Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε η 4η Φεβρουαρίου με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου (UICC), που εκπροσωπεί 800 οργανώσεις σε 155 χώρες του κόσμου. 

Στόχος η ευαισθητοποίηση των κυβερνήσεων και των φορέων υγείας, σε 11 σημεία - στόχους προς επίτευξη, για τον έλεγχο των επιπτώσεων του καρκίνου. Τέτοιες δράσεις είναι σημαντικές, καθώς το φορτίο του καρκίνου σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο είναι τεράστιο και η πρόληψη και ο έλεγχος του κρίνονται αναγκαίοι.

Με τη λέξη «καρκίνος» χαρακτηρίζουμε ένα σύμπλεγμα νόσων που σχετίζονται με τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό και την ανοργάνωτη ανάπτυξη των προσβεβλημένων κυττάρων. Το 2018 σημειώθηκαν περισσότερες από 18 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου παγκοσμίως, από τις οποίες σχεδόν 5 εκατομμύρια αφορούσαν τον μαστό, τον τράχηλο της μήτρας, το παχύ έντερο και τη στοματική κοιλότητα, δηλ. καρκίνους οι οποίοι θα μπορούσαν να είχαν ανακαλυφθεί πρώιμα και να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά, βελτιώνοντας την επιβίωση των ασθενών και την ποιότητα ζωής τους. 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο καρκίνος αποτελεί την δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως και εκτιμάται ότι ευθύνεται για 9,6 εκατομμύρια θανάτους το 2018. Σε όλο τον κόσμο, περίπου 1 στους 6 θανάτους οφείλεται στον καρκίνο.

Το 1/3 περίπου των θανάτων από καρκίνο, οφείλονται στους 5 κυριότερους συμπεριφορικούς και διατροφικούς κινδύνους: τον υψηλό δείκτη μάζας σώματος, τη χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, τη χρήση καπνού και τη χρήση οινοπνεύματος.

Οι λοιμώξεις που προκαλούν καρκίνο, όπως η ηπατίτιδα και ο ιός των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV), ευθύνονται για έως 25% των περιπτώσεων καρκίνου σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Η επίσκεψη στο γιατρό στο τελικό στάδιο και η έλλειψη πρόσβασης στη διάγνωση και τη θεραπεία αποτελούν συχνό φαινόμενο. Το 2017, μόνο το 26% των χωρών χαμηλού εισοδήματος ανέφεραν ότι στον δημόσιο τομέα διατίθενται γενικά παθολογοανατομικές υπηρεσίες. Πάνω από 90% των χωρών υψηλού εισοδήματος ανέφεραν ότι οι υπηρεσίες θεραπείας είναι διαθέσιμες σε σύγκριση με λιγότερο από 30% των χωρών χαμηλού εισοδήματος.

Το 70% περίπου των θανάτων από καρκίνο αφορά χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική στην πλειονότητα των καρκίνων. Μη έγκαιρη διάγνωση σημαίνει ότι οι ασθενείς διαγιγνώσκονται σε όψιμα στάδια της νόσου, όταν η θεραπεία ίασης μπορεί να μην αποτελεί πλέον επιλογή. Ορισμένοι από τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο καρκίνος του στόματος και ο καρκίνος του παχέος εντέρου έχουν υψηλά ποσοστά ίασης όταν ανιχνεύονται έγκαιρα και αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές.

Ο καρκίνος στην Κύπρο

Κάθε χρόνο στην Κύπρο καταγράφονται 3.600 νέα περιστατικά καρκίνου και οι αριθμοί παρουσιάζουν αυξητική τάση, η οποία βεβαίως καταγράφεται παγκοσμίως και οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Για την Κύπρο, όπως διαπιστώνεται από τα επίσημα εθνικά αλλά και ευρωπαϊκά στοιχεία τα περισσότερα από τα περιστατικά διαγιγνώσκονται έγκαιρα, γεγονός που οδηγεί και στην έγκαιρη αντιμετώπισή τους, με αποτέλεσμα να καταγράφεται και χαμηλή επίπτωση και θνησιμότητα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του αρχείου καρκίνου της Κύπρου, το 2010 είχαν καταγραφεί 3.110 νέα περιστατικά, το 2011 3.336, το 2012 3.277, το 2013 3.367, το 2014 3.498, το 2015 3.664 και το 2016 3.573 νέα περιστατικά. Το 1998 είχαμε 1606 περιστατικά καρκίνου, 774 άνδρες και 832 γυναίκες ενώ το 2014 τα περιστατικά καρκίνου αυξήθηκαν κατά πολύ με συνολικό αριθμό 3451 περιστατικά. Τα 1786 αφορούσαν άνδρες ενώ τα 1665 γυναίκες.

Από το 1998 μέχρι το 2016 καταγράφηκαν συνολικά 26.393 περιστατικά καρκίνου σε άνδρες και 24.598 σε γυναίκες. Στην Κύπρο πρώτος σε συχνότητα περιστατικών καταγράφεται ο καρκίνος του προστάτη στους άνδρες και για τις γυναίκες ο καρκίνος του μαστού. Το μεγαλύτερο ποσοστό νέων περιστατικών καρκίνου καταγράφεται για τους άνδρες στις ηλικίες 60-79 ετών, με ποσοστό 57% και στις γυναίκες στις ηλικίες 55-74 ετών, με ποσοστό 44% και τα ποσοστά αυτά μειώνονται μετά τα 80 έτη τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.

Στις μικρότερες ηλικίες καταγράφονται αρκετά μικρότερα ποσοστά, με την ομάδα με την υψηλότερη συχνότητα να αφορά τις ηλικίες μεταξύ 55 -79 ετών. Τα ποσοστά μικραίνουν όσο μικραίνει και η ηλικία των ασθενών. Η αυξητική τάση ωστόσο παρατηρείται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Για τις γυναίκες  το 2016 καταγράφηκαν 107 θάνατοι λόγω καρκίνου του μαστού, 62 λόγω καρκίνου τραχείας, βρόγχων, πνεύμονα, 42 θάνατοι εξαιτίας καρκίνου του παγκρέατος, 33 λόγω καρκίνου των ωοθηκών, 28 θάνατοι λόγω καρκίνου του στομάχου και 239 θάνατοι λόγω άλλων κακοηθών νεοπλασμάτων.

ΑΡΧΕΙΟ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΚΥΠΡΟΥ

Το Αρχείο Καρκίνου λειτουργεί από το 1990, ωστόσο διαθέσιμα στοιχεία υπάρχουν από το 1998. Από το 2008 το αρχείο τυγχάνει διαχείρισης από τη Μονάδα Παρακολούθησης Υγείας του Υπουργείου Υγείας.