Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αγωνιστής της ΕΟΚΑ. Γεννήθηκε στις 7 Ιουνίου 1939. Γονείς του ο παπα-Ανδρέας Στεφανίδης, ιερέας από το χωριό Πατρίκι της Καρπασίας και η Ευγενία Στεφανίδη, από τη Κόμη Κεπήρ. Είχε τέσσερα αδέρφια, τον Μιχαλάκη, την Αγγελική, τον Σωτήρη και την Αθανασία. Τα παιδικά του χρόνια, μέχρι και την τρίτη τάξη του Δημοτικού σχολείου, τα έζησε στη Κόμη Κεπήρ. Στη συνέχεια εγκαταστήθηκε στη Λευκωσία με την οικογένεια του αφού ο πατέρας του αποφάσισε να ιερωθεί ακολουθώντας τα βήματα των προγόνων του.

Αποφοίτησε από το Δημοτικό Σχολείο Αγίου Κασιανού. Από μικρός παρακολούθησε μαθήματα Βυζαντινής μουσικής. Ακολούθως φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη Σχολή Σαμουήλ. Στον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, εντάχθηκε από τους πρώτους στα τέλη του 1954, μαζί με τον ήρωα αγωνιστή Μιχαήλ Γιωργαλλά. Μυήθηκαν και οι δύο στην οργάνωση από τον Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου. Κατά τη διάρκεια του Αγώνα έδρασε με τα επαναστατικά ονόματα ΠΛΙΝΙΟΣ, ΦΑΕΘΩΝ, Κ.14, ΑΙΝΕΙΑΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ. Στην πολιτική του ταυτότητα χρησιμοποιούσε το όνομα Νίκος Ρώσος.

Η έναρξη του Αγώνα την 1η Απριλίου 1955, τον βρίσκει ανάμεσα στα επίλεκτα στελέχη της Άλκιμης Νεολαίας ΕΟΚΑ ως συντονιστή της νεολαίας στην επαρχία Λευκωσίας. Παράλληλα, εκπαιδεύτεται από τον ήρωα Στυλιανό Λένα, στη χρήση των εκρηκτικών υλών και την τέχνη των ανατινάξεων.

Στα μέσα Ιανουαρίου του 1956 με την ομάδα Γερίου, χρησιμοποιεί το σπίτι του ως ορμητήριο των αγωνιστών. Εκεί συγκεντρώνεται με διαταγή του Αρχηγού του Αγώνα Γεώργιου Γρίβα Διγενή και οπλισμός της οργάνωσης. Στις 15 Αυγούστου 1956 εδόθη πληροφορία ότι οι Άγγλοι επρόκειτο να μεταφέρουν από τις κεντρικές φυλακές στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας δυο από τους θανατοποινίτες Στέλιο Μαυρομάτη, Μιχαήλ Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη. Η ΕΟΚΑ τότε σχεδίασε την απελευθέρωση των αγωνιστών. Ο Γιαννάκης Στεφανίδης, σύνδεσμος τότε της ομάδας Γερίου μαζί με τον αγωνιστή Παναγιώτη Κοτζιά μετέβησαν στο Γέρι και στις 14 Αυγούστου συνάντησαν τον Σπύρο Κυπριανού και τον Κυριάκο Κολοκάση. Στόχος της συνάντησης, η προετοιμασία της απόπειρας απελευθέρωσης των θανατοποινιτών. Δυστυχώς, οι θανατοποινίτες δεν μεταφέρθηκαν στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και η επιχείρηση εκτελέστηκε χωρίς να επιτύχει την απελευθέρωση των θανατοποινιτών.

Στις 31 Αυγούστου 1956, ο Γιαννάκης Στεφανίδης βοήθησε στην κατάστρωση σχεδίου για την απόπειρα απελευθέρωσης του αγωνιστή Πολύκαρπου Γιωρκάτζη και πάλιν από το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Στην μάχη που ακολούθησε έπεσαν νεκροί οι ήρωες Ιωνάς Νικολάου και Κυριάκος Κολοκάσης και πληγώθηκε ο αγωνιστής Σπύρος Κυριάκου.

Το καλοκαίρι του 1956, μαζί με τον Ιάκωβο Πελετιέ τοποθέτησαν δύο νάρκες σε υπόνομο του αεροδρομίου Τύμπου από τον οποίο θα απογειώνονταν βρετανικά στρατιωτικά αεροπλάνα. Οι νάρκες εξερράγησαν στις 2 π.μ. και προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο δίαυλο του αεροδρομίου.

Τον Γενάρη του 1957, ο Αρχηγός του Αγώνα, Γεώργιος Γρίβας-Διγενής, αναγνωρίζοντας τις ικανότητες και δυνατότητες του, τον αναβαθμίζει αναθέτοντας του την ευθύνη του Τομέα Λευκωσίας. Θέση την οποία διατηρεί μέχρι την 1η Μαΐου 1958. Τον Μάιο του 1958, αναλαμβάνει μαζί με τον Σωτηράκη Γιαννάκη την εκπόνηση σχεδίου άμυνας κατά των βανδαλισμών και λεηλασιών του τούρκικου όχλου στις Ελληνικές συνοικίες.

