροι, Θαμνοφυλλοσκόπος, Θαμνοτσιροβάκος και Οινάνθη.
Στα Κατεχόμενα η χλωρίδα5 αποτελείται κυρίως από:
Αγριολούλουδα:Το φθινόπωρο οι χρυσοκίτρινες πικροδάφνες γεμίζουν τους λόφους, ενώ πριν από τα Χριστούγεννα ανθίζουν οι πολύχρωμες ανεμώνες και οι κρόκοι. Προς το τέλος του χειμώνα και στην αρχή της άνοιξης, το νησί γεμίζει με μια πανδαισία χρωμάτων και πρωταγωνιστές λουλούδια της οικογένειας των ορχιδέων, κατακόκκινες παπαρούνες και ναρκίσσους.
Ορχιδέες:αποτελείται από 32 επιβεβαιωμένα είδη ορχιδέων, σε διάφορες υποκατηγορίες και ποικιλίες, ενώ υπάρχουν και άλλα τρία με πέντε είδη των οποίων η παρουσία απαιτεί ακόμη εξακρίβωση.
Η Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα στην Κύπρο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει ολόκληρη την πατρίδα μας... Η αναγκαιότητα της ένταξης του νέου πυλώνα “επανένωση οικοσυστήματος τώρα5“ στην εφαρμογή της αειφόρου ανάπτυξης προσδιορίζεται από τις αλληλοεπιδράσεις και -εξαρτήσεις της βιοποικιλότητας σε ολόκληρο το νησί και όχι μόνο...
Πηγές-Επεξηγήσεις:
Φώτο Γκάλερι
