Τσιαττιστά
Τα Τσιαττιστά, ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της κυπριακής λαϊκής παράδοσης, αποτελούν αυτοσχέδια ποιητικά δημιουργήματα στιγμιαίας έμπνευσης, με ως επί το πλείστον διαγωνιστικό χαρακτήρα. (Βλέπε Βίντεο)
Τα Τσιαττιστά ήταν η δεύτερη εγγραφή της Κύπρου στον παγκόσμιο Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο ’υλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO την 1η Δεκεμβρίου 2011. Αποτελούν ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της Κυπριακής λαϊκής ποιητικής δημιουργίας. Πρόκειται για αυτοσχέδια ποιητικά δημιουργήματα στιγμιαίας έμπνευσης, ως επί το πλείστον διαγωνιστικού χαρακτήρα. Γι αυτό ονομάζονται και τσιαττιστά του παλιωμάτου. Αυτός που τσιαττίζει, (συν)ταιριάζει στίχους με ενιαίο νόημα και περιεχόμενο σε έμμετρο δεκαπεντασύλλαβο. Εκτός από τα τσιαττιστά του παλιωμάτου, υπάρχουν κι άλλα είδη, υποκατηγορίες θα μπορούσαμε να τις αποκαλέσουμε, όπως τα ερωτικά, κοινωνικά, βουκολικά, ακόμη και πολιτικού περιεχομένου. Τα αυτοσχέδια αυτά ποιητικά δημιουργήματα αποκαλούνται και τραγούδια γιατί οι ποιητάρηδες τα λένε τραγουδιστά με τη συνοδεία μουσικής (βιολί και λαούτο). Η απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για εγγραφή των τσιαττιστών στον Ανιπροσωπευτικό Κατάλογο ’υλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO στηρίχτηκε, μεταξύ άλλων, στα πιο κάτω:
Αποτελούν μία προφορική παραδοση που αναδεικνύει την ευγενή άμιλλα στα πλαίσια του αυτοσχεδιασμού, παρέχοντας στην κυπριακή κοινότητα ένα αίσθημα κοινής ταυτότητας και συνέχειας. Για την ιστορία των Τσιαττιστών βλέπε Βιντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ.
Η εγγραφή τους στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο ’υλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα συμβάλει στην ευαισθητοποίηση για τη σημασία παρόμοιων προφορικών παραδόσεων σε όλο τον κόσμο, προωθώντας συγχρόνως και το διαπολιτισμικό διάλογο.
Στο σατιρικό κομμάτι των Τσιαττιστών υπάρχουν και τα λεγόμενα μυλλωμένα. (Βλέπε Βίντεο Μυλλομένα Τσαττιστά από τον Φώτη Ακαθιώτη και τον Αρτέμη Κκαϊλη). Ενας από τους διασημότερους τσιαττηστάδες της Κύπρου υπήρξε ο Χαράλαμπος Αζινος.
Πρόσφατα και μελλοντικά μέτρα διατήρησης της παράδοσης των τσιαττιστών , στα οποία συμπεριλαμβάνονται φεστιβάλ και εκπαιδευτικά προγράμματα, υπογραμμίζουν τη δέσμευση για συντονισμένες ενέργειες εκ μέρους των εμπλεκόμενων φορέων και κοινοτήτων, του Δήμου Λάρνακας (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ) και του κράτους.