Τον Ιούλιο του 1958 μετατέθηκε στη Λάρνακα, με στόχο την αναδιοργάνωση του εκεί τομέα. Τον Νοέμβριο του 1958, ο Γιαννάκης Στεφανίδης διατάσσεται να επιστρέψει στη Λευκωσία, δήθεν κατόπιν διαταγής του Διγενή. Ο ίδιος, επιμένει να δει την διαταγή του Αρχηγού. Διαταγή η οποία όπως αποδείχθηκε στην συνέχεια δεν εκδόθηκε ποτέ. Παρόλο το γεγονός ότι η διαταγή δεν του παραδόθηκε ποτέ, εντούτοις υπακούει και μετακινείται στη Λευκωσία. Τα ίχνη του χάνονται. 

Στις 6 Δεκεμβρίου 1958, οι Άγγλοι ανέκριναν αγωνιστή της Οργάνωσης θεωρώντας εσφαλμένα , ότι ήταν ο Γιαννάκης Στεφανίδης. Ο ανακριτής, για να τον πείσει να συνεργαστεί μαζί τους, και να τους δώσει πληροφορίες, του είπε: «Γιατί δεν συνεργάζεσαι μαζί μας, αφού αν αφεθείς ελεύθερος, θα σε σκοτώσουν οι δικοί σου;» Για το σοβαρό αυτό περιστατικό, ενημερώθηκε και ο Αρχηγός Διγενής. Πώς οι Άγγλοι γνώριζαν, για την πρόθεση μελών της οργάνωσης, να εκτελέσουν τον Στεφανίδη, ο οποίος τελικά και εκτελέστηκε; Ποιος ο λόγος της δολοφονίας; Τα ερωτήματα αυτά, παραμένουν αναπάντητα. 

Βλέπε βίντεο: Μνημόσυνο Στεφανίδη

Η δολοφονία του

Με βάση το «Χρονικό 1955-59», που συνέγραψε ο Γεώργιος Γρίβας-Διγενής, ο Στεφανίδης, παρουσιάζεται ως ο τελευταίος νεκρός του aγώνα. Ημερομηνία δολοφονίας του η 10η Φεβρουαρίου 1959. Δολοφονήθηκε από τουλάχιστον τρεις συναγωνιστές του στην Αγλαντζιά. Οι δολοφόνοι του, πολύ πιθανόν, να ζήτησαν από τον Στεφανίδη να λάβει μέρος σε επιχείρηση της oργάνωσης για δήθεν απόκρυψη οπλισμού, μετά από διαταγή του αρχηγού Διγενή. Στον λάκκο που άνοιξε για να τοποθετηθούν τα όπλα της οργάνωσης, έθαψαν τον ίδιο τον Γιαννάκη, αφού ένας από τους δολοφόνους, του επέφερε πισώπλατο χτύπημα.

Λίγους μήνες πριν από την στυγερή δολοφονία του, είχαν προηγηθεί άλλες τρεις απόπειρες εναντίον του. Αυτή την φορά με δηλητήριο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι η χρήση δηλητηρίων, απαγορευόταν αυστηρά από την oργάνωση. Οι μαχητές της ΕΟΚΑ, ουδέποτε εκτέλεσαν επιχείρηση της oργάνωσης κάνοντας χρήση δηλητηρίων. Εντούτοις, οι δολοφόνοι του Στεφανίδη, επέλεξαν αρχικά τον τρόπο αυτό για να επιτύχουν το σχέδιο τους.

Ο Γιαννάκης Στεφανίδης, ακόμη και τις τελευταίες μέρες του αγώνα, και μετά από τρεις ανεπιτυχείς απόπειρες δολοφονίας του, έπρεπε για κάποιο σοβαρότατο λόγο να βγει από την μέση, σύμφωνα με μαρτυρίες συναγωνιστών του. Κάποιοι έκαναν λόγο για ηθικά παραπτώματα, οι περισσότεροι μιλούν για ζηλοφθονία. Ετσι έπρεπε να δολοφονηθεί, πριν την πανηγυρική και θριαμβευτική κάθοδο των αγωνιστών στις πόλεις και τα χωριά τους.

Το πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα μετά την δολοφονία Στεφανίδη, περιγράφει σε επιστολή του ημερομηνίας 25 Απριλίου 1961, προς τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή, ο Τάκης Φωτιάδης. Το σπίτι του οποίου χρησιμοποιούσε πολύ συχνά ο Γιαννάκης, κατά την διάρκεια του αγώνα. «...όταν ετερματίσθη ο Αγών και ο Γιαννάκης δεν παρουσιάσθη με τους άλλους αγωνιστές εις Αγ. Παρασκευή οι γονείς του εστηρίζοντο κοντά μου, και δικαίως, δια να τους βοηθήσω να τον βρουν. Έκανα ότι μπορούσα και μεταξύ των άλλων όπως γνωρίζετε 2-3 μήνες μετά την αναχώρησιν σας εκ Κύπρου σας επισκέφθηκα στο σπίτι σας στο Θησείο, όπου σας κατατόπισα πλήρως περί των ενεργειών μου προς ανεύρεσιν του σώματος του και αποκατάστασιν του ονόματος του, εφόσον όπως δηλώσατε ο Γιαννάκης Στεφανίδης, ο «Αινείας» ήτο αθώος. Η ανταπόκρισις σας ήταν άμεσος και μια εβδομάδα μετά την επάνοδο μου εις Κύπρο, ο κ. Αντώνης Γεωργιάδης, υπαρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α., μου απέστειλε επιστολήν δια της οποίας μου ανακοίνωνε, ότι το σώμα του Γιαννάκη θα δοθή για να ταφή μετά τιμών».

Το σώμα του Γιαννάκη Στεφανίδη, εγκατέλειψαν τυλιγμένο σε κουβέρτα, σε σημείο του νεκροταφείου Κωνσταντίνου και Ελένης στην Λευκωσία, λίγες ώρες πριν από την κηδεία, στις 26 Ιουνίου 1959. Κατά την διάρκεια της οποίας, συμμετείχε πλήθος κόσμου και εξελίχθηκαν τραγικές στιγμές. Η κηδεία του τραγικού ήρωα τελέστηκε στις 26 Ιουνίου 1959.  Τον επικήδειο λόγο έγραψε ο αγωνιστής Ρένος Λυσιώτης και λόγω λιποθυμίας του, τον εκφώνησε ο συναγωνιστής του Γιαννάκη Στεφανίδη, Φειδίας Παπασάββας. Ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας-Διγενής στα απομνημονεύματα του κάνει σωρεία αναφορών για την δράση του. Τον αναφέρει, ως τον τελευταίο νεκρό του Αγώνα, ο οποίος "Εφονεύθη στη Λευκωσία την 10η Φεβρουαρίου 1959"

Ο Γιαννάκης Στεφανίδης, αποκαθίσταται και τυπικά πλέον από την πολιτεία, μετά από δικαστική μάχη και απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ημερομηνίας 17 Ιουνίου 1970. Αναφορά στην πιο πάνω απόφαση κάνει και η εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος», σε δημοσίευμα της, την επομένη της απόφασης, με τίτλο: «Ο Γιαννάκης Στεφανίδης, αναγνωρίστηκε ως πεσών αγωνιστής της Ε.Ο.Κ.Α».

Την 1^η Ιουνίου 1970, και για τους σκοπούς της δίκης στο Ανώτατο Δικαστήριο, ο Αντώνης Γεωργιάδης, Υπαρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α., κατέθεσε ενυπόγραφη δήλωση στην οποία αναφέρει: «Εγώ ο υποφαινόμενος κος Αντώνης Γεωργιάδης εκ Λευκωσίας, πρώην Υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, δηλώ υπευθύνως ότι ο Γιαννάκης Στεφανίδης τέως εκ Λευκωσίας, όστις διετέλεσε τομεάρχης της ΕΟΚΑ δια την επαρχία Λευκωσίας, υπήρξε, διαρκούντος του Αγώνα, μαχητής της προειρημένης Οργανώσεως και δεν απεβλήθη ή εξέπεσε της ιδιότητας ταύτης κατά την διάρκεια του Αγώνος αυτού.»

Την 3^η Ιανουαρίου 1986, ο πατέρας του Γιαννάκη Στεφανίδη, πάτερ Ανδρέας, που ζήτησε κατά κόρον διερεύνηση της δολοφονίας του γιου του, έλαβε με την ευκαιρία του νέου έτους, από τον Σύνδεσμο Τομεαρχών ΕΟΚΑ 1955-59, ευχετήρια επιστολή. Στην επιστολή αυτή, αναφέρει: «Ευχόμαστε ο καινούργιος χρόνος να σας φέρει χαρά και ευτυχία και είθε ο Πανάγαθος Θεός να βοηθήσει ώστε να πραγματοποιηθούν οι Εθνικοί μας πόθοι για τους οποίους αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν οι αγαπημένοι μας συναγωνιστές, τα παιδιά σας». Την επιστολή, υπογράφουν ο τότε γραμματέας του Συνδέσμου Θάσος Σοφοκλέους και η Ελενίτσα Σεραφείμ-Λοίζου, Πρόεδρος.

Πηγές:

• "Γιαννάκης Στεφανίδης - Τομεάρχης ΕΟΚΑ 1955-1959" από ΕΚΔΟΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ.
• Θανάση Τσόκκου: Η Δολοφονία του Γιαννάκη Στεφανίδη
• Μουσείο Ιστορικής Μνήμης ΕΟΚΑ